فرسودگی بر قامت مبلمان شهری

اصول به‌کار رفته در طراحی وسایل بازی در پارک‌های کشور همچنان مبتنی بر مکانیزم‌های ساده‌ای است که سلیقه‌های کودکان امروز را راضی نمی‌کند.کودکان از سر ناچاری است که وسایل بازی فرسوده در پارک را تحمل می‌کنند. آنها نمی‌دانند مسئولان و برنامه‌ریزان شهری دیرگاهی است آنها را از خاطر برده‌اند.زمین‌های بازی کودکان سال‌های است به فضائی بسته، دلگیر با وسایل فرسوده تبدیل شده است و در این میان مسئولان به بهانه محدودیت اعتبارات، این بخش مهم از حوزه فرهنگ شهر را نادیده می‌گیرند تا فرسودگی همچنان بر قامت مبلمان شهری این بخش از شهرها چیره شود.کارشناسان شهری معتقدند، ساخت وسایل بازی در پارک‌ها برای کودکان چون دیگر مبلمان شهری موجود در تهران و دیگر شهرها دور از تخصص بوده و تنها به‌صورت الگوبرداری سطحی از نمونه‌های غربی صورت می‌گیرد و خلاقیتی به منظور بومی کردن آنها صورت نمی‌گیرد.از دیگر سو به اعتقاد روانشناسان کودک، این وسایل در پرورش خلاقیت کودکان نقشی ندارند و پاسخگوی نیازها و استعداد کودکان نسل امروز نیستند.”بهروز توکلی“ مدیر پارک سرخه‌حصار و صاحب‌نظر در حوزه شهری از افرادی است که چنین اعتقادی دارد.او که طراحی وسایل بازی کودکان در پارک‌ها را دور از تخصص می‌داند، در بخشی از سخنان خود می‌گوید: ”به رغم اهمیت این موضوع، مسئولان درصدد انجام کارهای تخصصی در این بخش نبوده‌اند.“چنانچه این کارشناس می‌گوید، زمین‌های بازی و پارک‌ها باید در محل‌های مسطح، محصور و به‌دور از راه‌های ارتباطی و ترافیکی باشد تا هم از نظر ایمنی و هم از نظر شرایط محیطی، مناسب باشند اما نگاهی گذرا به وضعیت پارک‌های فعلی تهران نشان‌دهنده شرایط مغایز با این اصول است.از دیدگاه ”توکلی“ اصول به‌کار رفته در طراحی وسایل بازی در پارک‌های کشور همچنان مبتنی بر مکانیزم‌های ساده‌ای است که سلیقه‌های کودکان امروز را راضی نمی‌کند.اوست که می‌گوید: ”تا کی باید زمین‌های بازی کودکان را با تاب و سرسره‌های تاریخ مصرف گذشته پر کرد؟“وی در مورد رعایت اصول روانشناسی کودک در طراحی لوازم بازی می‌گوید: ”در ایران به‌دلیل انجام کارهای سلیقه‌ای بر پایه تجربیات شخصی، مطابق با معیارهای جهانی کاری انجام نشده و در هیچ‌کدام از پارک‌ها یا زمین‌های بازی شهرها طراحی‌ها بر پایه اصول روانشناسی کودک و در نظر گرفتن نیازهای سنی آنها نبوده است.“از دیگر سو رعایت نکرد قوانین و مقررات توسعه زمین‌های بازی توسط بزرگسالان از دلایل کاهش ایمنی در پارک‌ها و استهلاک وسایل بازی محسوب می‌شوند.چنانچه توکلی می‌گوید: ”از آنجا که زمین‌های بازی کودکان نگهبان خاصی ندارد اغلب بزرگسالان، بدون توجه به سن یا وزن خود، از وسایل بازی کودکان استفاده می‌کنند در حالی‌که این مجموعه وسایل برای کودکان با گروه‌های سنی مختلف طراحی شده و این اقدام باعث از بین رفتن وسایل بازی در کوتاه‌مدت می‌شود.وی الگوبرداری‌های درست و مطابق با فرهنگ و سنت هر منطقه را مهم می‌داند و با اشاره به الگوهای نادرست به‌کار رفته می‌افزاید: ”الگوها را خودمان می‌سازیم. هر بزرگی زمانی کودک بوده و نکاتی از علایق کودکی خود را در ذهن دارد. فرهنگ ما به اندازه‌ای است که می‌توانیم با استفاده از تفکرات دینی، سنتی و ملی خودمان طرح‌های جدید ارائه دهیم یا از الگوئی استفاده کنیم که به فرهنگ و سنت ما نزدیک باشد.“وی استفاده از الگوهای غربی را به‌صورت شماتیک و اتفاقی مورد توجه قرار می‌دهد و ادامه می‌دهد: ”باید در نظر داشته باشیم که برخی افراد چه بزرگسال و چه کودک تمایل به الگوهای غربی دارند و نادیده گرفتن این موضوع درست نیست.“اغلب کشورهای جهان، در طراحی‌های مدرن و معاصر، علاوه بر لحاظ کردن اصول مربوط به کودکان، نیازهای بزرگسالان را نیز مورد توجه قرار داده و پارک‌ها و زمین‌های بازی را به محلی برای آسایش و تفریح افراد بزرگسال هم تبدیل می‌کنند.مهندس ”سیدرضا لاهیجی“ از دیگر طراحان صاحب‌نظر در این حوزه است. او که مسئولیت مدیریت اداره مبلمان شهری سازمان زیباسازی را هم برعهده دارد، در این‌باره می‌گوید: ”زمین‌بازی فقط مخصوص کودکان نیست، بلکه محیطی است که باید بزرگسالان در آن احساس آسایش و آرامش کنند تا علاوه بر این بتواند مراقب کودکان خود هم باشند.“”لاهیجی“، توجه به زیبائی و جذابیت بصری را برای بیشتر کودکان و حتی بزرگسالان مهم می‌داند و رعایت اصول ایمنی در پارک‌ها را در درجه اول اهمیت قرار می‌دهد.وی الگوبرداری‌های موجود را کاملاً دور از فرهنگ ملی دانسته و می‌افزاید: ”الگوبرداری‌ها سال‌ها پیش شروع شده و متأسفانه این الگوها فاقد هویت ملی و فرهنگی ایرانی هستند در حالی‌که می‌توان با استفاده از بازی‌های سنتی یا اجراء داستان‌های ایرانی و قدیمی، به‌صورت نقاشی‌های دیواری، پارک‌ها، را به محیطی آموزشی و تفریحی تبدیل کرد.“پارک‌ها و زمین‌های بازی در طراحی شهری کلان‌شهرها در حالی مورد بی‌توجهی قرار گرفت هاست که می‌توان با هویت بخشی ایرانی و استفاده از قابلیت‌های موجود در بازی‌های سنتی ایرانی فضائی بسیار مناسب‌تر برای گذران اوقات فراغت به شکل مطلوب ایجاد کرد.
لیلا صادق‌پور

منبع : روزنامه اعتماد