کودکم ناسزا می گوید، چه باید کرد؟

تمام مساعی و همت ما به عنوان پدر و مادر، تربیت فرزندان مسوولیت پذیر است اما گاه در عین ناباوری باید نگران رفتارهایی باشیم که خود در آن کمترین نقش را داشته ایم؛ بددهانی و بدزبانی و ناسزاگویی از آن شمار است.
بسیاری از والدین از خود می پرسند بچه ها این طرز صحبت کردن را چگونه یاد گرفته اند؟ و چرا این اتفاق برای فرزندان ما افتاده؟ آیا خودمان مقصر بوده ایم؟ و در نهایت این پرسش مطرح است که چه باید کرد تا کودک این عادت نه چندان خوشایند را ترک کند.
● بسیاری از اعمال بچه ها از عملکرد والدین نشات می گیرد
کودکان رفتارهای پدر و مادر را به گونه ای ناخودآگاه درونی می کنند. رفتارهای درون فکنی شده در شمار معیارهای نهادینه شده کودک قرار می گیرند و سپس او مطابق این معیارها عمل می کند؛ به این فرآیند همانندسازی می گویند. بچه ها، والدین خود را به عنوان نخستین الگوهای زندگی می پذیرند و چون به آنها علاقه ای وافر دارند و آنان را سمبل هایی قوی و مقتدر می دانند، رفتار والدین برای آنها شاخص و الگو قرار می گیرد.
● به کار بردن واژه های زشت وناپسند ممنوع!
گاهی بین درون فکنی یک رفتار و بروز آن فاصله زمانی وجود دارد برای مثال: کودک گفته ای ناپسند را ماه ها قبل از زبان پدر ویا مادر شنیده اما برون ریزی آن امروز صورت می گیرد.
این مدت به تشخیص کودک و شرایط او بستگی دارد که چه زمان، چگونه و در برابر چه کسی کلام زشت را به کار برد. چنانچه در خانواده ای پدر یا مادر از الفاظ نامناسب و گاه رکیک استفاده کند و به ویژه در ارتباط کلامی با همسر خود این گونه عبارات را به کار برد بدون تردید نخستین گام در جهت آموزش کلام ناپسند به فرزندان برداشته شده است.
در برخی خانواده ها، والدین با فرزندان خود بسیار خصمانه رفتار می کنند و در عین حال آنان را آزاد می گذارند. آنها خود از حرف ها و عبارات زشت استفاده می کنند و فرزندان نیز آزادند که این گونه عبارات را به کار برند یعنی هیچ اقدامی در جهت جلوگیری از این رفتارها به عمل نمی آید و یا از نظر تربیتی هیچ گونه تدبیری از سوی پدر و مادر برای ترک این عادت در بچه ها صورت نمی گیرد.
ذکر این نکته نیز ضروری است که چه والدین حرف های زشت را به فرزندان خود بگویند و چه در حضور او در برابر فرد دیگری این گونه سخن بگویند کودک آنها را می آموزد و به وقت نیاز بر زبان می راند.
● دوستان کودک در بیشتر موارد علت بدزبانی اند
از دیگر علل یادگیری کلام زشت و ناسزا، ارتباط کودکان با دوستان و بچه های دیگر است. بسیاری از اوقات کودکان عامل بدزبانی یکدیگرند. در مهد کودک، مدرسه، کوچه و هر جای دیگر که بچه ها فرصت بازی و به ویژه درگیری با هم را پیدا کنند ممکن است این بدآموزی صورت گیرد. وانگهی برخی فیلم ها نیز مناسب سن کودک شما نیستند و می توانند عاملی برای آموزش الفاظ ناپسند باشند. باید توجه داشت که تقلید از الگوهای کلامی در کودکان بسیار قوی است.
● کودکان زشت حرف می زنند چون معترض اند
گاه بدزبانی در بچه ها نشانه اعتراض است و این نوعی رفتار تلافی جویانه است که برخی از کودکان در پیش می گیرند. آنها احساس می کنند فقط با ادای این گونه کلمات است که تخلیه هیجانی می شوند و می توانند نارضایتی خود را نشان دهند.
گاهی که کودک خردسال برای نخستین بار از کلمات زشت استفاده می کند سبب خنده و مزاح اطرافیان می شود و این گونه واکنش هااز همان ابتدا برای او حکم تشویق به انجام این رفتار خواهد داشت و به تدریج به آن عادت می کند. در پاره ای از موارد نیز کودکان با به زبان آوردن حرف های زشت می توانند به خواسته های خود برسند و در درازمدت در شمار رفتار آنان خواهد شد.
ناکامی و ناامیدی و افسردگی هم می توانند عامل کج خلقی و به کارگیری واژه های زشت از سوی کودک باشند.
● او ناسزا می گوید، چه باید کرد؟
تغییر برای اصلاح رفتار کودک را از خودمان شروع کنیم. هیچ وقت برای این موضوع دیر نیست. پس از آن نوبت به دوستان فرزندان شما می رسد چنانچه عامل بدزبانی آنها هستند، زمینه دور شدنشان را فراهم کنید. بدزبانی، اگر نشانه اعتراض کودکتان باشد بهترین دلیل برای گوش کردن به اعتراضات اوست. روش های سختگیرانه والدین، اعتراض شدید فرزند را به همراه دارد. تا حد امکان با شنیدن حرف های زشت کودک به او نخندیم بلکه بهتر است اخم کنیم و با این روش به او نشان بدهیم که رفتار پسندیده ای نداشته است.
اگر فرزندتان از ناکامی و افسردگی رنج می برد فرصتی فراهم آورید تا او موفقیت، شادی و نشاط را تجربه کند

مرضیه عرب خابوری

منبع : روزنامه جوان