فناوری اطلاعات و آموزش ناشنوایان

جهان در چند دهه اخیر شاهد گرایشهای تازه ای به سوی كارایی بیشتر در آموزش بوده است. این گرایش نظیر انفرادی كردن آموزش و بهره گیری از فناوری اطلاعات، توانایی معلم را در ارتباط مؤثر با دانش آموز افزایش داده و از تلخی و تكرار درسها به شیوه های سنتی كاسته است.
ضعف شنوایی اصطلاحی رایج برای توصیف كاهش كامل یا جزیی توانایی شنیدن یك یا هر دو گوش است. طبق برآوردهای سال ۲۰۰۵ سازمان جهانی بهداشت ۲۷۸ میلیون نفر در سراسر جهان دچار كاهش شنوایی متوسط یا بسیار شدید هر دو گوش اند كه ۸۰ درصد آنها، در كشورهای كم درآمد و میان درآمد زندگی می كنند.
كودكانی كه ضعف شنوایی دارند اغب با تأخیر قادر به تكلم و زبان آموزی و كسب مهارتهای شناختی می گردند كه ممكن است به كند شدن یادگیری و دشواری در پیشرفت تحصیلی بینجامد.
هم كودكان و هم بزرگسالان ممكن است بر اثر ضعف شنوایی، گرفتار انزوا یا جدا افتادگی در جامعه گردند و از این بابت در عذاب باشند. هزینه آموزش مخصوص و از دست دادن كار این افراد به دلیل ضعف شنوایی نیز بار اقتصادی كلانی به كشورها تحمیل می كنند.
در همین راستا به تناسب افزایش كاربرد فناوری اطلاعات در آموزش عمومی تقاضا برای وارد كردن آن در برنامه های آموزش ویژه نیز افزایش یافته است. در نتیجه ضرورت استفاده از این فناوری متناسب با دانش آموزان كم شنوا بیش از پیش احساس می گردد.
با توجه به اینكه كم شنوایان فاقد زبان گفتاری هستند یا توانایی گفتاری اندكی دارند و یا در یادگیری دچار مشكلات فراوان هستند، برای بیان عقاید و ابراز احساسات خود محدودیتهایی دارند، ولی چون آنها نیز به تجربه و رشد نیاز دارند بنابراین باید به آنان تواناییهایی بدهیم تا بتوانیم از گنجینه متنوع فناوری اطلاعات استفاده كنند و به محق بودن آنها در بهره مندی مطلوب از این فناوری اعتقاد داشته باشیم. در غیر این صورت باید قبول كنیم كه ظالمانه كودكان كم شنوا را متعلق به جامعه مان نمی دانیم.
از جمله مزایای استفاده از فناوری اطلاعات برای دانش آموزان كم شنوا یا ناشنوا می توان به این موارد اشاره كرد: فراهم شدن امكان آموزش كم شنوایان در تمام دوران زندگی (آموزش فقط در مدرسه متوقف نمی شود)، غنی سازی فرهنگ ناشنوایان و در پی آن فرهنگ جامعه، غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان كم شنوا كه دچار مشكلاتی در ارتباط گیری با دیگر همسالان خود هستند و در نهایت كار كردن در منزل و افزایش اشتغال پس از فارغ التحصیلی.
از آنجا كه رایانه و عملیات رایانه ای بیشتر جنبه بصری دارند، دانش آموزان ناشنوا مشكل بسیار كمی را در هنگام كار دارند. علاوه بر این، آنان می توانند به صورت مستقل و با اتكا بر جنبه دیداری عملیات را انجام دهند.
ممكن است دانش آموز كم شنوا گفتاری ناواضح داشته باشد كه در این صورت باید وسایل جایگزین را برای ایجاد ارتباط فراهم كرد. این ارتباط از طریق تصاویر یا نمادهای ترسیم شده روی یك صفحه مهیا می شود. كودك با لمس تصویر یا نماد این ابزارهای رایانه ای صدای تركیب شده توسط رایانه كه به صدای انسان شبیه است و آن كلمه را ادا می كند، می شنود. بدین طریق با گفتار درمانی به او كمك می كنند.
چون دانش آموز در كلاس، اصوات را تحریف شده می شنود و تمام چیزهایی كه می توان با تصویر نشان داد در كلاس وجود ندارد، به طور ناهماهنگ با گفته معلم عمل می كند. در سی دی یا فیلمهای آموزشی چون جملات و كلمات همراه با تصاویر می باشد یا آموزش به صورت چهره به چهره انجام می شود، می تواند از طریق لب خوانی جملات را راحت تر دریافت كرده و به یادگیری او در مدرسه یا منزل كمك می كند. طراحی سایتها یا وبلاگهایی حاوی كلمات و جملات كوتاه و ساده، تصاویر و فیلمهای آموزشی متناسب با وضعیت فرد كم شنوا می تواند در یادگیری او مؤثر باشد.
آنچه در اینجا باید مورد توجه قرار گیرد، آماده سازی معلمان برای آموزش و پرورش دانش آموزان كم شنوا است. ممكن است معلمان احساس كنند كه برای كار كردن با كم شنوایان تربیت نشده اند، اما این احساس درستی نیست اگر بتوانند از IT برای آموزش آنها استفاده كنند.
پاسخگویی به دانش آموزان دارای نیازهای ویژه، نیازمند كار گروهی است كه آن هم به كمك IT امكان پذیر است.

سحر محرابی پری

منبع : روزنامه قدس