پوشـاک بانوان کرد

منطقه كُردستان كه مركز آن سنندج می باشد درغرب ایران درمیان آذربایجان ، همدان و باختران واقع شده است .
این ناحیه از كشورمان دارای فرهنگی بسیار غنی می باشد كه نمود آن در صنایع دستی ، موسیقی، شعر وادبیات و لباس این اقوام مشهود است . پوشاك بانوان این منطقه پوشاكی خاص است كه با تزئینات و هنرهای دستی بانوان كرد همراه است .
▪ پوشـاك بانوان كُرد شامل:
۱) كفش
كفش بانوان كُرد معمولا“ ازجنس تیماج الوان یا چرم خاص می باشد وطرح آن بسیار ساده است با این مشخصه كه نوك آن كمی به سمت بالا برگشته است كه معمولا“ روی آن را نقش بندی كرده وبا نخهای الوان ابریشمی به روش گل دوزی تزئین می كند.
۲) شلوار بانوان كُرد
جنس این شلوارها معمولا“ از ساتن رنگی یا تافته می باشد كه قسمت بالای آن را حدود ٢۰ سانتی متر از پارچه چلوار سفید ساده انتخاب می كنند. درناحیه كمر ومچ پا این شلوارها با لیفه بسته می شود وچین می خورد . برای دوخت آن از دو ساق و یك میان ساق پهن چهار گوش استفاده می كنند.
۳) زیر پیراهن بانوان كُرد
جنس این تكه از لباس معمولا“ از چلوار انتخاب می شود و دارای برشی ساده و بلند می باشد كه تا پشت پا می رسد به همین ترتیب آستین آن هم دارای برشی ساده است و در ناحیه مچ با دكمه بسته می شود . لازم به ذكر است كه استفاده از این پیراهن چندین سال است كه رواج خود را ازدست داده است و بانوان كرد از زیر پیراهنهای رایج در بازار استفاده می كنند.
۴) پیراهن بانوان كُرد
پیراهن بانوان كرد از جنس ابریشم الوان می باشد كه طرح و رنگ آن بستگی به سلیقه شخصی دارد این پیراهن تمام قد وبلند می باشد ، دارای یقه گرد است واز زیر بغل مخروطی شكل به سمت پایین پهن می شود . نوع آستین آن آستین سنبوسه دار می باشد . این نوع آستین در ناحیه مچ دارای زائده ای ذوزنقه شكل یا لوزی شكل است كه درحالت عادی بر روی مچ یا مچ آستین كت بسته می شود ودر مراسم جشن و پایكوبی آن را باز می كنند كه به عنوان دستمالی در رقص از آن استفاده می كنند. بلندی این زائده به اندازه ای است كه درحالت ایستاده برروی زمین كشیده نشود.
پیراهن بانوان این ناحیه دارای تزئینات پولك دوزی می باشد و پولك های آرایشی معمولا“ از جنس فلز می باشد وبه شكل دایره انتخاب می شود ومعمولا“ ازحدود زیر سینه تا پای دامن به پهنای سینه مزین به این نوع پولك می باشد، بعلاوه روی سینه هم ازهمین نوع پولك ولی در اندازه كوچكتر برای تزئین به نقش دلخواه استفاده می كنند وگاهی دور لبه سنبوسه را هم پولك دوزی می كنند. البته بطوركلی انتخاب رنگ و نقش پارچه ، همینطور انتخاب رنگ وفرم پولك و نقش دوخت آن یك امر كاملا“ سلیقه ای است كه از تنوع زیادی برخوردار است .
۵) جلیقه بانوان كُرد
جنس آن از مخمل الوان می باشد و دارای یراقهای پهن است و اكثر این یراقها به رنگ طلایی انتخاب می شود وبرای تزئین آن از نوار و پولك های فراوان استفاده می كنند در قدیم مرسوم بود كه دو طرف جلوی جلیقه را از بالا تا پایین سكه طلا و گاهی نقره دوخته اما به دلیل سنگین شدن و پرهزینه شدن این نوع جلیقه درحال حاضر بیشتر تزئینات روی آن با پولك انجام می شود .
۶) قَبای بانوان كُرد
جنس این نوع قبا از زری و با طرحهای متنوع گلدار است كه اغلب رنگهای متنوعی درآن دیده می شود. این قسمت از لباس نیز همانند پیراهن بلند می باشد ومعمولا“ هم قد پیراهن انتخاب می شود . بانوان كُرد قبا را روی پیراهن خود می پوشند و درناحیه یقه با دكمه و قیطان دوطرف قبا بهم وصل می شود و به غیر از این دكمه، قبا دكمهء دیگری ندارد و تا پایین باز می باشد بعلاوه در دو طرف دامن چاك نیزدیده میشود و ازكمر به پایین در دوطرف جیب به صورت كیسه ای در پهلو ها دوخته می شود در آستر قبا معمولا“ حاشیه ای سه سانتی متری و مشكی دوخته می شود كه از اطراف یقه شروع می شود و تا پای دامن ودور دامن قبا .
آستین قبا معمولی وساده است ودارای برگردانی بر مج آن است و برش جلویی قبا به نحوی است كه درلبه دامن از هم دور می ماند . البته بانوان كرد استان كردستان گاهی به جای قبا ازكت ( نوع كوتاهتر قبا ) و یا یل استفاده میكنند ، اما آنچه مرسوم است و درلباسهای كاملا“ سنتی دیده می شود استفاده ازقبا می باشد.
۷) دستمال سه گوش تزئینی ( لچك)
این دستمال ازجنس توراست ورنگهای مختلفی دارد كه معمولا“ متناسب با رنگ پیراهن انتخاب می شود این تور را به شكل سه گوش بریده و لبه های آن را پولك دوزی یا منجوق دوزی می كنند گاهی روی آن را با نقوش هندسی تزئین می كنند كه اكثرا“ ازنخ گلابتون برای تزئین روی آن استفاده می شود. دوگوشه این مثلث به صورت نواری توری به بلندای یك متر می باشد كه این دوگوشه بهم درجلو گره می خورد وبعد از اینكه یك دور از زیر و روی هم رد گردند به پشت سر انداخته می شود این لچك ، هم می تواند روی سر انداخته شود وهم روی شانه .
۸) عمامه بانوان كرد
این نوع عمامه ازدوقسمت تشكیل شده است :
الف) كلاهی كوتاه با كلگی مسطح و پولك دوزی شده.
ب ) مقداری پارچه مشكی لوله شده كه به روی بدنه كلاه پیچیده شد ه وبا سنجاقهای بلند ته گرد بهم وصل می شوند و دنباله این پارچه لوله شده در پشت سر ازآن می آویزد.
اطراف آنرا نیز با زیورهای گوناگون آرایش می دهند و برای اینكه عمامه درست برسر قرار گیرد و نیافتد رشته هایی از زیور را از زیر چانه می گذارند و به پهلوی عمامه وصل میكنند . البته استفاده ازاین نوع عمامه دیگر رایج نمی باشد و بانوان كرد به جای استفاده از آن از دستمالهای مشهوری به نام كلاغه ای استفاده می كنند.
۹) روسری یا سربند بانوان كُرد
جنس این نوع روسری ابریشم می باشد كه زمینه آن سیاه با گلهای زرد وسفید است به این نوع روسری ، روسری كلاغه ای هم گفته می شود و طرز بستن آن برسر بستگی به سلیقه وآرایش بانوان این منطقه دارد.

منبع : خانه اقوام ایرانی