اثرات سو تغذیه بر آموزش و پرورش کودکان

غذا و تغذیه همواره به عنوان دو موضوع مهم زندگی بشر از ابتدا تاکنون بوده است زیرا ادامه حیات و انجام فعالیت بدون غذا وتغذیه ممکن نیست. علی رغم پیشرفت تکنولوژی و تمدن بشری گرسنگی و سو» تغذیه دو نقطه تاریک و لکه ننگ بر تارک حیات بشر است. هنوز هر روز هزاران کودک به دلیل سو» تغذیه فقر و بیماری جان خود را از دست می دهند در حالی که ابزار و دانش کافی برای حفاظت از حیات و کاستن چشمگیر رنج فقر و مرگ کودکان وجود دارد. سو» تغذیه موجب توقف رشد فکری و ذهنی کودکان می گردد. کودکانی که دارای فقر پروتئین- انرژی هستند از نظر میکروبیولوژیک دارای استرس و اضطراب زیستی و اجتماعی بوده و در عملکردشان ضعیف و بی دقت و کمتر خودکار و خودجوش هستند. کودکان ضعیف در مشارکت و فعالیت های مدرسه کمتر نقش دارند. عفونت های انگلی تغییرات وخیم بیوشیمیایی و ایمنولوژیکی و تغییرات ساختمانی در اعضایی مثل روده، کبد و کلیه ایجاد می کند.
این عفونت ها سبب سو» تغذیه گردیده و در نتیجه از قابلیت های جسمی و روانی دانشآموزان می کاهد و در نتیجه این عفونت ها درصد قابل توجهی از روزهای مدرسه را غایب هستند که این امر موجب افت تحصیلی می گردد. بعضی از کمبودهای غذایی مثل کمبود ید و فسفر مستقیما سبب عقب ماندگی ذهنی کودکان می شود. اصولا رشد مغزی در سنین ۷ الی ۱۰ سالگی صورت می گیرد و با ویتامین A ارتباط دارد. کمبود این ویتامین سبب بی توجهی و بی دقتی دانشآموزان در کلا س درس گردیده و پیشرفت درسی و انجام مشق شب را با مشکل رو به رو می کند.
دانش آموزانی که از گرسنگی رنج می برند معمولا در درس حساب و ریاضیات نمرات کمتری کسب می کنند. گرسنگی موقت موجب اختلا ل در درک مطلب می گردد. هنگامی که سابقه سو»تغذیه با نخوردن صبحانه توام باشد اثر آن بر فعالیت های ذهنی بسیار عمیق تر و به صورت حواس پرتی و بی توجهی به محرک های طبیعی و رفتارهای کنش پذیری در کودک منتهی می شود.
کمبود آهن بر کارایی آموزشی تاثیر مستقیم و منفی دارد. کودکانی که دچار کمبود آهن هستند از لحاظ چابکی، توجه و تمرکز رغبت به درس و فعالیت های فکری و ذهنی عقب هستند. آنان حساس، زودرنج، کج خلق و آسیب پذیرند و تمایل کمتری بر فعالیت و تحرک دارند.
فشار کمبود غذا جسم آدمی را به مصالحه هایی وادار می کند که بتواند خود را سرپا نگه دارد. اکثر این مصالحه ها غیرقابل رویتند. کم کاری، خستگی، تنبلی و کاهش قدرت تفکر نشانه های ظاهری کمبود غذا و سو»تغذیه است. افرادی که به کم غذایی دچارند به جای آن که راه بروند و بازی کنند بیشتر ترجیح می دهند که بایستند و نشستن را بر ایستادن ترجیح می دهند و به جای آن که بنشینند دراز می کشند زیرا برای جبران کمبود مواد غذایی میزان سوخت و ساز بدن کاهش می پذیرد، فشار خون کاهش می یابد، بدن از اندوخته های چربی وام می گیرید و چربی ماهیچه ها نقصان می یابد و استخوان دفرمه می شود و رشد و حرکت متوقف می شود.
بیماری ها و عفونت ها بروز می کند و مرگ و میر افزایش می یابد.
دانش آموزی که صبحانه نخورده باشد قند خونش پایین می آید و انرژی فرد برای یادگیری کم می شود و قدرت حل مسائل فکری مثل ریاضی و حساب در او به شدت کاهش می یابد، در اواخر ساعات مدرسه کسل است، حوصله نشستن در کلا س و گوش دادن به درس را ندارد لذا باید گفت آموزش و پرورش کودک از صبحانه شروع می شود نه از زنگ مدرسه.
باید تغییری در درک ما از سو»تغذیه و گرسنگی به وجود آید. کمبود وزن قابل رویت است در حالی که سو»تغذیه از نوع کمبود در ریزمغذی ها و گرسنگی پنهان اصولا به حساب نمیآید چون به آسانی قابل رویت نیست. لذا باید این تصور که سو» تغذیه مساله ای صرفا مربوط به کمبود غذاست از اذهان بیرون رود. امروزه بسیاری از خوراکی ها به گونه ای تهیه می شود که به خاطر آماده بودن شکل ظاهری یا طعم آن مورد علا قه خانواده یا کودکان است اما نه تنها خاصیت غذایی فراوان ندارد بلکه کم ارزش بوده و در بسیاری از موارد می تواند منشا بیماری هایی برای آنان باشد.
مادر آگاه با تنظیم برنامه غذایی صحیح و با تهیه مواد خوراکی اصلی مورد نیاز رشد کودک خود و ایجاد عادات مناسب در آنان خاطره خوبی از تغذیه و غذا را در ذهن کودکان به جای می گذارد. مصرف بعضی از تنقلا ت تبلیغ شده که دارای مواد معطر، رنگ های مصنوعی و افزودنی ها (نگهدارنده ها) و قند وشکر زیادی است در بروز فعالیت بیش از حد، شلوغی بچه ها و ایجاد اختلا لا ت رفتاری نزد آن ها نقش داشته است. این در حالی است که به دلیل رشد سریع و بلوغ کار فکری، انجام ورزش و نرمش و تحرک زیاد در مدرسه باید درتهیه و تامین غذا و آموزش اصول تغذیه بیشتر دقت شود.

نویسنده : نرجس طاعتی مقدم

منبع : روزنامه مردم سالاری