ابرنواخترها(Super Nova)

مرگ ستارگان پرجرم و درخشان بسیار تماشایی تر از ستارگان معمولی مانند خورشید است . آنها پس از آن که در پایان زندگی خود متورم شده و به ابَرغول پیکری جوشان و خروشان بدل شدند ، در انفجار مهیب ابرنواختری از هم می پاشند . هنگامی که آتش ابرنواختر برمی فروزد نورانیت ستاره به طور اعجاب آوری افزایش می یابد که بسیار بیشتراز افزایش نورانیت در مورد نواختران است . در حالی که وقتی نواختربه حداکثر درخشندگی خود می رسد به یکی از نورانی ترین ستارگان کهکشان تبدیل می شود ، ابرنواختر ممکن است به چنان نورانیتی دست یابد که با مجموع نورانیتهای تمام ستارگان کهکشان برابری کند ، نورانیترین ابرنواختران مشاهده شده در کهکشان های دیگر گاه از خود کهکشان چندین بار پرنورتر بوده اند .
گهگاه در طول قرون منجمان از ظهور ستاره جدید در آسمان در حیرت شده اند . در ژوئیه ی ۱۰۵۴ میلادی منجمان چینی ظهور ستاره میهمان (ایشن آن را چنین می خواندند ) را در ثبت کرده ند . ستاره ی میهمان به مدت سه هفته در روز مشهود بود و تا دوسال پیش از آنکه به ژرفای تاریکی برود شبها دیده می شد .اکنون باقیمانده این ابرنواختر سحابی خرچنگ است . ستاره های میهمان دیگری نیز دیده شده اند . مثلا در نوامبر ۱۵۷۲ تیکوبراهه درصورت فلکی ذات الکرسی ستاره جدیدی را دید . او کتابی درباره ی این مشاهداتش نوشت که عنوان آن به لاتین De Nova Stella(راجع به ستاره جدید ) بود.پس از تیکو همه ستارگان جدید را نواختر نامیدند . در دهمه ی ۱۹۳۰ شناخته شد که یک رده ی خاص از این ستارگان جدید وجود دارد که متشکل از ستارگان منفجر شونده است . این انفجارات نام ابرنواختر را برخود گرفتند.در سال ۱۶۰۴ نیز کپلر موفق به رویت یک ابرنواختر دیگر شد. گرچه از ابرنواختر تیکو کم فروغ تر بود اما از هرجسم ستاره ای در آسمان نورانیتر دیده می شد . آخرین ابر نواختر پرنور تقریباً در نزدیکی ما در سال ۱۹۸۷ در ابر ماژلانی دیده شد که بعد از حدود ۴۰۰ سال پرنورترین ابرنواختر دیده شد بود.
در جهان دو نوع انفجارابرنواختری وجود دارد که به نوع I وII موسومند .
● نوع I
کوتوله سفیدی را در نظر بگیرید که از کربن و اکسیژن ساخته شده است .( این ختم ستارگانی است که جرم "اولیه" انها بین ۰.۴ تا ۶ برابر خورشید است )وقتی که چنین کوتوله سفیدی در انزوا باشد موجودیتی پایدار و ملال آور را سپری می کند . به تدریج انرژی خود را پراکنده می کند تا کم کم خنک شود .اما اگر کوتوله سفید در یک سیستم دوتایی نزدیک به هم قرار داشته باشد ، زوجه اش با انبساط و تبدیل شدن به یک غول یا ابر غول ، شروع به فرا افکندن گاز بر کوتوله سفید می کند . اگر جر م کوتوله سفید از ۱.۴ برابر خورشید بیشتر شود دیگر در برابر فروپاشی ایستادگی نمی کند . (حد چاندراسکار) . به مجرد اینکه کوتوله سفید جرمش به ۱.۴برابرخورشید رسید سریعاً فرو می پاشد : شعاع اش کم می شود ، چگالی اش افزایش می یابد و دمایش زیاد می شود .در دما و چگالی بالای جدید همجوشی کربن و اکسیژن تبدیل به آهن به صورت افسار گسیخته آغاز می شود . کوتوله سفید به یک بمب همجوشی تبدیل می گردد و دراثر انفجار کاملاً در هم می پاشد . این موضوع نشانگر استیلای نیروی برونگرای فشار بر نیروی درونگرای گرانش است . با انبساط ابرنواختر، وی آهن را به میزان ۱.۴ برابر خورشید را در فضای بین ستاره ای پراکنده می کند .

منابع : شناخت گیتی، پرفسورباربارا رایدن ، انتشارات معین
ساختار ستارگان و کهکشانها، نوشته پاول هاج ، انتشارات گیتاشناسی
نجوم دینامیکی ، رابرت تی. دیکسون ، نشر دانشگاهی
اطلس ستارگان و سیارات ، نوشته یان ریدپت ، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
وبلاگ ایران نجوم

منبع : سایت mgeology