سه شنبه, ۱۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 30 April, 2024
مجله ویستا

نقش ویتامین‌ها در زندگی روزمره


نقش ویتامین‌ها در زندگی روزمره
ویتامین‌ها به‌ گروهی‌ از تركیبات‌ آلی‌ تعلق‌ دارند و برای‌ حفظ‌ سلامت‌، رشد طبیعی‌، بقا، تولید مثل‌ و پیشگیری‌ از ابتلا به‌ بیماری‌ها لازم‌ است‌ كه‌ در رژیم‌ غذایی‌ وجود داشته‌ باشد. البته‌ علی‌رغم‌ اهمیت‌ ویتامین‌ها برای‌ حیات‌، فقط‌ میزان‌ كمی‌ از آنها مورد نیاز است‌. میزان‌ كلی‌ ویتامین‌های‌ مورد نیاز برای‌ یك‌ روز حدود ۵/۱ گرم است‌.
ویتامین‌ها كالری‌ ندارند و منبعی‌ برای‌ انرژی‌ نیستند. ویتامین‌ها برای‌ عمل‌ طبیعی‌ یاخته‌ نقش‌ حیاتی‌ دارند و در یاخته‌های‌ جانوری‌ ساخته‌ نمی‌شوند. ویتامین‌ها از طریق‌ گیاهان‌ خاصی‌ ساخته‌ می‌شوند و هنگام‌ مصرف‌ به‌ صورت‌ ماده‌ غذایی‌ وارد بدن‌ جانوران‌ می‌شوند. در برنامه‌ غذایی‌ همه‌ جانوران‌ همه‌ ویتامین‌ها مورد نیاز نیستند. بطور عمده‌ ویتامین‌ها براساس‌ قابل‌ حل‌ بودن‌ در آب‌ یا چربی‌ به‌ دو بخش‌ گسترده‌ تقسیم‌ می‌شوند. چهارنوع‌ از معروف‌ترین‌ ویتامین‌ها «آدای‌ و كا» محلول‌ در چربی‌اند. ویتامین‌های‌ دیگر از قبیل‌ «ث‌» و ویتامین‌های‌ گروه‌ ب‌ محلول‌ در آب‌ هستند. ویتامین‌های‌ محلول‌ در چربی‌ در بافت‌های‌ چربی‌ قرار می‌گیرند و می‌تواند در آنجا ذخیره‌ شوند. بنابراین‌ وجود روزانه‌ آنها در برنامه‌ غذایی‌ ضرورت‌ ندارد و ممكن‌ است‌ در صورت‌ مصرف‌ بیش‌ از حد در بافت‌ها به‌ میزان‌ زیادی‌ ذخیره‌ شوند كه‌ خطرناك‌ است‌ و سبب‌ مسمومیت‌ می‌شود. ویتامین‌ ث‌ و ویتامین‌های‌ گروه‌ ب‌ محلول‌ در آب‌ هستند. این‌ ویتامین‌ها در قسمت‌های‌ آبدار غذا و بافت‌های‌ بدن‌ یافت‌ می‌شوند. ولی‌ نمی‌توانند در بدن‌ ذخیره‌ شوند. آنها از طریق‌ ادرار دفع‌ می‌شوند و باید با توجه‌ به‌ مقدار مورد نیاز بدن‌ روزانه‌ مصرف‌ شوند. كسی‌ كه‌ در برنامه‌ غذایی‌ خود به‌ میزان‌ كافی‌ میوه‌ و سبزی‌های‌ تازه‌ مصرف‌ می‌كند. بسیاری‌ از ویتامین‌های‌ لازم‌ بدن‌ را دریافت‌ می‌كند. بسیاری‌ از ویتامین‌ها در مقابل‌ حرارت‌ پخت‌ تحت‌ فشار سرما و سایر جنبه‌های‌ آماده‌سازی‌ و نگهداری‌ بسیار حساس‌ هستند و غیرفعال‌ می‌شوند یا از بین‌ می‌روند.
