دلفین؛ نابغهٔ شگفت‌انگیز

دنیای آرام آب‌ها با سکوت حاکم بر آن، انسان را به ژرفای زندگی و هماهنگی شگفت‌انگیز آن می‌برد. زیبائی، آرامش و سکوت دنیای زیر آب همراه با جانوران آن، سال‌های درازی است که نظر انسان را به خود جلب کرده و او همواره در جستجوی راهی برای نفوذ به این دنیای اسرارآمیز و آگاهی از نحوهٔ زندگی آبزیان است. یکی از این جانوران جالب شگفت‌انگیز، دلفین‌ها هستند. دیر زمانی است که دلفین‌ها حس کنجکاوی انسان‌ها را سخت متوجه خود کرده‌اند. ما شیفتهٔ ظرافت‌، هوش و بازیگوشی آنها هستیم. حرکت‌های دلپذیر و زیبا، صدای شیرین و سیستم‌های اجتماعی و پیچیدهٔ آنها، همیشه برای انسان‌ها جالب و مجذوب‌کننده بوده و شنا کردن با دلفین‌ها یکی از شانس‌های زندگی امروزی به‌شمار می‌رود.
برای نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ بود که مطالعه روی دلفین‌های خال‌دار توسط پژوهشگران آغاز شد. دلفین‌ها کوچکترین عضو خانوادهٔ وال‌ها هستند. وال‌ها نیز در زمرهٔ نهنگ‌های دندان‌دار قرار می‌گیرند. به‌صورت طبیعی دلفین نر کمی بزرگتر از دلفین ماده است و البته به‌طور قابل ملاحظه‌ای سنگین‌تر.
طول زندگی دلفین‌ها به فاکتورهای متنوعی بستگی دارد، مانند فعالیت‌های روزانه‌ آنها و همین‌طور مکانی که آنها در آن زندگی می‌کنند. متوسط طول عمر یک دلفین ممکن است حدود۲۰ سال باشد، اما طول عمر بعضی از آنها به ۴۸ سال نیز می‌رسد. برای تخمین سن دلفین‌ها از تعداد لایه‌های دندان‌ها استفاده می‌کنند. بیماری‌هائی که ممکن است یک دلفین به آنها دچار شود، بیماری‌های ویروسی یا عفونت‌های قارچی یا میکروبی است. علاوه بر این، دلفین‌ها ممکن است به مشکل‌های دیگری نظیر اختلال‌های تنفسی، گوارشی، زخم معده، تومور و بیماری‌های پوستی نیز دچار شوند و البته این جانوران از دست قاتلان خود شکارچیانی همچون کوسه‌ماهی‌ها، وال‌های قاتل و مهمتر از همه بشر نیز در امان نیستند. یکی از شگفت‌انگیزترین قسمت‌هاب بدن این موجود ترکیب و هماهنگی رنگ پوست آن است. پوست یک دلفین از رنگ‌های خاکستری، خاکستری سبز و خاکستری قهوه‌ای در پشت شروع و به رنگ سفید یا سفید صورتی در زیر شکم یا تنهٔ حیوان ختم می‌شود. رنگ‌های متنوع پوست دلفین، او را در بیشتر مواقع از دست شکارچیان در امان نگه می‌دارد. وقتی از بالا به یک دلفین نگاه می‌کنیم، سطح مشکی (خاکستری) پشت او با سطح تاریک زیر آب یکی می‌شود و وقتی از پائین به او نگاه می‌کنیم، سطح سفید زیر شکم او با سطح روشن روی آب در هم می‌آمیزد و ما نمی‌توانیم در این مواقع دلفین‌ها را ببینیم. پوست دلفین مانند پوست بدن انسان بسیار حساس و ظریف است و با ضربه‌ای به راحتی صدمه می‌بیند. حس شنوائی و دستگاه شنوائی دلفین‌ها، بسیار حساس و پیچیده است. حس شنوائی در دلفین‌ها علاوه بر تشخیص صداها بر تعادل، چرخش و پیچیدن بدن به کار گرفته می‌شود. حس بینائی این حیوان هم در درون آب و هم در بیرون آب بسیار خوب است، به این دلیل که چشم دلفین‌ها قابلیت انطباق‌پذیری بالائی دارد.
دلفین‌ها زمان زیادی از روز را برای لمس کردن و نوازش یکدیگر صرف می‌کنند. حس لامسه، قدرت و توانائی مانورهای بیشتر و وسیع‌تر را به این جانور می‌دهد. حس چشائی دلفین‌ها نیز در نوع خودش دنیائی شگفت‌انگیز است.
اما تنها حسی که در حیوان ضعیف است، حس بویائی او می‌باشد. زیرا قسمتی از مغز که مربوط به حس بویائی است در دلفین‌ها وجود ندارد به همین دلیل حس بویائی بسیار محدودی دارند.
اگر روز دلفین‌ها را به سه قسمت تقسیم کنیم، یک‌سوم آن را به خواب و استراحت،یک‌سوم دیگر را به خوردن و یک‌سوم باقی‌مانده را به بازی‌گوشی و انتخاب جفت می‌‌گذرانند. دلفین‌ها اغلب با هدایت یک سرگروه، به‌صورت گروهی زندگی می‌کنند و زندگی اجتماعی دلفین‌ها همانند انسان‌ها است. به‌طوری‌که اگر آنها را از یکدیگر جدا کنیم، رنج می‌برند و دچار افسردگی می‌شوند و حتی ممکن است منجر به مرگ آنها شود.
صداها را برای آشنائی با یکدیگر در زمان جفت‌گیری نیز استفاده می‌کنند. اندازهٔ مغز دلفین‌ها قابل مقایسه با مغز انسان‌ها است.
دلفین‌ها جانورانی هستند که در میان جانداران پس از انسان‌ها دارای بزرگترین مغز هستند. در گذشته‌ها ما فکر می‌کردیم فقط انسان‌ها و میمون‌های بزرگ دارای حافظه‌ای قوی هستند، اما دکتر ”دایانا هیس“ پژوهشگر در آکواریوم نیویورک در این‌باره می‌گوید: ”دلفین‌ها حافظهٔ فوق‌العاده‌ای دارند و بسیار زود یاد می‌گیرند.“

منبع : روزنامه وطن امروز