یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا

در حسرت یک سایت خوب


در حسرت یک سایت خوب
بروشور‌ سایت‌ها‌ یك‌ بار‌ بر‌ روی‌ اینترنت‌ می‌آیند‌ و‌ بعد‌ هم‌ همیشه‌ بی‌ تغییر‌ می‌مانند. بحث‌ ما‌ این‌ نوع‌ سایت‌ها‌ نیست‌ و‌ اصلا‌ تا‌ عمر‌ داریم‌ به‌ كسی‌ توصیه‌ نمی‌ كنیم‌ كه‌ چنین‌ سایت‌هایی‌ بسازد.
بحث‌ ما‌ سایت‌هایی‌ هستند‌ كه‌ باید‌ مدام‌ با‌ مطالب‌ تازه‌ به‌ روز‌ شوند؛‌ كاربران‌ را‌ وابسته‌ به‌ خود‌ سازند‌ و‌ به‌ گونه‌ای‌ عمل‌ كنند‌ كه‌ این‌ كاربران‌ باشند‌ كه‌ در‌ اثر‌ ندیدن‌ سایت‌هایی‌ از‌ این‌ دست‌ دچار‌ ضرر‌ شوند. اما‌ حالا‌ نوبت‌ نكته‌هایی‌ است‌ كه‌ باید‌ طرح‌ كنیم.
▪ نكته‌ اول: عرصه‌های‌ زمان‌ و‌ مكان‌
روزگاری‌ بود‌ كه‌ سرعت‌ حرف‌ اول‌ روزنامه‌ها‌ بود. این‌ حرف‌ اول،‌ بعدها‌ به‌ خبرگزاری‌ها‌ منتقل‌ شد‌ و‌ دیری‌ نپایید‌ كه‌ تلویزیون‌های‌ ماهواره‌ای‌ به‌ جای‌ خبرگزاری‌ها‌ تكیه‌ زدند. اما‌ اكنون‌ عرصه‌های‌ زمان‌ و‌ مكان‌ هر‌ دو‌ در‌ كنترل‌ فضای‌ سایبر‌ است‌.
▪ نكته‌ دوم: مفهوم‌ تازه‌ای‌ بنام‌ شبكه‌وند
در‌ اینترنت،‌ مفهوم‌ ‌شهروند‌ جای‌ خود‌ را‌ به‌ مفهوم‌ تازه‌ای‌ بنام‌ شبكه‌وند‌ داده‌ و‌ این‌ امربه‌ این‌ ‌معنا‌ است‌ كه‌ جغرافیای‌ مخاطب‌ برای‌ هر‌ كه‌ سایت‌ دارد‌ یك‌ جغرافیای‌ جهانی‌ ‌است؛‌ مگر‌ اینكه‌ این‌ نكته‌ را‌ نداند‌ و‌ دوباره‌ در‌ حد‌ جغرافیای‌ محلی‌ باقی‌ بماند‌ و‌ به‌ اصطلاح‌ به‌ جای‌ شبكه‌ وندان؛‌ باز‌ هم‌ همان‌ شهروندان‌ را‌ هدف‌ بگیرد.
