نبض بازار در کرکوک می زند

در آمریكا مسیر دموكراسی زمانی برای همگان هموار شد كه جنگ های داخلی بی رحمانه ای درگرفت و آزادیخواهان به پیروزی رسیدند. هر چند شاید در همه جا پیشینه جنگ برای دستیابی به دموكراسی مصداق نداشته باشد اما اغلب دموكراسی از طریق جنگ و خونریزی های داخلی ایجاد شده است. در انگلیس هم برای ریشه كنی استبداد مطلق و كاهش قدرت خاندان سلطنتی جنگ های داخلی وحشیانه ای درگرفت، هر چند «كرامول» هم نتوانست به عنوان معیاری برای انتشار روح دموكراتیك و صدای مردمی كه دموكراسی برتری نسبت به آن می خواستند مطرح شود. صدای دموكراسی در فرانسه و انقلابی كه خواستار آزادی، برابری و برادری بود شنیده شد اما به زودی توسط تندروها و سپس توسط ناپلئون بناپارت تضعیف شد. در حقیقت در اروپا اشكال كلی انقلاب هایی كه توسط مردم و برای مردم صورت گرفته است، با گذراندن عمر كوتاهی توسط حكومت های استبدادی مطلق با عمرهای طولانی دنبال شده است. ژاپن برخلاف همه جای دنیا، دموكراسی را مانند همه چیز وارد كرده است. یعنی دموكراسی ژاپنی، مكتبی وارداتی است. مردم ژاپن بر پایه باورهای بزرگ خود توانایی تقلید كردن و رقابت كردن بر سر كارهای بهتر چه خارجی و چه داخلی را داشتند.
شكل برقراری دموكراسی در عراق تاكنون در هیچ جای جهان تجربه نشده است. دموكراسی ای كه توسط یك یا چند كشور دیگر به شكل جنگی تمام عیار بر كشور دیگری تحمیل نمود. در حقیقت در عراق هیچ اكثریت آزادیخواهی برای كسب دموكراسی وجود ندارد كه بخواهد بر اقلیت مستبد و سلطه جویی غالب شود. هیچ اكثریتی در مورد هیچ چیزی وجود ندارد. مردم عراق مجموعه ای از هم گسیخته از اقلیت های جویای قدرت هستند. در شمال كردها، آشوری ها و تركمن ها زندگی می كنند كه سال هاست به دنبال استقلال در عراق هستند. مردمی كه هیچ سنخیت فرهنگی و اجتماعی و زبانی با اكثریت عرب نژاد عراق ندارند. اعراب مسلمان عراق هم به دو گروه شیعه و سنی تقسیم شده اند. تفكرات سكولار و حكومتی دینی هم دسته بندی دیگری را در عراق ایجاد كرده است. پس برقراری دموكراسی در عراق تجربه جدیدی است كه به نظر نمی رسد به راحتی تحقق یابد و در صورت عدم رسیدن به نتیجه گیری منطقی در این زمینه امنیت برقرار نمی شود.
تولید و صادرات در هر كشوری تنها در سایه امنیت تداوم می یابد. تداوم عرضه نفت برای هر كشور تولیدكننده ای شرط لازم و كافی برای جلب اعتماد بازار نفت است. پس از گذشت بیش از یك سال از سرنگونی صدام حسین هنوز تولید نفت عراق روزانه كمتر از دو میلیون بشكه در روز است. این مقدار تولید هنوز ۳۵۰ هزار بشكه كمتر از تولید این كشور در قبل از جنگ است.آمریكا در تسخیر قلب ها و اذهان مردم عراق به علت حملات نظامی سنگین و عدم موفقیت در ارائه خدمات رفاهی به مردم جنگزده شكست خورده است. هر كسی كه در انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریكا برنده شود باید تلاش گسترده ای را برای تقویت دولت فعلی بغداد انجام دهد. جورج بوش و رقیب او جان كری هر دو بر كاهش نیروهای آمریكایی در عراق و تربیت نیروهای نظامی بومی در این كشور اذعان داشته اند.در صورت اجماع داخلی بین گروه های مختلف عراقی به منظور یك هدف مشترك و آن هم توسعه و پیشرفت عراق با قیمت های بالای فعلی نفت و سرمایه گذاری بر روی ذخایر عظیم این كشور می تواند اولین گام های توسعه باشد. ذخایر نفتی عراق احتمالاً بیش از ۱۱۲ میلیارد بشكه است كه اگر عراق بتواند دوباره به سیستم سهمیه بندی اوپك بازگردد و روزانه ۶ میلیون بشكه نفت تولید كند می تواند در قیمت های بالای نفت تاثیر بگذارد و آن را كاهش دهد.