سفر به قم با احتیاط کامل!

آقای دکتر علی لاریجانی پس مدتی شک و تردید بالاخره تصمیم خود را گرفت و آخرالامر عطای تهران را به لقایش بخشید و راهی قم شد. حجت الاسلام علی بنایی نماینده قم در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد؛ وی به دعوت علمای قم به آنجا سفر کرده و به کاندیدا شدن از سوی قم جواب مثبت داده و افزود: «آقایان همگی به اتفاق از وی استقبال کردند».
سفر لاریجانی به قم بدون مقدمه و ناگهانی نبود و یک سلسله نقل و قولها و گمانه زنیهایی درکار بود تا آن که در آخر وی را راهی این سفر کرد، اما گویا به علت همان گمانه زنیها سفر ایشان با احتیاط کامل انجام گرفته است.
شاید در مورد سفر وی دلایل خاصی چنین به نظر می رسد که وی با وجود آماده بودن شرایط برای دسترسی به این اهداف، احتیاط را ترجیح داده و با ترک حال و هوای پر هیاهوی تهران به محیط امن قم پناه برده است. عمل به احتیاط با هر حسنی که داشته باشد یک عیب اساسی دارد و آن تضعیف ایستادگی بر اصل خطیری چون «انظباط سیاسی و حزبی». وجود داشته باشد، اما دو نکته قابل توجه هست.
ـ نخست؛ جلسه مشترک شخصیتهای اصولگرا با آیت الله مهدوی کنی است. در این جلسه، دکتر علی لاریجانی به همراه آقایان قالیباف و رضایی منتقد عملکرد جبهه متحد بودند. در همان جلسه، وی یکی از کسانی بود که تشکیل ائتلافی فراگیر از اصولگرایان را اعلام کرد.
ـ دوم- از ظواهر امر چنین برمی آمد که او از ابتدا قصد شرکت در انتخابات را نداشت و به نقل از وی «در این مسیر حرکت» نمی کرد. دکتر لاریجانی درخواست «مراجع عالیرتبه ... مانند آیت الله مهدوی کنی و آیت الله یزدی» را علت ثبت نام خود دانست و گفت: «با توجه به جایگاه این بزرگان، من اطاعت امر کردم و با تمام ذهنیتی که خودم داشته ام ، قبل از این مذاکرات احساس می کردم می توانم به نوع دیگری وظایف ملی و دینی خود را انجام دهم».
او از همان ابتدا احتیاط را در نظر گرفت و احتمال کاندیدا شدن از حوزه انتخابیه قم را رد نکرد اما به صورت مشخص گفت: «در حال حاضر برای تهران در انتخابات مجلس هشتم ثبت نام کرده ام اما در روزهای آتی طی مشورت هایی، حوزه انتخابیه قطعی خود را انتخاب خواهم کرد».
با تمام احترامی که آقایان آیت الله مهدوی کنی و آیت الله یزدی دارند، اما معلوم نیست چرا دکتر لاریجانی تبعیت از درخواست ایشان را به دکتر لاریجانی توانست اهداف و راهکارهایی را برای اصولگرایی بیان کند که هرچند کلی و نامعین بودند اما حداقل، مرز اصولگرایی و ورود و خروج آن را معلوم می کرد. مثابه تبعیت از «مراجع عالیرتبه» دانسته است. گویا آقای لاریجانی خواسته تا به این وسیله دلیلی قابل قبول برای چرخش سیاسی خود و ثبت نام برای مجلس شورای اسلامی ارائه دهد.
نکته قابل توجه تر در نتیجه کار و تصمیم به انتخاب قم به جای تهران است. در واقع، از زمان ثبت نام دکتر لاریجانی تا سفر وی به قم فرایندی طی شد و توجه به این فرایند وقوع این نتیجه را ورشن کند.
شروع این فرایند به صورت غیر رسمی از چندین ماه پیش شروع شده بود که دکتر لاریجانی بارها موضوع وحدت جریانهای مختلف را مطرح می کرد. اما شروع آن به صورت رسمی در دیدار مشترک سران اصولگرایان با آیت الله مهدوی کنی و حکمیت وی برای رفع اختلاف بین اصولگرایان بود.
گلایه از تنگ نظری و عدم گستردگی چتر جبهه متحد اصولگرایی موضوع تشکیل ائتلافی فراگیر از اصولگرایان را به دنبال داشت. علی رغم تکذیب جریان اصولگرای موازی با جبهه متحد از سوی برخی از شخصیتهای این جبهه، اخبار منتشره حاکی از شکل گیری و پیشرفت این جریان قرار گرفتن نام دکتر لاریجانی به عنوان سرلیست ائتلاف فراگیر اصولگرایان پیامدهایی را به دنبال داشت. نخست آن که انشعاب اصولگرایان در جریان انتخابات قطعی می شد. دیگر آن که دکتر لاریجانی به عنوان سرلیست ائتلاف فراگیر خود به خود در مقابل سرلیست جبهه متحد قرار می گرفت. موازی بود و نظرات دکتر لاریجانی نقش بسزایی در آن داشت.
