ارتقای سواد تغذیه‌ای جامعه، ضرورتی انکارناپذیر

طبیعت، هر آنچه را که بدن برای استمرار حیات خود به آن نیاز دارد، در خود جای داده است و قطعا بهترین راه تامین احتیاجات بدن، رجوع آدمی به طبیعت است. اما آمارهای رسمی در کشورهای خاورمیانه، به خصوص در کشور خودمان، از بی‌توجهی مردم به این مهم حکایت می‌کند. براساس تحقیقات بسیاری از مردم ایران از سوء تغذیه‌ پنهان یا آشکار رنج می‌برند. علت اصلی این سوء تغذیه نوع رژیم غذایی افراد است، چرا که مشغله زیاد، افراد را از رسیدگی به سلامت خود بازمی‌دارد. تقریبا بیشتر افراد آنگونه که باید به تغذیه خود اهمیت نمی‌دهند و هر آنچه که مصرف می‌کنند، ارزش تغذیه بالایی ندارد. متاسفانه امروزه غذاهای فرآوری شده، فست فودها سریع و بدون محتوای غذایی به آسانی در دسترس افراد قرار می‌گیرند.
بی توجهی به تغذیه می‌تواند عوارض جبران ناپذیری برای جامعه به بار آورد و ارتقای سطح سواد تغذیه جامعه، امروزه به عنوان یکی از محوری‌ترین برنامه‌های سلامت مورد توجه همگان است. خوشبختانه این مساله در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفته و قانونگذار درماده ۸۴ قانون توسعه چهارم، دولت را موظف به تشکیل شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، به منظور نهادینه کردن مدیریت، سیاستگذاری، ارزشیابی و هماهنگی در امنیت غذا و تغذیه کشور، تامین سبد مطلوب غذایی و کاهش بیماری‌های ناشی از سوء تغذیه کرده است.
همه می‌دانیم کمبود ریز مغذی‌ها موجب افزایش سوء تغذیه، افزایش مرگ ومیر و ابتلا به بیمار‌ها به علت ضعف سیستم ایمنی بدن، ناتوانی جسمی، کاهش بهره‌هوشی، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی، تغییرات رفتاری به صورت بی‌حوصلگی، بی‌تفاوتی و انزواطلبی می‌شود. بر این اساس روند توسعه کشور به خطر افتاده و تاجایی پیش می‌رویم که به عنوان مثال با شیوع ۲۰ درصدی کم خونی فقرآهن در کشور، سالانه حدود ۵۷۵ میلیون دلار ضرر می‌کنیم. یکی از روش‌های مقابله با سوء تغذیه که در تمام دنیا به خصوص کشورهای صنعتی مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از مکمل‌های غذایی است. مشاهدات علمی مختلف نشان‌داده است مکمل‌های رژیمی اثرات بسیار سودمندی روی سلامت فرد دارند. به عنوان مثال محققان معتقدند درهفته‌های اول بارداری مصرف مکمل اسید فولیک می‌تواند اثرات مثبتی در تامین سلامت جنین داشته باشد. بنابراین به منظور جلوگیری از نقص لوله عصبی جنین، روزانه مصرف ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک برای همه زنان و دختران جوان در سنین باروری توصیه شده است. مصرف مکمل‌های غذایی، تضمینی برای تامین کامل مواد مغذی مورد نیاز بدن است.
به عنوان مثال پزشکان مصرف مکمل‌های غذایی را برای سالمندان توصیه می‌کنند. یکی از علل این امر خستگی‌های مزمن ناشی از کمبود آهن است. همچنین به علت کمبود ویتامین D بین افراد مسن، مصرف مکمل ویتامین D نیز توصیه می‌شود. مصرف مکمل‌های رژیمی به علل مختلف از جمله کاهش وزن تا کنترل درد، می‌تواند مفید باشد. همچنین در سطح جهان پزشکان در کنار داروهای ژنریک برای درمان برخی بیماری‌ها، از مکمل‌های غذایی برای کاهش میزان مصرف داروهای ژنریک مربوطه و عوارض ناشی از آن استفاده می‌کنند.
اما آنچه از اهمیت وافری برخوردار است، آن است که به هیچ عنوان نمی‌توان بدون مشاوره با پزشک و متخصص مربوطه نسبت به تهیه و مصرف این قبیل فرآورده‌ها اقدام کرد. درست است که راز سلامتی و نشاط در تغذیه کامل نهفته است و تامین کافی ویتامین‌ها وریز مغذی‌ها و مواد معدنی، کلید تندرستی و شادابی بشر است، لیکن باید به این نکته توجه داشت که این تشخیص پزشک است که تعیین می‌کند بدن فرد به کدام مکمل غذایی و به چه مقدار و با چه درصدی نیاز دارد. از سوی دیگر نحوه تهیه و تامین این مکمل‌ها است که حتما باید از طریق مجاری مجاز، تایید شده و تحت نظارت صورت گیرد. متاسفانه چندی است شاهد بروز پدیده قاچاق مکمل‌ها در کشور هستیم و این موضوع سبب بی‌اعتمادی گسترده‌یی در میان پزشکان و همچنین عموم مردم شده است.
بر این اساس یکی از راهکارهایی که می‌توان برای رفع این مشکل ارائه داد، آشنا کردن افراد جامعه با فرهنگ استفاده صحیح از مکمل‌های غذایی سالم است. مردم به واسطه اهمیتی که برای سلامتی، تندرستی و شادابی خویش قائل هستند،نباید به سوی فرآورده‌هایی که به صورت قاچاق و بدون نظارت وزارت بهداشت وارد کشور می‌شود، بروند و هنگام تهیه این محصولات باید به برچسب فارسی آنها که دربردارنده نام شرکت تولید کننده و وارد کننده و شماره مجوز وزارت بهداشت است، دقت کنند تا ابهام‌های موجود کاملا از بین برود و افراد با اطمینان از اینکه یک مکمل به تایید وزارت بهداشت رسیده است، بتوانند بدون هرگونه نگرانی، آن را با نظر پزشک مصرف کنند.
در حقیقت مکمل یاری، یعنی جبران کمبود یک ماده مغذی که بدن به آن نیاز دارد و غذاهای موجود به هر دلیلی نمی توانند آن را تامین کنند. از زمان‌های بسیار قدیم این روش در طب سنتی وجود داشته است و اینک به صورت مدرن و براساس اطلاعات و تحقیقات علمی صورت می‌گیرد ولی شرط موفقیت آن در تامین سلامت جامعه در این نکته است که فرهنگ کاربری آن نیز به صورت صحیح و علمی در کشور پایه‌ریزی شود البته در این ارتباط شاهد تلاش‌های بی‌وقفه وزارت بهداشت بوده‌ایم که منجر به دستاوردهای بزرگی در کشورشده است، لیکن راه رسیدن به توسعه سلامت در کشور همچنان طولانی است و این موضوع مستلزم تلاش بیشتر، سرمایه‌گذاری هدفمند و سیاستگذاری دقیق برای افزایش سطح آگاهی عمومی جامعه از مولفه‌های موثر بر سلامت به خصوص در حوزه سواد تغذیه‌ای است.

سعید اویس

منبع : روزنامه تفاهم