▪ نكته‌ سوم: روزگار‌ پس‌ از‌ گوتنبرگ‌
مارك‌ فدرمن‌ كه‌ یك‌ اندیشمند‌ برجسته‌ عرصه‌ صنعت‌ تكنولوژی‌های‌ بسیار‌ پیشرفته‌ و‌ مسئول‌ پروژه‌ مطالعات‌ مدیریت‌ مك‌ لوهان‌ است‌ در‌ یك‌ مقاله‌ می‌نویسد: وقتی‌ گوتنبرگ‌ حروف‌ متحرك‌ چاپ‌ را‌ ساخت،‌ دركنار‌ سایر‌ پیامدها،‌ شاهد‌ دو‌ پیامد‌ عمده‌ بودیم. اول‌ با‌ توزیع‌ انبوه‌ كتاب‌های‌ چاپ‌ شده،‌ ایده‌ها‌ و‌ نظرات‌ همه‌ توانستند‌ بدون‌ نیاز‌ به‌ حركت‌ خودِ‌ فرد،‌ در‌ جهات‌ مختلف‌ حركت‌ كنند‌ ومسافت‌های‌ طولانی‌ را‌ بپیمایند‌ و‌ دوم،‌ ظرفیت‌ تولید‌ مطالب‌ چاپی‌ بلافاصله‌ از‌ قدرت‌ نویسندگان‌ برای‌ تولید‌ محتوا‌ پیشی‌ گرفت،‌ حالا‌ فناوری‌های‌ الكترونیك‌ ابتدا‌ تلویزیون‌ و‌ بعد‌ اینترنت‌ باعث‌ دور‌ بعدی‌ تسریع‌ در‌ تولید‌ محتوا‌ شده‌اند. آنها‌ نه‌ تنها‌ ساز‌ وكارهای‌ توزیع‌ در‌ سطح‌ جهانی‌ را‌ دارند‌ بلكه‌ نسبت‌ به‌ چاپ،‌ از‌ ظرفیتی‌ چند‌ برابر‌ برای‌ تولید‌ محتوا‌ هم‌ برخور‌ دارند. اكنون‌ براساس‌ فهم‌ از‌ تاریخ‌ ارتباطات،‌ باید‌ در‌ انتظار‌ دو‌ رخداد‌ باشیم: اول‌ اینكه‌ تعداد‌ نویسندگان‌ و‌ پدیدآورندگان‌ محتوا‌ و‌ نیز‌ حجم‌ محتوا‌ باید‌ افزایش‌ یابد‌ و‌ دوم‌ باید‌ در‌ انتظار‌ زبان‌ مشتركی‌ باشیم‌ كه‌ با‌ حوزه‌ جغرافیایی‌ توزیع‌ محتوا‌ همخوان‌ باشد‌ - اگر‌ ما‌ زمانی‌ مصرف‌ ‌كنندگان‌ منفعل،‌ رام‌ و‌ بی‌اراده‌ محتوا‌ بودیم،‌ حالا‌ با‌ استفاده‌ از‌ فن‌آوری‌های‌ الكترونیك،‌ به‌ تولیدكنندگان‌ فعال‌ و‌ پركار‌ محتوا‌ تبدیل‌ شده‌ایم.
در‌ این‌ جنبه‌ باز‌ هم‌ برای‌ دست‌ اندركاران‌ صنعت‌ چاپ‌ فرصت‌های‌ بی‌ شماری‌ نهفته‌ است؛‌ اگر‌ درك‌ خود‌ را‌ از‌ فضای‌ اینترنت‌ و‌ استفاده‌ از‌ امكانات‌ آن‌ توسعه‌ بخشند.
▪ نكته‌ چهارم: بی‌ واسطه‌گی‌ و‌ تعامل‌
در‌ اینترنت‌ بین‌ چاپكار‌ و‌ سفارش‌ دهنده‌ واسطه‌ وجود‌ ندارد. انگار‌ مشتری‌ در‌ چاپخانه‌ است؛‌ چیزی‌ شبیه‌ به‌ ‌ارتباط‌ چهره‌ به‌ چهره‌ است. هردو‌ طرف،‌ پیوسته‌ و‌ آنلاین‌ به‌ ‌هم‌ دسترسی‌ دارند‌ و‌ امكان‌ پس‌ فرست‌ یا‌ همان‌ نظردهی‌ بطور‌ لحظه‌ به‌ لحظه‌ برای‌ مشتری‌ موجود‌ است.
تعاملی‌ بودن‌ اینترنت‌ یعنی‌ اینكه‌ همان‌طور‌ كه‌ یك‌ مسیر‌ اطلاعات‌ از‌ چاپخانه‌ شروع‌ می‌شود،‌ مسیر‌ دیگری‌ هم‌ برای‌ مشتری‌ هست‌ تا‌ نظرات‌ خودش‌ را‌ برای‌ چاپخانه‌ ارسال‌ كند. سایت‌ تعاملی‌ از‌ همه‌ امكانات‌ تعاملی‌ - كه‌ مثلا‌ امكان‌ ارسال‌ ایمیل‌ یكی‌ از‌ ساده‌ ترین‌ شكل‌های‌ آن‌ است‌ - برخوردارند.