عامل تشدید کننده تشکیل چنین جریانی تنظیم لیست انتخاباتی بود. اصولگرایان که دغدغه ای از تایید صلاحیت خود نداشتند از همان ابتدا به فکر تنظیم لیست انتخاباتی خود بودند. به همین دلیل، جبهه متحد اصولگرایان گرچه رایزنیهایی با مثلث لاریجانی، قالیباف و رضایی داشتند اما معلوم بود که چندان میلی به گنجاندن نام حامیان این سه در لیست خود ندارند و همچنان خواهان تنگ نگه داشتن چتر خود هستند.
نشست مشترک این مثلث در منزل آقای رضایی انشعاب در اردوی اصولگرایان را حتمی کرد و اعلام لیست انتخاباتی جبهه متحد معلوم کرد که «مثلث اصولگرایی» باید راه مستقلی در پیش بگیرد. نام دکتر لاریجانی در لیست اولیه جبهه متحد ذکر شده بود اما بدون دخالت دادن حامیان وی و دیگر اعضای «مثلث اصولگرایی».
مسلم بود که دکتر لاریجانی یا باید به همان عضویت در لیست قناعت می کرد یا از آن خارج شود و در این صورت آیا او سرلیست ائتلاف فراگیر اصولگرایان می شد؟ ائتلاف فراگیر امیدوار بود که در صورت ارئه لیستی مستقل از جبهه متحد، سرلیست آن دکتر لاریجانی باشد.
قرار گرفتن نام دکتر لاریجانی به عنوان سرلیست ائتلاف فراگیر اصولگرایان پیامدهایی را به دنبال نشست مشترک این مثلث در منزل آقای رضایی انشعاب در اردوی اصولگرایان را حتمی کرد و اعلام لیست انتخاباتی جبهه متحد معلوم کرد که «مثلث اصولگرایی» باید راه مستقلی در پیش بگیرد. داشت. نخست آن که انشعاب اصولگرایان در جریان انتخابات قطعی می شد. دیگر آن که دکتر لاریجانی به عنوان سرلیست ائتلاف فراگیر خود به خود در مقابل سرلیست جبهه متحد قرار می گرفت. این امر در حوزه انتخابیه تهران مبارزه طلبی در اردوی اصولگرایان بود. آیا دکتر لاریجانی حاضر به این مبارزه طلبی می شد؟
در نظر دکتر لاریجانی، جریان اصولگرایی اهدافی را دنبال می کند که اگر جبهه متحد با رعایت آن و «با سعه صدر ... انتخابات اصلح نمایند ... هم در پیشگاه خدا پاسخ دارند و در نزد مردم و همه اصولگراها حجت دارند در غیر اینصورت چنانچه خدایی ناکرده برای راضی کردن این و آن، افرادی را انتخاب نمایند، از دید ما جدای از معایب بر شمرده نوعی خروج از مبنای اصولگرایی نیز خواهد بود».
وی با این کلام هم مبارزه طلبی و هم مبنای آن را بیان کرد، اما آیا حاضر به ایستادگی بر آن شد؟
حضور دکتر لاریجانی در حوزه انتخابیه تهران می توانست تداوم ایستادگی بر اهدافی باشد که وی ذکر کرده بود، اما گویا حامیان اصولگرایی و به خصوص جبهه با تمام احترامی که آقایان آیت الله مهدوی کنی و آیت الله یزدی دارند، اما معلوم نیست چرا دکتر لاریجانی تبعیت از درخواست ایشان را به مثابه تبعیت از «مراجع عالیرتبه» دانسته است. گویا آقای لاریجانی خواسته تا به این وسیله دلیلی قابل قبول برای چرخش سیاسی خود و ثبت نام برای مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. متحد حاضر به تحمل هزینه های این ایستادگی نبودند.
دکتر لاریجانی توانست اهداف و راهکارهایی را برای اصولگرایی بیان کند که هرچند کلی و نامعین بودند اما حداقل، مرز اصولگرایی و ورود و خروج آن را معلوم می کرد. حضور وی در لیست ائتلاف فراگیر و عملی کردن آن اهداف و راهکارها در صحنه انتخابات به تعین و روشنتر شدن آن کمک می کرد. این همان چیزی است که وی با عنوان کردن «انضباط سیاسی و حزبی» ادعایش کرده است.
در حقیقت، شرایط سیاسی بیش از نفس انتخابات و پیروزی یا شکست در آن، به شکل گیری و بسط «انظباط سیاسی و حزبی» احتیاج دارد. اگر کسی به این نیاز پی برده و توان اجرای آن را دارد با ایستادگی بر آن بیشتر می تواند به شرایط سیاسی کمک کند تا آن که پیروز انتخابات باشد. دکتر لاریجانی به عنوان یکی از بنیانگذاران ائتلاف فراگیر می توانست «انظباط سیاسی و حزبی» را در این ائتلاف تعین بخشد و در این راستا، اصولگرایی را از زیاده خواهی و تندروی دور کرده و با روشهایی هدفمند و منطبق با اصول معقول سیاسی به پیش برد.
چنین به نظر می رسد که وی با وجود آماده بودن شرایط برای دسترسی به این اهداف، احتیاط را ترجیح داده و با ترک حال و هوای پر هیاهوی تهران به محیط امن قم پناه برده است. عمل به احتیاط با هر حسنی که داشته باشد یک عیب اساسی دارد و آن تضعیف ایستادگی بر اصل خطیری چون «انظباط سیاسی و حزبی».

محمد تقوی

منبع : پایگاه خبری ـ تحلیلی فرارو