انجمن‌های علمی حوزه ؛ رهیافت نوین توسعه علمی

امروزه ودر عصری که در آن زندگی می‌کنیم سرعت بالای تحولات علمی، تنوع و تکثر راهبردهای دانش، پیشبرد شاخه های متعدد علوم را توسط افرادو عناصرونهادهای علمی به‌صورت منفرد و پراکنده دشوار نموده است. بلکه پیشرفت وتوسعه علم در راستای حل معضلات جوامع انسانی در گرو مشارکت وهمگرایی مستمر وفعالانه صاحب‌نظران، متخصصان ،فارغ التحصیلان ودانش پزوهان مرتبط با هریک ازرشته های علمی حاصل می‌گردد چرا که اساسا” پیشبرد علم، رویکردی جمعی به خودگرفته وایجادچنین بسترهایی برای تاثیرگذاری وثمربخشی آن ضروری است. ازاین منظر،نقش جمع ها ومجموعه ها ی تخصصی برگرفته ازافراد یا نهادهای علمی که درآنها تعامل، مشورت وتصمیمات علمی برپایه عقل جمعی صورت پذیرد،اهمیتی دوچندان یافته ویکی ازبهترین ساختارها ی چنین فرایندی انجمن های علمی است
● انجمن های علمی درجهان:
انجمنهای علمی ازجمله سازمانهای مهم، موثرومستقل درعرصه فعالیتهای پزوهشی درمراکزآکادمیک جهان به شمار می روند،مطالعات انجام شده نشان می دهدکه این انجمنها علاوه برارتقای سطح آگاهی ودانش اعضای خودنقش سازنده ای دراموری که سایرسازمانها فاقدتوان اجرای آن هستند ایفا نموده ودربسیاری ازجوامع توسعه یافته، مشاوران توانمندی برای دستگاههای قانونگذاری بوده وازسویی پل ارتباطی مطمئنی میان نهادهای اجرایی وقانونگذاری وسازمانهای اقتصادی با مراکز تولیدگر دانش دررشته های مختلف به شمارمیروند.
● تاریخچه انجمن های علمی:
اندیشه تاسیس انجمن های علمی در جهان، به قرن هفدهم میلادی باز می گردد، زمانی که دانشمندان وفلاسفه برای مذاکره و مباحث علمی ،در کنار هم جمع می شدند. در حال حاضر هزاران انجمن علمی درسطح جهان وجوددارد، درایران نیزفعالیت انجمن های علمی پیش ازسال۱۳۴۰ به‌تدریج شکل پذیرفت وهم اکنون دهها انجمن علمی طبق استانداردهای وزارت علوم وبا مجوز کمیسیون انجمن های علمی ایران فعالیت می نمایند.
● انجمن های علمی حوزه:
همزمان با شکل گیری جریان تولیدعلم واندیشه وجنبش نرم افزاری که درپی نامه جمعی ازفضلا ودانشوران حوزه وپاسخ حکیمانه مقام معظم رهبری آغاز گردید وبا توجه به نیازهای فکری جامعه وجهان، وجودانگیزه ها وپتانسیل علمی فراوان وفراهم بودن شرایط وامکانات لازم، روند تاسیس انجمن های علمی حوزه به عنوان یکی از بهترین وبنیادی ترین حرکتها وساختارهای تولیدعلم با پرهیزازاقدامات شتاب‌زده ،نمادین وروبنایی وبا ریکردی کلان واساسی وآسیب شناسانه نسبت به ابعاد متعدد علوم حوزوی شکل پذیرفت. درآغازاین روند، کمیسیون انجمن های علمی حوزه درسال ۱۳۸۲ درمعاونت پزوهشی حوزه علمیه قم تشکیل گردید که اساسنامه نمونه وضوابط اجرایی وفرایند نظارتی این انجمن ها را تدوین نمود. ازآن هنگام تا کنون یازده انجمن در رشته های مختلف علوم اسلامی با دریافت مجوز از این کمیسیون فعالیت می نمایند که عبارتند از:
ـ انجمن ادیان و مذاهب
ـ انجمن اقتصاد اسلامی حوزه:
ـ انجمن تاریخ پژوهان
ـ انجمن تعلیم وتربیت اسلامی
ـ انجمن روان شناسان حوزه
ـ انجمن قران پژوهی
ـ انجمن قلم حوزه
ـ انجمن کلام اسلامی
ـ انجمن مدیریت اسلامی
ـ انجمن مطالعات سیاسی
ـ انجمن معرفت شناسی
▪ سیاست های کلان انجمن های علمی حوزه:
۱) رویکرد دینی به معرفت
۲) توسعه خلاقیت و نوآوری
۳) گسترش تضارب آراء
۴) سازماندهی پزوهشگران وحمایت ازآنان
۵) نگرش تخصصی به موضوعات علمی
۶) گسترش ارتباط علمی حوزه ودانشگاه
۷) فرهنگ سازی درزمینه رشته های مربوط
▪ کارکردها وفوایدانجمن های علمی حوزه:
۱) ایجادنوعی مرجعیت علمی دررشته ها وگرایش های مربوط
۲) شناسایی و ساماندهی کلیه محققان حوزوی
۳) ایجادارتباط میان دستگاه ها ومراکز متقاضی و مصرف کننده علم با آنان
۴) ساماندهی وآسیب شناسی پزوهش ها وآثارعلمی حوزه
۵) ایجاد هماهنگی بهینه وسریع میان محققان حوزوی ومراکز علمی حوزه
۶) فرهنگ سازی برای رقابت علمی سالم وسازنده
۷) پشتیبانی مادی ومعنوی از محققان حوزه
۸) فراهم آوردن بسترهای لازم برای دانش افزایی محققان حوزه
۹) ساماندهی امور آموزشی ومتون درسی حوزه
۱۰) انتشارنشریات وکتب تخصصی
۱۱) فرهنگ سازی جهت شکل گیری فضای نقد ومناظره ونظریه پردازی علمی
۱۲) تاسیس وتوسعه رشته های تخصصی مورد نیاز درحوزه
۱۳) ساماندهی وگسترش ارتباط هدفمند وتبادل علمی میان مراکز حوزه ودانشگاه
۱۴) برگزاری نشست های علمی نکوداشت وتجلیل ازفرهیختگان علمی حوزه
۱۵) پاسخگویی کارشناسی وعلمی به پرسش ها وشبهات مطرح
● افق آینده:
انجمن های علمی حوزه می کوشند با نگاهی به فراروی آینده ، با بهره گیری از میراث ژرف علمی حوزه، استفاده از دستاوردها و تجارب نوین بشری ، برنامه ریزی ومدیریت کارآمد علمی، فرصت ها ی بی بدیل کنونی را زمینه ساز احیای تمدن پرافتخار علمی اسلام وجامعه پردازی نوین نموده وسهمی سازنده را در تحولات علمی جهان ایفا نمایند.

حبیب حمیدی نور

منبع : روزنامه رسالت