زبده‌التواریخ

نویسنده : حافظابرو - عبدالله‌بن‌لطف‌الله
مصحح : سیدجوادی - کمال
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۰/۰۵/۰۹
رده دیویی : ۹۵۵.۰۶۶۱
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۶۴۴
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : عربی
نوبت چاپ : ۱
شماره مجلد : ۱
تیراژ : ۲۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۲۲-۳۶۱-۶

'زبده‌التواریخ 'اثر حافظ ابرو (وفات 833یا 834) مشتمل است بر شرح حوادث و اوضاع نیمه دوم قرن هشتم و قرن نهم هجری ایران یعنی دوران حکومت تیمور و وقایع سیاسی زمان شاهرخ میرزا .مطالب این کتاب ربع چهارم کتاب مجمع‌التواریخ سلطانیه است .تحریر این مجموعه که به امر بایسنقر میرزا در سال 826آغاز شد دو سال به طول می‌انجامد .این اثر در چهار جلد یا چهار ربع تنظیم شده که حوادث تاریخی را از آغاز آفرینش تا سال 830در بردارد .مشخصات کلی چهار ربع مجمع‌التواریخ سلطانیه از این قرار است :ربع اول :از ابتدای آفرینش تا ظهور پیامبر اکرم (ص) ;ربع دوم :تاریخ زندگی پیامبر (ص) تا انقراض خلافت عباسیان ;ربع سوم :از آغاز صفاریان تا تاریخ طایفه قراختائیه ; ربع چهارم :این ربع را حافظ ابرو 'زبده‌التواریخ 'نامیده (کتاب چهار جلدی حاضر) که شامل دو قسمت است .قسمت اول وقایع مربوط به سال 736, آخر ایام ابوسعیدی و انقضای دولت سلطنت چنگیزخانی است و سپس با ذکر مجملی از تاریخ افعال و اخلاق و اوضاع و یاساق امیر صاحبقران شروع می‌شود و به مرگ تیمور در سال 806پایان می‌یابد .قسمت دوم, شرح آغاز حکومت شاهرخ در سال 807است تا سوئ‌قصد نافرجام به شاهرخ در سال 830هجری به دست 'احمد لر 'که از طرفداران 'فضل‌الله استرآبادی 'بود .می‌توان گفت زبده‌التواریخ فقط به وقایع‌نگاری و شرح تاریخ خلاصه نمی‌شود, بلکه نگارنده گوشه‌هایی از تاریخ اجتماعی, اقتصادی, اعتقادی و نظامی مردم ایران و مقولاتی از این قبیل را نیز در کنار وقایع و رویدادهای سیاسی بیان کرده است . مجموعه چهار جلدی حاضر به تصحیح 'سید کمال حاج سید جوادی', در دو بخش و هر بخش در دو مجلد (جلدهای 1و 2, 3و 4) جداگانه تنظیم و چاپ شده است . بخش اول (جلدهای اول و دوم) وقایع سال‌های 736تا 807هجری را به ترتیب و توالی سال‌ها دربردارد .این بخش رویدادهای عصر امیرتیمور, از زمان تولد تا هنگام مرگ وی را شامل می‌شود که برای نخستین بار به طبع رسیده است . بخش دوم (جلدهای سوم و چهارم), در بردارنده وقایع سال‌های 807تا 830 هجری به ترتیب و توالی سنوات است .این بخش از زمان مرگ امیرتیمور آغاز می‌شود و دوران پادشاهی شاهرخ و حاکمیت وی و فرزندانش را در بر می‌گیرد . (این بخش قبلا در دو جلد, در سال 1372ش, به تصحیح مصحح حاضر چاپ شده است) .در جلد یکم این مجموعه, مقدمه‌ای به قلم مصحح متشکل از نه بخش آمده که مباحث آن بدین قرار است1 :ـ معرفی مورخان نیمه اول قرن نهم هجری, شامل توضیحی درباره تالیفات نظام‌الدین شامی, حافظ ابرو, شرف‌الدین یزدی, عبدالرزاق سمرقندی, فصیحی خوافی, تاج‌السلمانی, اسفزاری, ابن عربشاه, ظهیرالدین مرعشی, معین‌الدین نظنری, معین‌الفقرا, جعفری, محمد بن حسن آملی, 2ـ معرفی حافظ ابرو و تالیفات او, 3ـ سال وفات و محل دفن حافظ ابرو, 4ـ نسخه‌های خطی زبده‌التواریخ, 5ـ دیدگاه‌های حافظ ابرو, 6ـ نگاهی به مطالب گوناگون زبده‌التواریخ (شامل آیین جهانداری, قتل و غارت, گرفتن اسیر, جنگ و آداب آن, صفات شاهرخ, آیین جشن و سرور و عزاداری در آن عصر و(..., 7ـ ویژگی ادبی نثر زبده‌التواریخ, 8ـ روش تصحیح کتاب, 9ـ تشکر و قدردانی .