● برنامه‌ ریزی‌ برای‌ بدنه‌ كوه‌ یخ:
گفتیم‌ كه‌ تماشای‌ هر‌ سایتی؛‌ تماشای‌ یك‌ كوه‌ یخ‌ است‌ در‌ یك‌ اقیانوس. یعنی‌ شما‌ دارید‌ نوك‌ كوه‌ را‌ می‌بینید؛‌ بقیه‌اش‌ زیر‌ آب‌ است. اما‌ حالا‌ آنچه‌ كه‌ در‌ زیر‌ آب‌ است:
▪ هدف‌ شما‌ از‌ داشتن‌ سایت‌ چیست؟
▪ مخاطب‌ یا‌ مخاطبان‌ شما‌ چه‌ كسانی‌ هستند؟
▪ از‌ چه‌ نوع‌ میله‌ یا‌ از‌ چه‌ نوع‌ ابزاری‌ برای‌ گردش‌ در‌ سایت‌ (navigation tools) می‌خواهید‌ استفاده‌ كنید؟
▪ از‌ چه‌ میزان‌ تصویر‌ می‌خواهید‌ استفاده‌ كنید؟
▪ از‌ چه‌ زبان‌هایی‌ می‌خواهید‌ استفاده‌ كنید‌ (یك‌ زبانه‌ یا‌ چند‌ زبانه)
▪ چه‌ ویژگی‌هایی‌ را‌ از‌ سایت‌های‌ دیگر‌ دوست‌ دارید؟
این‌ موارد‌ را‌ باید‌ مو‌ به‌ مو برای‌ برنامه‌ نویسان‌ و‌ طراحان‌ سایت‌ خود‌ مطرح‌ كنید.
● این‌ كارها‌ را‌ نكنید:
هنوز‌ داریم‌ برای‌ بدنه‌ كوه‌ یخ‌ برنامه‌ ریزی‌ می‌كنیم.این‌ كارها‌ را‌ نكنید‌ و‌ به‌ طراح‌ سایت‌ هم‌ بگویید‌ از‌ این‌ موارد‌ پرهیز‌ كند.
▪ از‌ ارسال‌ متن‌های‌ چشمك‌ زن‌ یا‌ در‌ حال‌ حركت‌ و‌ فایل‌های‌ تصویری‌ متحرك‌ (Animated GIFs) بر‌‌روی‌ سایت‌ خودداری‌ كنید.
▪ از‌ پنجره‌های‌ كوچكی‌ كه‌ بر‌ روی‌ صفحات‌ ظاهر‌ می‌شوند‌ و‌ ما‌ به‌ آنها‌ pop-up می‌گوییم‌ استفاده‌ نكنید.
▪ از‌ اول‌ تصمیم‌ بگیرید‌ كه‌ صفحات‌ را‌ بی‌ خود‌ شلوغ‌ نكنید‌ نباید هرچه را كه داریم روی‌ سایت‌ بریزیم.
▪ حتی‌ المقدور‌ از‌ اجرای‌ اتوماتیك‌ موسیقی‌ بر‌ روی‌ سایت‌ بپرهیزید.
برویم‌ روی‌ نوك‌ كوه‌ یخ:
اشتباه‌ نكنید! جای‌ ما‌ روی‌ نوك‌ كوه‌ یخ‌ نیست‌ آنجا‌ فقط‌ جای‌ محتوای‌ سایت‌(content) و‌ عكس‌هاست( ان‌ هم‌ فقط‌ عكس‌های‌ كم‌ حجم).
▪ اطلاعات‌ مربوط‌ به‌ تماس‌ با‌ شما (contact info) باید‌ در‌ جای‌ مناسب‌ صفحه‌ باشد‌ و‌ نیز‌ لینك‌های‌ مربوط‌ به‌ اطلاعات‌ مرتبط‌ با‌ خودتان.
