روزهای دشوار در غزه

از مدت‌ها پیش از آغاز در‌گیر‌های اخیر در غزه بسیاری از ساکنان طبقه متوسط این مناطق سرزمینشان را ترک می‌کنند و مهارت‌، سرمایه و توانایی‌های لازم برای بازسازی فلسطین را نیز به همراه خود می‌برند.
هفته‌نامه نیوزویک در این مقاله با نگاهی به خشونت‌های اخیر غزه بین دو گروه فلسطینی حماس و فتح به بررسی وضعیت مهاجرت روزافزون طبقه متوسط از فلسطین پرداخته است.
«سناء دهمان» فقط جرات می‌کند شب‌ها مخفیانه از پنجره خانه‌اش نگاهی به بیرون بیندازد. او مردان تفنگ به دستی را می‌بیند که در خیابان مانند سایه‌هایی در حرکتند و در زیر التهاب شعله‌های آتشی که از نقاط مختلف شهر برپاست، او می‌تواند تفنگ‌ها و نارنجک‌های این مردان نقابدار را ببیند.
محله آنها هم مثل همه جای غزه بوی دود می‌دهد. او تقریبا در خانه‌شان‌گیر افتاده است، موادغذایی‌اش رو به اتمام است. یکی از دوستانش قرص نانی را از پنجره برایش می‌اندازد و به سرعت دور می‌شود. پیش از قطع برق شبانه او در ایمیلی به همسرش می‌نویسد: آنها دارند مردم را می‌کشند و خانه‌ها را آتش می‌زنند. ما نمی‌توانیم بخوابیم.
همسر او محمد دهمان شش ماه پیش به نروژ رفته ‌است. او می‌گوید هرگز به غزه باز نمی‌گردد. آنها هر دو در اردوگاه آوارگان غزه در کنار نزدیک به یک میلیون فلسطینی دیگر بزرگ شده‌اند.
محمد پس از پایان تحصیلاتش در رشته مدیریت بازرگانی توانست به عنوان رئیس اتحادیه صنفی و فعال حقوق بشر در مرکزی وابسته به سازمان ملل شغلی به دست آورد و با درآمد۷۰۰ دلار در ماه این زوج به همراه پنج فرزندشان توانستند به آپارتمانی مناسب با ایوانی رو به دریا نقل مکان کنند اما ۱۸ ماه پیش پس از به قدرت رسیدن حماس در غزه محمد احساس کرد دیگر نمی‌تواند در آنجا بماند.
سناء می‌گوید، محمد به شدت احساس بیگانگی می‌کرد و خوشحالم که توانست برود. خود او هم به همراه فرزندانش منتظر صدور ویزاست تا در نروژ به همسرش بپیوندد. او می‌گوید در این مدت من تقریبا دیوانه شده‌ام.
در هفته‌های اخیر گویی تمام غزه دیوانه شده است. در موج جدید درگیری‌هایی که در این منطقه بین دو گروه فلسطینی فتح و حماس شعله‌ور شده است، نیروهای حماس تقریبا کنترل غزه را در اختیار گرفته‌اند و به مراکز پلیس و مجتع‌های امنیتی گروه فتح که زمانی قدرتمندترین نماد حزب یاسر عرفات بودند یورش برده‌اند.
آنها رقیبانشان را می‌کشند و ساختمان‌ها را آتش می‌زنند. در این مدت بیش از۹۰ تن در غزه کشته شده و ده‌ها نفر دیگر زخمی شده‌اند.
رهبران فتح نگران و نا‌امیدند. محمود عباس، رئیس حکومت فلسطینی پیش از انحلال دولت و اعلام وضعیت فوق‌العاده این حملات را دیوانگی نامید.
این زوال سریع دولت محمود عباس در غزه مساله دشواری را پیش روی سیاستگذاران آمریکایی قرار داده است. کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا در حالی که تلاش می‌کرد این رویداد‌ها را در چارچوب خوش‌بینانه‌تری تعبیر کند،گفت: اکنون آمریکا باید آشکارا از دولت فتح در کرانه باختری حمایت کند.
