دکترین مدیریت شهری تهران و مساله محیط زیست

توسعه چشمگیر شهرنشینی همراه با توسعه شهرها از نظر جمعیت و مساحت و به وجود آمدن کلان شهرها موجب ایجاد بافت ها و ترکیب های مختلف شهری و عوامل ارتباطی و اقتصادی پیچیده ای شده اند.
تاثیر انسان بر محیط زیست به طور روز افزون از آثار حیات شهری ناشی می شود که این خود ناشی از رشد جمعیت انسانی و تا حدودی نتیجه تفوق فناوری بر حیات انسانی است. اگرچه شهرنشینی دارای اثرات مثبت اقتصادی و اجتماعی بوده، ولی خود متقابلا به مشکلات و معضلاتی برای ساکنان شهرها دامن زده است که می توان آن ها را به عنوان مشکلات شهرنشینی در عصر حاضر به حساب آورد. یکی از مشکلات رایج شهرنشینی، معضلات زیست محیطی است.
نگاهی گذرا بر وضعیت محیط زیست جهان در دو دهه گذشته نشان می دهد که علی رغم حساسیت های اخیر در زمینه محیط زیست نه تنها اثرات مخرب انسانی کاهش نیافته بلکه مسایل حاد و دشواری مانند آلودگی شدید جوی ، نازک شدن لایه ازن ، تشدید پدیده گلخانه ای و اثرات متعدد ناشی از این پدیده ها مطرح شده است.
در این میان شهرها نیز به عنوان مراکز جذب جمعیت با مسائل و مشکلات متعدد و مختلف زیست محیطی مانند آلودگی هوا، صدا، تولید زباله، آلودگی آب ها و... روبرو هستند که این امر خود منجر به گسترش و افزایش شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و در نتیجه بروز انواع آلودگی های زیست محیطی، تخریب منابع و کاهش فضاهای طبیعی و در پی آن افزایش نیاز شهروندان به محیط زیستی سالم تر شده است. از این رو شهرداری ها به عنوان حکومت های محلی از نظر برنامه ریزی و مدیریت با شرایط جدیدی روبرو هستند.
افزایش انتظارات و نیازهای مردم، افزایش آلودگی ها و تخریب محیط زیست و مسایلی از این دست، از جمله مشکلاتی می باشند که امروزه مدیران شهری با آنها روبرو می باشند. به این ترتیب نقش مدیران و برنامه ریزان شهری تنها تعیین کاربری های اراضی و برنامه ریزی فضایی نخواهد بود، بلکه یکی از اصلی ترین و مهمترین وظایفی که بر عهده آنان است، برنامه ریزی شهری در جهت توسعه پایدار شهری است.
در گذشته تفکرات و اقدامات سطحی و یک جانبه تصمیم گیران در زمینه رشد اقتصادی و ارتقای رفاه، بدون در نظر گرفتن اثرات منفی این اقدامات بر محیط زیست، اطمینان از منافع دراز مدت رشد اقتصادی و رفاه را زیر سوال برد و موجب ظهور صفت پایداری برای توسعه گردید. این صفت زمانی می تواند به عنوان عنصر اساسی توسعه پذیرفته شود که هدف از توسعه، افزایش رفاه و گسترش عدالت برای تامین نیازهای اساسی نسل امروز و آینده باشد.
شهرداری تهران، با تلاش برای ایجاد یک نهضت فکری و نرم افزاری در مدیریت خردمندانه شهری ضمن تاکید بر تلاش همه جانبه برای ایجاد رفاه و آسایش شهروندان و رشد اقتصادی، حفظ و ارتقای کیفیت محیط زیست شهری را به عنوان شاخص پایداری توسعه مدنظر قرار می دهد.
کلانشهر تهران به عنوان پایتخت نظام ایران حدود یک چهارم جمعیت شهری ایران را در خود جای داده که این امر خود منجر به گسترش و شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و در نتیجه به بروز انواع آلودگی زیست محیطی، تخریب منابع و کاهش فضاهای طبیعی و در پی آن افزایش نیاز شهروندان تهرانی به محیط زیستی سالم و در نتیجه افزایش انتظارات آنها از مدیران و برنامه ریزان شهری شده است، لذا در دکترین جدید مدیریت شهری تهران با عنوان توسعه پایدار شهری برازنده مردم شریف تهران، توجه جدی ساختاری و راهبردی به مسایل زیست محیطی از اولویت های جدی می باشد.

نویسنده : محمدباقر قالیباف

منبع : روزنامه مردم سالاری