▪ كاری‌ كنید‌ كه‌ كاربران‌ شما‌ بتوانند‌ در‌ هر‌ صفحه‌ای‌ از‌ سایت‌ كه‌ هستند‌ با‌ یك‌ كلیك‌ بتوانند‌ به‌ صفحه‌ اول‌ سایت‌(home page) بازگردند.
▪ سعی‌ كنید‌ میله‌ یا‌ ابزارهای‌ گردش‌ در‌ سایت‌ را‌ در‌ همه‌ صفحات‌ سایت‌ داشته‌ باشید.
این‌ مساله‌ یك‌ نكته‌ بسیار‌ مهم‌ است. گردش‌ ساده‌ در‌ سایت‌ یعنی‌ درك‌ ساده‌ و‌ دسترسی‌ ساده‌ به‌ اطلاعات.
▪ اما‌ اكسیر‌ جاودانه‌ سایت‌ها‌ كه‌ همان‌ لینك‌ها‌ هستند: تا‌ می‌توانید‌ لینك‌ بدهید؛‌ هر‌ لینكی‌ حكم‌ یك‌ پانویس‌ را‌ دارد‌ برای‌ آنچه‌ كه‌ كاربر‌ می‌خواند. اما‌ بهتر‌ است‌ علت‌ لینك‌ دادن‌ها‌ را‌ هم‌ برای‌ كاربران‌ خود‌ مشخص‌ كنید. یادتان‌ باشد‌ لینك‌ها‌ آبی‌ رنگ‌ باشند‌ و‌ یا‌ زیرشان‌ خط‌ باشدunderlined) .)
▪ لینك‌ها‌ را‌ همیشه‌ تست‌ كنید. بعضی‌ها‌ خیلی‌ بی‌ خیال‌ هستند‌ و‌ ممكن‌ است‌ مطلب‌ یا‌ مطالبی‌ را‌ كه‌ شما‌ به‌ آنها‌ لینك‌ داده‌اید‌ اصلا‌ حذف‌ كرده‌ باشند. البته‌ چون‌ قرار‌ نیست‌ خیلی‌ فنی‌ و‌ ریز‌ شویم؛‌ فقط‌ یك‌ یادآوری‌ می‌كنیم‌ كه‌ هستند‌ نرم‌ افزارهایی‌ كه‌ كارشان‌ همین‌ چك‌ كردن‌ لینك‌های‌ خارجی‌ است‌ و‌ به‌ اصطلاح‌ یافتن‌ لینك‌های‌ مرده‌(link checkers).
▪ تاریخ‌ به‌ روز‌ شدن‌ سایت‌تان‌ را‌ در‌ همه‌ صفحات‌ داشته‌ باشید. این‌ كار‌ هم‌ به‌ مخاطب‌ سایت‌ شما‌ كمك‌ می‌كند‌ و‌ هم‌ به‌ خودتان! چرا‌ به‌ خودتان؟‌ چون‌ باعث‌ می‌شود‌ تا‌ سایت‌تان‌ را‌ به‌ روز‌ نگاه‌ دارید.
▪ سعی‌ كنید‌ از‌ پس‌ زمینه‌های‌ رنگی‌ با‌ احتیاط‌ استفاده‌ كنید‌ تا‌ سایت‌ چاپخانه‌ شما‌ را‌ با‌ مهد‌ كودك‌ محله‌ تان‌ اشتباه‌ نگیرند! همین‌ كارها‌ را‌ هم‌ باید‌ در‌ قبال‌ فونت‌ها‌ در‌ نظر‌ داشته‌ باشید‌ یكی‌ دو‌ فونت‌ خوانا‌ و‌ نه‌ خیلی‌ درشت؛‌ برای‌ همه‌ صفحات. راستی‌ وقثی‌ كه‌ كلمه‌ای‌ لینك‌ ندارد‌ زیرش‌ خط‌ نكشید! این‌ عادت‌ مربوط‌ به‌ فضای‌ چاپ‌ است‌ و‌ به‌ اصطلاح‌ حاكی‌ از‌ نوعی‌ تاكید‌ بر‌ روی‌ مطلب‌ كه‌ استفاده‌ از‌ آن‌ در‌ فضای‌ وب‌ اصلا‌ رایج‌ نیست.