ویتامین‌ «آ»... در بافت‌های‌ حیوانی‌ و بیشتر در جگر، روغن‌ ماهی‌، زرده‌ تخم‌مرغ‌، كره‌ و پنیر وجود دارد. گیاهان‌، ویتامین‌ آ ندارند اما بتاكاروتن‌ دارند كه‌ در روده‌ به‌ ویتامین‌ تبدیل‌ می‌شود،و سپس‌ جذب‌ بدن‌ می‌شود. بتاكاروتن‌ بیشتر در برگ‌های‌ سبزی‌های‌ با رنگ‌ سبز تیره‌ و میوه‌ها و سبزی‌هایی‌ از قبیل‌ هویج‌، سیب‌زمینی‌ شیرین‌، طالبی‌، ذرت‌ و هلو یافت‌ می‌شود. افراد بالغ‌ سالم‌ با تغذیه‌ صحیح‌ می‌توانند مقدار موردنیاز این‌ ویتامین‌ را برای‌ چند سال‌ ذخیره‌ كنند. اما كودكان‌ در صورتی‌ كه‌ میزان‌ كافی‌ از این‌ ویتامین‌ را مصرف‌ نكنند و فرصت‌ كافی‌ برای‌ ایجاد چنین‌ ذخیره‌ عظیمی‌ نداشته‌ باشند. بسیار سریع‌ دچار عوارض‌ محرومیت‌ از آن‌ می‌شوند. ویتامین‌ آ برای‌ رشد مناسب‌ استخوان‌ها و دندانها، نگهداری‌ و عمل‌ پوست‌ و غشاهای‌ مخاطی‌ و توانایی‌ دید در نور ضعیف‌ ضروری‌ است‌. برخی‌ شواهد نشان‌ می‌دهند كه‌ ویتامین‌ آ در پیشگیری‌ از ابتلا به‌ آب‌ مروارید و بیماری‌ عروق‌ قلبی‌ نقش‌ دارد و هنگامی‌ كه‌ سرماخوردگی‌ ایجاد می‌شود این‌ ویتامین‌ می‌تواند با آن‌ مبارزه‌ كند و نشانه‌های‌ آن‌ را كاهش‌ دهد. یكی‌ از اولین‌ علامت‌های‌ كمبود ویتامین‌ آ شب‌كوری‌ است‌. موارد شدید كمبود ویتامین‌ آ می‌تواند منجر به‌ كوری‌ كامل‌ شود. سایر نشانه‌ها عبارتند از: خشك‌شدن‌ و فلس‌ مانند شدن‌ پوست‌، اختلال‌ در پوشش‌ مخاطی‌ دستگاه‌ گوارش‌ و دستگاه‌ ادراری‌ و رشد غیرطبیعی‌ دندانها و استخوانها، مصرف‌ زیاد ویتامین‌ آ باعث‌ بیماری‌ مزمن‌ كبدی‌، پوسته‌ ریزی‌ پوست‌ سراسر بدن‌، كلفتی‌ استخوانها و درد مفاصل‌ ...
ویتامین‌ «د» غالبا ویتامین‌ نور خورشید نامیده‌ می‌شود. این‌ ویتامین‌ زمانی‌ ساخته‌ می‌شود كه‌ تركیباتی‌ كه‌ به‌ صورت‌ طبیعی‌ در بدن‌ وجود دارند در معرض‌ تابش‌ نور خورشید قرار گیرند. بنابراین‌ در صورتی‌ كه‌ فرد به‌ اندازه‌ كافی‌ در معرض‌ تابش‌ نور خورشید قرار گیرد، بعید است‌ كمبود ویتامین‌ د داشته‌ باشد. ویتامین‌ د به‌ بدن‌ این‌ امكان‌ را می‌دهد كه‌ برای‌ تشكیل‌ استخوان‌ و دندان‌ از كلسیم‌ و فسفر استفاده‌ كند. كمبود ویتامین‌ د سبب‌ بروز بیماری‌ راشیتیسم‌ می‌شود. این‌ بیماری‌ از طریق‌ تغییر شكل‌ استخوانها از قبیل‌ پاهای‌ كمانی‌، سینه‌ كبوتری‌ و ایجاد برجستگی‌های‌ استخوانی‌ در محلی‌ كه‌ دنده‌ها به‌ استخوان‌ جناغ‌ متصل‌ می‌شوند و اختلالات‌ دندانی‌ مشخص می‌شود. در بزرگسالان‌ با از دست‌ دادن‌ كلسیم‌، استخوانها نرم‌ و منفذدار می‌شوند. مقادیر بیش‌ از حد ویتامین‌ د باعث‌ ایجاد تهوع‌، اسهال‌، كاهش‌ وزن‌، درد مفاصل‌ و استخوان‌ها می‌شود. در اثر تشكیل‌ رسوبات‌ كلسیم‌ در بافت‌ها به‌ كلیه‌ها و عروق‌ خونی‌ آسیب‌ وارد می‌شود.
ویتامین‌ «ای‌» در سبزی‌های‌ با برگ‌ سبز، جوانه‌ گندم‌، گیاهان‌ روغنی‌، زرده‌ تخم‌مرغ‌ و گوشت‌ وجود دارد. اهمیت‌ ویتامین‌ ای‌ در این‌ است‌ كه‌ خاصیت‌ ضد اكسیدكنندگی‌ دارد. ویتامین‌ ای‌ در حفظ‌ دستگاه‌های‌ عصبی‌، گردش‌ خون‌، تولیدمثل‌، محافظت‌ كلیه‌ها، ریه‌ها و كبد اهمیت‌ حیاتی‌ دارد. اعتقاد بر این‌ است‌ كه‌ همه‌ نشانه‌های‌ كمبود ویتامین‌ ای‌ در اثر عدم‌ ایفای‌ نقش‌ محافظتی‌ آن‌ در یافته‌هاست‌.