محمود عباس نیز پس از انحلال کابینه وحدت ملی سلام فیاض، وزیر سابق اقتصاد و تکنوکراتی مقبول واشنگتن را به عنوان نخست‌وزیر منصوب کرد. پس از پیروزی حماس در انتخابات، آمریکا و دیگر کشورهای غربی کمک‌های خود به دولت فلسطین را قطع کردند به جای اینکه این کمک‌ها را از مجاری مورد اعتماد به دفتر محمود عباس منتقل کنند. برخی تحلیلگران واشنگتن را در تشدید این درگیری‌ها مقصر می‌دانند.
اما آنچه مسلم است این است که غزه تحت کنترل حماس رو به سوی انزوای بیشتر می‌رود و احتمال دارد اسرائیل نیز حملات هوایی خود علیه غزه را تشدید کند. برخی تحلیلگران اسرائیلی معتقدند، کنترل کامل حماس بر غزه ممکن است مزایایی هم داشته باشد و دست‌کم گروهی مسوول این منطقه خواهد بود اما چنین دیدگاهی کاملا در اقلیت است.
افریم سنه، معاون وزیر دفاع رژیم اسرائیل می‌گوید: هیچ زمینه مشترکی با حماس وجود ندارد و گفت‌و‌گو امری از پیش شکست‌خورده است. او مدعی شده است: غزه بدتر از موگادیشو(پایتخت سومالی) خواهد شد و تنها هواپیماهای بمب‌افکن ما با آنها سخن خواهند گفت.
در ۱۲ ماه اخیر بیش از ۸۸ هزار نفر تلاش کردند از طریق گذرگاه رفح از غزه عازم مصر شوند که ۷۶هزار نفر موفق شدند. احمد هانون، مدیر «مرکز تحقیقاتی شمل» در رام‌الله می‌گوید، در سال ۲۰۰۶، ۴۵ هزار نفر از ساکنان غزه و کرانه باختری درخواست مهاجرت داشته‌اند.
مدیر یک آژانس مسافرتی در غزه نیز که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود گفته است، روزانه نزدیک به ۵۰ تماس تلفنی از شهروندان غزه دارند که خواهان تهیه ویزای جعلی هستند. شواهد موجود نشان می‌دهد که بیشتر افردی که در پی خروج از غزه هستند جوان، ثروتمند و تحصیلکرده‌اند.
بسیاری از آنهایی که در آستانه مهاجرتند، تکنوکرات‌هایی هستند که برای موسساتی مانند سازمان ملل یا سازمان‌های غیردولتی خارجی کار می‌کنند.
خالد عبدالشفیع، مدیر برنامه توسعه سازمان ملل در غزه می‌گوید: در ما‌ه‌های اخیر۱۰ درصد از بهترین کارمندانش از غزه مهاجرت کرده‌اند و ۱۰ درصد دیگر هم تلاش می‌کنند که بروند ولی با مشکل ویزا مواجهند. او می‌گوید: بهترین‌ مغزها دارند غزه را ترک می‌کنند.
این روزها با به خشونت کشیده‌شدن غزه، حتی اردوگاه‌های آوارگان تحت نظارت سازمان ملل هم ناامن شده است. با شدت‌گرفتن درگیری‌ها، شبه‌نظامیان به چندین مرکز توزیع آذوقه سازمان ملل نیز حمله کرده‌اند که طی آن دو تن از کارکنان سازمان ملل با شلیک گلوله کشته شده و دو نفر دیگر مجروح شده‌اند.
پس از این حملات، دفاتر سازمان ملل اعلام کردند که به طور موقت خدمات خود را در بسیاری از درمانگاه‌ها و مراکز توزیع آذوقه متوقف می‌کنند. این در ‌حالی است که خبر می‌رسد در بسیاری از اردوگاه‌ها، پناهجویان فلسطینی با کمبود موادغذایی مواجه شد‌ه‌اند.