▪ اندازه‌ صفحه‌ سایت. لطفا‌ صفحات‌ سایت‌ تان‌ را‌ ۷۷۰ پیكسلی‌ در‌ نظر‌ بگیرید. گیج‌ نشوید‌ واگر‌ پیكسل‌ و‌ این‌ حرفها‌ یادتان‌ نمی‌ ماند‌ به‌ برنامه‌ نویس‌ سایت‌ تان‌ بگویید‌ مشتری‌های‌ چاپخانه‌ ما‌ همه‌ از‌ مانیتورهای‌ ۱۵ اینچی‌ استفاده‌ می‌كنند‌ و‌ او‌ خودش‌ می‌داند‌ كه‌ چه‌ كار‌ باید‌ بكند. لابد‌ به‌ سایت‌هایی‌ رفته‌اید‌ كه‌ پایین‌ آنها‌ میله‌ای‌ بوده‌ و‌ شما‌ مجبور‌ شده‌اید‌ آن‌ میله‌ را‌ بگیرید‌ و‌ چپ‌ و‌ راستش‌ كنید‌ تا‌ صفحه‌ را‌ ببینید. صاحبان‌ این‌ سایت‌ها‌ كسانی‌ هستند‌ كه‌ فراموش‌ كرده‌اند‌ بحث‌ مانیتورهای‌ ۱۵ اینچی‌ را‌ یادآوری‌ كنند!
▪ از‌ موارد‌ گرافیك‌ متحرك،‌ موسیقی،‌ صدا‌ و‌ تصویر،‌ تنها‌ تصویر‌ است‌ كه‌ در‌ رسانه‌های‌ چاپی‌ وجود‌ دارد‌ و‌ البته‌ همیشه‌ هم‌ بدون‌ تغییر‌ باقی‌ می‌ماند؛‌ اما‌ در‌ اینترنت‌ انواع‌ گرافیك‌های‌ ثابت‌ و‌ متحرك،‌ تصاویر‌ تغییر‌ یابنده،‌ صدا‌ و‌ موزیك‌ می‌توانند‌ به‌ كمك‌ مطالب‌ شما‌ رد‌ سایت‌ بیایند‌ و‌ تأثیرگذاری‌ شما‌ و‌ محصولات‌ و‌ خدماتتان‌ را‌ به‌ به‌ ‌اوج‌ برسانند.اما‌ در‌ عین‌ حال‌ افراط‌ در‌ این‌ كار‌ مخاطب‌ شما‌ را‌ به‌ سرعت‌ می‌رنجاند. افراط‌ نكنید.
▪ فرمت‌ دیجیتال‌ خواننده‌ را‌ قادر‌ می‌سازد‌ تا‌ تیترها‌ را‌ به‌ سرعت‌ مرور‌ و‌ آنچه‌ را‌ كه‌ می‌خواهد‌ انتخاب‌ كند. بی‌ دلیل‌ زیاده‌ نویسی‌ نكنید. اینترنت‌ به‌ واسطه‌ فضای‌ دیجتیال‌ آن‌ به‌ سایت‌ شما‌ انعطاف‌ می‌دهد‌ و‌ همزمان‌ به‌ مشتری‌ اجازه‌ می‌دهد‌ تا‌ در‌ مورد‌ یك‌ سرویس‌ یا‌ محصول‌ و‌ یا‌ یك‌ خبر‌ شما‌ اطلاعات‌ بیشتری‌ كسب‌ كند. تغییر‌ درشیوه‌های‌ گرد‌ آوری‌ و‌ انتشار‌ دانش‌ و‌ اطلاعات‌ در‌ این‌ انقلاب‌ دیجیتالی‌ چنان‌ عمیق‌ و‌ چشمگیر‌ است‌ كه‌ تنها‌ می‌توان‌ آنرا‌ با‌ همان‌ اختراع‌ چاپ‌ بدست‌ گوتنبرگ‌ درقرن‌ پانزدهم‌ مقایسه‌ كرد. اینترنت‌ هم‌ همانند‌ همان‌ سایت‌ و‌ نوك‌ یك‌ كوه‌ یخ‌ است‌ كه‌ در‌ اعماق‌ پنهان‌ مانده‌ خود‌ خبر‌ از‌ رسانه‌ای‌ می‌دهد‌ كه‌ در‌ آینده‌ ظهور‌ بیشتری‌ خواهد‌ یافت‌ پس‌ از‌ پیوستن‌ به‌ قافله‌ اینترنت‌ باز‌ نمانید.
