همه چیز به علاوه چینی ها

روز پنجشنبه ۱۷ ژانویه سفر سه روزه «گوردون براون» نخست وزیر بریتانیا به جمهوری خلق چین و مسائل مطرح شده حول آن به درستی نشان دهنده تغییر آرایش سیاسی در ساختار اتحادیه اروپایی بوده است. درست چند سال پیش از این، سفرهای دوره یی گرهارد شرودر صدراعظم آلمان و ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه به چین، از روابط رو به رشد این دو کشور با پکن حکایت داشت که بسیاری از تحلیلگران از آن به عنوان بهار روابط محور برلین- پاریس با شرق آسیا یاد می کردند.
خروج تونی بلر نخست وزیر سابق بریتانیا از خانه شماره ۱۰ خیابان داونینگ استریت و همچنین ورود آنگلا مرکل و نیکلا سارکوزی به راس قدرت در آلمان و فرانسه که هر دو در طیف راستگرایان و متحدان نزدیک واشنگتن تلقی می شوند، منجر به تغییر آرایشی شده است که بازخورد آن را در سفر اخیر براون می توان به وضوح مشاهده کرد. بدون شک رشد سرسام آور اقتصادی چین در دو دهه اخیر و تاثیر انکارناپذیری که در عرصه اقتصادی جهان داشته هیچ ساختار مستقل ملی و منطقه یی را از وسوسه نزدیکی به آن مصون نداشته است. در لندن نیز سیاستمداران حزب کارگر به این نتیجه رسیده اند که برای جلوگیری از عقب ماندگی نسبت به رقبای اروپایی خود و همچنین فاصله گرفتن از واشنگتن می بایست نقطه اتکای قابل اطمینانی را برای خویش مهیا کنند که در شرایط کنونی، آنان غول بیدار شده آسیایی را بهترین گزینه در این خصوص می دانند. سفر کنونی براون به چین بسیار بیشتر از یک دیدار سیاسی- اقتصادی اهمیت خواهد داشت و به نوعی می توان از آن به عنوان یک انتخاب و رویکرد استراتژیک در چینش فوقانی قدرت سیاسی یا اقتصادی در جهان پیش رو یاد کرد. اهمیت و نقش تعیین کننده چین در معادلات بین المللی را در مقایسه با سفرهای متناوب مولفه های قدرت بین المللی به این کشور که آخرین آن در هفته گذشته با سفر مان موهان سینگ نخست وزیر هند به چین انجام شد، می توان بهتر درک کرد. سخنان آقای براون مبنی بر اینکه بریتانیا انتظار دارد از این پس شریک اول و کانون اصلی روابط اقتصادی با چین باشد، گویای سرمایه گذاری بزرگ سیاسی نخست وزیر در روابط دوجانبه لندن- پکن است. حتی دعوت خود خواسته براون برای قرار گرفتن در جایگاه میهمانان ویژه المپیک تابستانی پکن و عدم طرح مباحث مناقشه انگیز حقوق بشر در چین که مورد انتقاد بسیاری در اروپا قرار گرفت، جای شکی باقی نگذاشت که لندنی ها در روابط با همتایان چینی خود جای برلینی های دیروزی را خواهند گرفت. هیات ارشد اقتصادی بریتانیا که در این سفر نخست وزیر را همراهی می کردند این نکته را اثبات می کند که رهبران داونینگ استریت از این پس قصد دارند در روابط فی مابین اولویت را به حوزه اقتصادی داده و از تنش بر سر مسائل سیاسی از جمله واقعه معروف میدان «تیان آن من» دوری گزینند. موضوع حقوق بشر نیز که معمولاً در خصوص چین همیشه از سوی غرب به عنوان یک عامل فشار مطرح می شود، در این سفر کمترین اهمیت را در دیدارها داشته است. چنانچه «دیوید میلیبند» وزیر امور خارجه بریتانیا ضمن دفاع از براون برای نپرداختن به مشکلات حقوق بشری بر این نکته تاکید می کند که «هر چند بریتانیا با چین در این خصوص دچار اختلاف است ولی این موضوع نباید مانع از مبادلات تجاری و همکاری های زیست محیطی شود.»
اهمیت سفر گوردون براون به چین بسیار بیشتر از گسترش روابط اقتصادی است و بدون شک در حوزه سیاسی نیز تاثیر تعیین کننده یی خواهد داشت. اینکه آقای میلیبند با خط کشی بین این دو حوزه اولویت مسائل تجاری را مطرح می کند، بیشتر برای پاسخگویی به منتقدان در خصوص موارد مورد افتراق بوده است وگرنه لندنی ها بهتر از همه می دانند که هیچ روابط اقتصادی گسترده یی بدون نزدیکی سیاسی ممکن نخواهد بود. به همین دلیل از این پس می بایست فایل جداگانه یی را در روابط بین دو کشور گشود که در آن جنبه های اشتراک بر افتراق فزونی خواهد گرفت. این مساله برای چین نیز اهمیت بسیاری خواهد داشت زیرا با تغییر در رویکرد سیاسی آلمان و فرانسه روابط گسترده چین با اتحادیه اروپایی می توانست با چالش های اساسی روبه رو شود. دقیقاً رهبران بریتانیا نیز با شناخت و درک همین واقعیت شرایط را برای مانور و گسترش روابط بر اساس کسب منافع ملی در خصوص نزدیکی به چین مناسب دیده اند. این در صورتی است که سفر اخیر براون به چین و دیدار با «ون جیا بائو» نخست وزیر و «هو جین تائو» رهبر این کشور و مباحث مطرح شده نشان می دهد که بالانس قدرت و آرایش نیرو در جبهه اروپایی در خصوص روابط با پکن همچنان در وضعیت متعادل خود باقی خواهد ماند. آنچنان که از اظهارات مقامات بریتانیایی و رقبای آنان برمی آید رقابت های اضلاع قدرت در اتحادیه اروپایی همچنان برای پکن اولویت خاص قائل است با این تفاوت که تغییر جهت فرانسه و آلمان به سمت واشنگتن، این بار بریتانیا را به میهمانی اژدهای زرد فرستاده است. طی سال های آتی بسته به میزان موفقیت روابط کلان بین قدرت های اروپایی با دو رقیب بزرگ ( امریکا- چین) می تواند موازنه بین المللی یا حتی قطب بندی متفاوت تری را در عرصه معادلات جهانی رقم بزند.

اردشیر زارعی قنواتی

منبع : آریایی