دولت منطقه ای كردستان عراق، پس از رفع تحریم های سازمان ملل قراردادی را با شركت مستقل نفتی نروژی برای اكتشاف و استخراج نفت در مناطق شمالی عراق منعقد كرد و در همین حال در تاریخ ۲ اكتبر هزاران نفر از مردم كردستان تظاهرات گسترده ای را برگزار كردند و خواستار استقلال شدند و شهر نفتی كركوك را به عنوان پایتخت خود پیشنهاد كردند.در جنوب عراق هم حاكمان منطقه ای ایده خودمختاری را دنبال می كنند. شركت نفتی دولتی جنوب عراق عملاً به طور مستقل در بغداد كنترل می شود. انتخاباتی كه توسط واشینگتن، لندن و بغداد در ژانویه سال جدید برای مردم عراق مورد حمایت قرار گرفته است به منظور كاهش و از بین بردن این انشقاق ها و خودمحوری ها است. صنعت نفت عراق تا زمانی كه نتواند سیاست یكپارچه و متحدی را برای توسعه و پیشرفت تنظیم و اجرا كند، نمی تواند تاثیر قابل توجهی در بازار نفت داشته باشد و تا زمانی كه گروه ها و فرقه های سیاسی و قومی در مورد حكومت این كشور به اجماع نرسند، هیچ گونه توسعه اقتصادی كه صنعت نفت را هم شامل می شود در این كشور ایجاد نخواهد شد. دموكراسی كالا نیست كه بتوان آن را به زور صادر كرد و در سایه آن از منافع اقتصادی بهره برد، دموكراسی باید زاییده تفكرات ویژه هر ملتی باشد. نكته ای كه باید به آن توجه خاصی شود این است كه دموكراسی در هر كشوری تعریف خاص خود را دارد و باید با فرهنگ، آداب، سنت و شرایط اقتصادی و سیاسی و جغرافیایی و تاریخی هر كشوری سنخیت كامل داشته باشد.
• عراق، دموكراسی، نفت
آیا عراق در مسیر رسیدن به دموكراسی گام برمی دارد و مردم عراق در آینده ای نه چندان دور می توانند در كشوری دموكراتیك زندگی كنند؟ پاسخ به این سئوال برای بازار جهانی نفت هم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تاثیر نفت عراق در سیاست های كلان جهان در زمینه تامین امنیت انرژی به ویژه در زمانی كه ظرفیت بازار تولید محدودی در جهان وجود دارد بسیار گسترده است. در سال های اخیر مسئله امنیت انرژی در آمریكا و دیگر كشور های صنعتی به عنوان اصلی ترین برنامه سیاست خارجی این كشور مطرح شده است و كسی نیست كه بر اهداف پشت پرده آمریكا در مورد جنگ عراق به بهانه دستیابی به نفت این كشور آگاهی نداشته باشد. قیمت های نفت WTI در بازار Nymex به ركورد قیمتی بیش از ۵۴ دلار در هر بشكه رسید، رقمی كه تاكنون در هیچ كدام از بازار های نفت جهان تجربه نشده بود و بازار نفت تاكنون شاهد چنین افزایش قیمتی نبود. در ماه اوت ۲۰۰۰ وقتی كه قیمت های نفت به بیش از بشكه ای ۳۰ دلار رسید بیل كلینتون رئیس جمهور وقت آمریكا گفت: «فكر می كنم اگر قیمت های نفت بشكه ای كمتر از ۳۰ دلار باشد، مناسب است.» در نوامبر همان سال میل ریچاردسون وزیر انرژی كلینتون گفت قیمت نفت بین ۲۰ تا ۲۵ دلار در هر بشكه مناسب است. وزیر خزانه داری آمریكا «پاول اونیل» در مارس ۲۰۰۲ گفت فكر می كنم تعادل منطقی در قیمت های نفت بین ۱۸ تا ۲۵ دلار در هر بشكه باشد. و اكنون كه قیمت های نفت از مرز ۵۳ دلار هم گذشته است هر روز شاهد نارضایتی سردمداران آمریكا از قیمت های نفت هستیم. با توجه به شرایط فعلی افزایش میزان تقاضا و رقابت سخت بر سر دستیابی به نفت بین اتحادیه های چین، هند و آمریكا، سیاست های بلندمدت در دست بوش برای تامین انرژی مورد نیاز خود از یكی از كشور های خاورمیانه با ذخایر عظیم نفتی از نقطه نظر سیاست های اقتصادی و سلطه جویانه این كشور منطقی به نظر می رسد.برقراری دموكراسی در عراق از مهم ترین انگیزه های آمریكا برای حمله به عراق مطرح شد اما آیا این كشور پتانسیل های لازم برای دستیابی به دموكراسی را دارد؟

منبع : باشگاه اندیشه