▪ كادرهای‌ سایت‌ شما‌ باید‌ تخصص‌ ویژه‌ داشته‌ باشند. این‌ نكته‌ را‌ هرگز‌ فراموش‌ نكنید‌ و‌ كار‌ را‌ به‌ دست‌ كاردان‌ بسپارید‌.
● نكات‌ دیگری‌ برای‌ برنامه‌ نویس‌ شما
▪ پیكر‌ بندی‌ محتوا:
صرفنظر‌ از‌ فرمت‌های‌ رسانه‌ای‌ برای‌ ارایه‌ یك‌ مطلب‌ كه‌ می‌تواند‌ صورت‌های‌ گوناگونی‌ چون‌ ویدیویی،‌ گرافیكی‌ یا‌ گرافیك‌ متحرك‌ یا‌ صوتی‌ ،‌ تصویری‌ یا‌ انیمیشن‌ باشد‌ و‌ نیز‌ صرفنظر‌ از‌ محتوا‌ كه‌ می‌تواند‌ آنلاین‌ یا‌ ضبط‌ شده‌ و‌ یا‌ به‌ صورت‌ تدوین‌ شده‌ (ادیت‌ شده) ارایه‌ شود،‌ بحث‌ پیكر‌ بندی‌ مطالب‌ هم‌ در‌ سایت‌ها‌ مطرح‌ است.
پیكر‌ بندی‌ محتوا‌ به‌ سه‌ شكل‌ متصور‌ است:
۱) تك‌ رسانه‌ای:
استفاده‌ از‌ یك‌ رسانه‌ برای‌ روایت‌ موضوع - معمولا‌ متن‌ یا‌ ویدیو
۲) چند‌ رسانه‌ای: استفاده‌ از‌ دو‌ رسانه‌ یا‌ بیشتر،‌ برای‌ روایت‌ موضوع‌ - در‌ این‌ حالت،‌ رسانه‌های‌ مورد‌ استفاده،‌ موضوع‌ را‌ به‌ صورت‌ مستقل‌ روایت‌ می‌كنند‌ و‌ در‌ واقع‌ در‌ حالت‌ تركیبی‌ با‌ یكدیگر‌ قرار‌ ندارند.
۳) چند‌ رسانه‌گی: در‌ این‌ حالت،‌ دو‌ رسانه‌ یا‌ بیشتر‌ در‌ حالت‌ آمیخته‌ و‌ گره‌ خورده‌ با‌ یكدیگر،‌ موضوع‌ را‌ به‌ كمك‌ یكدیگر‌ روایت‌ می‌كنند‌ و‌ در‌ واقع‌ در‌ حالت‌ تركیبی‌ با‌ یكدیگر‌ عمل‌ می‌كنند.
▪ شخصی‌ شدن: سایت‌ شما‌ می‌تواند‌ برای‌ یك‌ نفر‌ انتشار‌ یابد. به‌ ‌این‌ معنی‌ كه‌ شما‌ می‌توانید‌ به‌ برنامه‌ نویس‌ سایت‌ خود‌ بگویید‌ كه‌ چه‌ نوع‌ اطلاعاتی‌ را‌ در‌ اختیار‌ چه‌ كاربری‌ قرار‌ دهد‌ (سطح‌ دسترسی) و‌ چه‌ نوع‌ اطلاعاتی‌ را‌ در‌ اختیار‌ قرار‌ ندهد‌.
یونس شكرخواه
منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا