فساد اقتصادی

فساد یکی از دغدغه های کنونی جامعه جهانی به ویژه کشورهای توسعه نیافته است که به موازات توسعه دیوان سالا ری و در نبود ساز وکارهای کارآمد مبارزه با آن به شکل های گوناگون رخ می نماید.
معمولا در مبارزه با فساد مهره های کوچک در خطر قرار دارند. مثلا در برابر مافیای مواد مخدر که در سطح جهانی و قاره ای فعال است معتادی که تنها برای تامین مواد مخدر پادوی دیگران در توزیع می شود دستگیر و به زندان و اعدام محکوم می شود. یا در برابر مافیای تجارت جنسیتی که سالا نه بیش از نیم میلیون زن و بچه را در بر می گیرد، قرعه قطع فساد به نام عاطفه ۱۶ ساله اصابت می کند.
غافل از این که بدترین نوع فساد در بین کسانی ایجاد می شود که موقعیت های اجرایی دارند و به دور از ضوابط سیاسی و سیستماتیک و استانداردهای شغلی عمل می کنند. ما امروز در قرن ۲۱ زندگی می کنیم که به شدت نگران کننده و در عین حال مشحون از شگفت آورترین نویدها برای آینده است. دنیایی متلا طم از امواج دگرگونی، وحشت زده از امکان جنگ های نابرابر و دستخوش محلا ت ویرانگر تکنولوژی امروزی به محیط طبیعی و ... با این همه ما دارای امکاناتی برای حاکمیت بر سرنوشت خویش و شکل دادن به زندگی بهتری برای خودمان هستیم که برای نسل های پیش کاملا غیر تصور بود.
اما امکانات و سیستم موجود برای حاکمیت بر سرنوشت، مراجع قدرت را خلا ف جهت مسیر تکامل و پیشرفت سوق داده و به نوعی تمام امتیازات و موقعیت های کلیدی بر اثر صلا ح دیدهای جانبدارانه به سویی کشیده شده که فضای موجود را خالی از وجدان حرفه ای و کار نموده است.
ما در جامعه ای زندگی می کنیم که نابرابری های اقتصادی و اجتماعی و همچنین رشد چند درصدی تورم واز همه مهمتر کاهش توان خرید مردم به طرز چشمگیری مشهود است.
ولی در خفا شاهد سیر صعودی فساد اقتصادی در جریانات اداری هستیم.
دانشگاه ها ضمن ایجاد محیطی مناسب برای تبادل فرهنگ باید پایگاهی مناسب تر برای فساد ستیزی باشند، نه این که، با وجود در اختیار داشتن میلیاردها سرمایه طی سه دهه هنوز شاهد بی سر و سامانی در آن باشیم. بی تردید اولین مدعی مفسده اقتصادی و مدیریتی در دانشگاه اهدای مدارک تحصیلا ت عالی به برخی شخصیت های ذی نفوذ است که هنوز جور مکتب نکشیده اند ولی مفتخر به دریافت آن هستند یا ایجاد زمینه برای ترفیع و ارتقای درجه وضعیت برخی نورچشمی ها و همه و همه باعث شده فضای اقتصادی به نوعی قلب، اندیشه و تفکر را نشانه بگیرد. با چه اسلحه ای می توان به مبارزه با این نوع فساد رفت؟
بی شک خشکاندن ریشه فساد اقتصادی مستلزم اقدام همه جانبه مسوولین نظام با نظارتی سازمان یافته است که از روند رشد آن جلوگیری کنند. با شروع این اقدام یقینا نعره های مخالفت با آن بلند خواهد شد که عمدتا از سوی کسانی است که از این اقدام متضرر خواهند شد.
اما این مبارزه باید خالی از خفا و پنهان کاری باشد اگر نه باعث بروز شایعاتی جنجال برانگیز می شود. چرا که در سیستمی که شفافیتی وجود نداشته باشد شایعه حرف اول را می زند. ما باید با چاره اندیشی به رفع تنگناها بپردازیم چرا که فساد امری پیچیده و پنهان است و مانند عفونت اگر به اندام و پیکر جامعه برسد اعضای آن را یکی پس ازدیگری عفونی کرده و از کار می اندازد. چه بسا گسترش این عفونت کل پیکره جامعه را فاسد کند. در جامعه مصرفی امروز رشد بی رویه نیاز مادی و گرایش انسان ها به برطرف ساختن نیازهای مادی سرعت بیشتری گرفته است. اگر چه ایران و جامعه ایرانی جامعه ای توام با گرایش های مذهبی و ملی است که هر دو آنها فساد را به عنوان پدیده ای زشت نقض می کنند با این حال شاهد شیوع بیش از بیش آن هستیم. حکایت فساد اقتصادی و نتایج ناشی از آن باعث صدمه زدن بر اعتماد مردم نسبت به دولت و کاهش احترام به قانون اساسی- کاهش فرصت های سالم پیشرفت برای افراد و خنثی کردن حرکت توسعه کشور می شود.
هسته اصلی رفع چنین معضلی در فرهنگ جامعه است. باید با ایجاد فضای سالم علمی در دانشگاه ها، بازگرداندن ارزش های ضدارزش شده وزدودن مسمومیت های ذهنی و با آزاد کردن بن بست های فکری (چرا که فکر و اندیشه محصور شدنی نیست) و خالی کردن این مرکز باروری علمی از هر گونه فساد اقتصادی و اخلا قی آن را در ویترین جهان ارائه داد تا جهانیان ببینند که سیستم آموزشی و اقتصادی ما با معیارها و ضوابط قانونی هم خوانی دارد.


نویسنده : شبنم موسوی خصال

منبع : روزنامه مردم سالاری