جان کینگ، مدیر مرکز کمک‌های سازمان ملل در غزه (UNRWA) می‌گوید: اگر ما به این مردم آذوقه نرسانیم هیچ منبعی برای تهیه غذا ندارند، ما تنها پناهگاه آنها هستیم.
غزه حتی پیش از آغاز دور اخیر درگیری‌ها نیز در معرض بحران‌های انسانی بود. در بهترین حالت نرخ بیکاری به ۵۰ درصد می‌رسید و از زمان به قدرت رسیدن حماس این رقم بیشتر نیز شده است. فعالیت اغلب صنایع دستی عمده مانند مجسمه‌های چوب زیتون و محصولاتی از صدف مروارید متوقف شده است.
در سال ۲۰۰۶ تولید ناخالص ملی پنج تا ۱۰ درصد کاهش داشته که ۴۰ درصد کمتر از میزان سال ۱۹۹۹ است. بر اساس بررسی بانک جهانی اقتصاد فلسطین درآستانه فروپاشی کامل است.
متقاضیان مهاجرت نیز با وضعیت دشواری مواجهند. کشورهای همسایه مانند اردن و لبنان که تاکنون هر یک به ترتیب یک میلیون و۸۰۰ و ۴۰۰ هزار نفر پناهجوی فلسطینی را پذیرفته‌اند تمایلی به ورود تعداد بیشتری ندارند. جدا از اینکه هر دو درگیر مسائل و بحران‌های داخلی خود از جمله فعالیت گروه‌های افراطی هستند.
بیشتر افرادی که امکان خروج از غزه را می‌یابند کسانی هستند که دارای امکان مالی یا ارتباطی هستند. یکی از فعالان بازار سیاه ویزا به نیوزویک گفت، او در قبال دریافت ۲۰۰۰ دلار که دو برابر درآمد سرانه در غزه است، برای متقاضیان ویزای جعلی شینگن تهیه می‌کند. بیشتر مشتریان او دانشجویانی هستند که این پول را از خانواده‌هایشان می‌گیرند.
او می‌گوید: در سه ماه گذشته تعداد مشتریانش دو برابر شده‌ است. تاجران طبقه متوسط دیگر گروه اصلی مهاجران هستند. محمود اسماعیل، سرمایه‌دار ۴۶ ساله‌ای است که سه ماه پیش غزه را ترک کرده و به قاهره رفته است. او سال گذشته کارخانه موادغذایی‌اش را که پس از چند بار سرقت و به آتش کشیده شدن، ۱۲ هزار دلار ضرر به جا گذاشته بود، تعطیل کرد و با پیشنهاد یک سرمایه‌گذاری۲۴۰ هزار دلاری در مصر توانست از این کشور ویزای کار بگیرد.
با بسته‌شدن گذرگاه رفح هنوز همسر و چهار فرزندش در غزه گرفتار شده‌اند و او قصد دارد به محض باز شدن این گذرگاه آنها را هم نزد خودش بیاورد. او می‌گوید: اگر پول داشته باشید، می‌توانید از غزه خارج شوید وگرنه در آنجا گیر خواهید افتاد.
بیشتر کسانی که غزه را ترک می‌کنند، می‌دانند که با این کار چشم‌انداز آینده سرزمینشان را به خطر می‌اندازند. خلیل سفادی یک پناهجوی ۳۴ ساله فلسطینی که در نروژ به دنبال یافتن پناهگاهی است می‌گوید ما که به دنبال بازپس‌گیری سرزمینمان بودیم حالا چه کار داریم می‌کنیم.
او می‌افزاید: من احساس شرمندگی می‌کنم چون دارم به وطنم خیانت می‌کنم. اما با وجود این او قصد بازگشت به غزه را ندارد و می‌گوید به سرعت در حال یادگیری زبان نروژی است.

كوین پراینو
ترجمه: سونا انزابی‌نژاد
منبع: نیوزویک

منبع : روزنامه هم‌میهن