زمانی‌ كه‌ ویتامین‌ ای‌ وجود ندارد، كمبود ویتامین‌ آ نیز ظاهر می‌شود. به‌ هرحال‌ از آنجا كه‌ ویتامین‌ ای‌ در غذاها به‌ وفور وجود دارد بعید است‌ كه‌ فرد با كمبود این‌ ویتامین‌ روبرو شود. مگر آنكه‌ در برنامه‌ غذایی‌ خود هیچ‌ نوع‌ چربی‌ مصرف‌ نكند. هنگامی‌ كه‌ كمبود آن‌ ایجاد شود، نشانه‌هایی‌ از قبیل‌ انقباض‌ عضلانی‌ در پاها، دیستروفی‌ عضلانی‌ و بیماری‌ فیبروسیستیك‌ پستان‌ نمایان‌ می‌شود.
ویتامین‌ «كا» در بسیاری‌ از گیاهان‌ با برگ‌ سبز مثل‌ اسفناج‌ و همچنین‌ در جگر وجود دارد. باكتری‌های‌ روده‌ نیز آن‌ را می‌سازند. تغذیه‌ غلط‌ در ایجاد كمبود ویتامین‌ كا به‌ ندرت‌ نقش‌ دارد. در عوض‌ كمبود آن‌ به‌ علت‌ ضایعه‌ كبدی‌ و عدم‌ توانایی‌ خون‌ در ساختن‌ این‌ ویتامین‌ ایجاد می‌شود. كمبود این‌ ویتامین‌ از طریق‌ عدم‌ انعقاد خون‌ مشخص می‌شود و باعث‌ خونریزی‌ غیرمعمول‌ یا خون‌مردگی‌های‌ وسیع‌ در زیر پوست‌ یا عضلات‌ می‌شود گاهی‌ اوقات‌ نوزادان‌ تازه‌ متولد شده‌ در اثر كمبود ویتامین‌ كا دچار خونریزی‌ مغزی‌ می‌شوند.
ویتامین‌ «ب‌» آنچه‌ زمانی‌ تصور می‌شد ویتامین‌ ب‌ است‌ بعدها مشخص شد كه‌ فقط‌ یكی‌ از اعضای‌ وسیع‌ گروه‌ ویتامین‌های‌ ب‌ است‌. امروز بیش‌ از یك‌ دوجین‌ از ویتامین‌های‌ ب‌ شناسایی‌ شده‌اند كه‌ ب‌ كمپلكس‌ نامیده‌ می‌شوند. تیامین‌، اولین‌ ویتامین‌ شناسایی‌ شده‌ از این‌ گروه‌ است‌. همه‌ ویتامین‌های‌ گروه‌ ب‌ محلول‌ در آب‌ هستند. متداول‌ترین‌ اعضای‌ این‌ گروه‌، ویتامین‌ ب‌۱ (تیامین)، ویتامین‌ ب‌ ۲ (ریبوفلاوین‌)، ویتامین‌ ب‌۶ (پایرودوكسین‌)، ویتامین‌ ب‌ ۱۲ (كوبالامین) همچنین‌ فولاسین‌ یا فولیك‌ اسید نیاسین‌ اسید پانتوتنیك‌ است‌. ویتامین‌ ب‌ ۱ : در تمام‌ غلات‌، مغزها (پسته‌، بادام)، حبوبات‌ و جگر وجود دارد. این‌ ویتامین‌ برای‌ آزادكردن‌ انرژی‌ از كربوهیدراتها به‌ بدن‌ كمك‌ می‌كند. چینی‌ها بیش‌ از ۴۰۰۰ سال‌ پیش‌ بیماری‌یی‌ را كه‌ ما امروزه‌ به‌ نام‌ بری‌ بری‌ می‌شناسیم‌ توصیف‌ كردند و علت‌ آن‌ را كمبود تیامین‌ دانستند. این‌ بیماری‌ دستگاه‌ عصبی‌ و دستگاه‌ گوارش‌ را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد باعث‌ تهوع‌، خستگی‌ و سرگیجه‌ می‌شود. تیامین‌ در سبوس‌ یا پوسته‌ برنج‌ و غلات‌ یافت‌ می‌شود. هنگامی‌ كه‌ برنج‌ آسیاب‌ شود و پوسته‌ آن‌ جدا شود دیگر منبعی‌ برای‌ این‌ ویتامین‌ نیست‌. امروزه‌ سازندگان‌ برنج‌ و آرد از طریق‌ افزودن‌ تیامین‌ به‌ محصولات‌ آسیاب‌ شده‌، برنج‌ و آرد غنی‌ شده‌ تولید می‌كنند.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید