تغذیه در ۵ فصل

اول چاقی، بعد پوکی استخوان، کم‌خونی، فشار خون، افسردگی، نارسایی قلبی و عروقی، دیابت، نارسایی کلیه و...
نه‌خیر، این فهرست بیماری‌های مادربزرگ بنده نیست؛ اینها نتیجه مصرف بی‌رویه و غلط غذاهای آماده(fast food)،چیپس، پفک و نوشابه‌هاست.
توجه کنین! گفتم مصرف بی‌رویه و غلط. یعنی در هیچ جای این گزارش کسی به شما نمی‌گه «چیپس نخورین»!
من اصلاً نمی‌گم چی بخورین، چی‌نخورین. همه دیده‌ها و شنیده‌هارو می‌نویسم؛خودتون هر تصمیمی خواستین بگیرین؛ بچه که نیستین.
● فصل اول؛ صبحانه
می‌گن نخوردن صبحانه روی یادگیری اثر منفی می‌ذاره. قند خون میاد پایین، تمرکز حواس مختل می‌شه و قدرت خلاقیت کاهش پیدا می‌کنه.
می‌گن کسانی‌که صبحانه نمی‌خورن واسه حل مسائل ریاضی کارآیی کمتری دارن. صبحانه یعنی «مهم‌ترین» وعده غذایی. میل خودتونه. می‌تونین هم‌چنان وقت خوردن صبحانه‌رو صرف خواب کنین، یا بگین «چیزی از گلوم پایین نمی‌ره.»
بابا... حیفه... به خدا این‌قدر می‌چسبه!
بعضی‌ ها ممکنه کله سحر، دلشون غذای پخته بخواد، مثلاً غذای شب قبل یا عدسی... خب، بخورین؛ هیچ اشکالی نداره.
دکتر فرید نوبخت حقیقی می‌گه: «صبحانه خوردن یک فرهنگه که از والدین به بچه‌ها منتقل می‌شه.» حالا، مگه چه اتفاقی میفته اگه روش انتقال فرهنگ برعکس بشه؟ یعنی از شما و بنده به پدرومادر انتقال پیدا کنه؟
آقا، شما، صبح سحر، فرمانروای بی‌چون‌و چرای آشپزخونه باشین.
● فصل دوم؛ بدن سالم
از قدیم گفتن: «عقل سالم در بدن سالم.»؛ اگه قراره بدن سالمی داشته باشیم، باید خوب و درست از همه‌نوع مواد غذایی سالم استفاده کنیم
اصولاً بحث غذا مهمه، در دوره نوجوانی این بحث مهم‌تر هم می‌شه. به‌ دلیل یه اتفاق مهم: «بلوغ». دکتر «نوبخت» می‌گه: «در دوره نوجوانی، باید از گروه‌های مختلف غذایی، در روز، به اندازه نیاز بدن به صورت حساب‌شده مصرف کنیم، یعنی انواع چربی طبیعی، پروتئین، انواع ویتامین‌ها و املاح، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، لبنیات، دانه‌های روغنی و حبوبات در برنامه غذایی ما وجود داشته باشن.»در دوران بلوغ، برای رشد استخوان‌ها و عضلات، ما به مقدار فراوان آهن، کلسیم، پروتئین، روی و ید نیاز داریم.
می‌گن بعضی غذاها، کالری کمی به بدن ما می‌رسونن، اما در عوض مواد مغذی بیشتری برای بدن فراهم می‌کنن.
مثلاً اگه یه سیب بخوریم ۶۰ کیلوکالری به علاوه میزان قابل توجهی ویتامین و املاح بدن تامین می‌شه؛ در صورتی‌که اگه خواسته باشیم همون ۶۰ کیلو کالری‌رو با مصرف نوشابه تامین کنیم، نه تنها نیاز بدنمون‌رو فراهم نمی‌کنیم، بلکه چاق هم می‌شیم، هزارویک رقم دردرو هم به جون می‌خریم.
متخصصان تغذیه، از جمله دکتر «نوبخت»، تاکید دارن که ‌ غذاهای آماده یا همان فست‌فودهای«fast food»خوشمزه و خوش آب و رنگ هم از این دسته‌اند، میزان کالری بالایی دارند، اما ارزش غذایی ندارند؛ یعنی املاح ضروری مورد نیاز بدن را تامین نمی‌کنند. از طرف دیگراغلب، سبزی‌ها و موادی که در تهیه این غذاها فراهم می‌شوند و فضای آشپزخانه‌ای که این غذاها در آن درست می‌شوند، بهداشتی نیستند.»
حرف متخصصان این است که مصرف «دائم» پیتزا، همبرگر و کالباس اشتباه است. اصولاً این غذاها، خوراکی‌های کم‌ارزش و پرضرری هستن که هر چه کمتر بخوریم به نفع‌مونه... از اون گذشته، هیچ فکر کردین با چاقی که در اثر خوردن این غذاها یقه‌مون‌رو می‌گیره، تصمیمتون چیه؟
● فصل سوم؛ رژیم می‌گیرم
سؤال: از کجا؟ بعضی‌ها خودشون دانشگاه نرفته دکترن. سرِخود به شام اضافه می‌کنن، ناهار کم می‌خورن، صبحانه‌رو حذف می‌کنن، تازه، برای بقیه هم نسخه می‌نویسن: برنج نخور، لوبیا نخور، نون یه نصفه بخور و...
بعضی‌هام از نسخه بقیه استفاده می‌کنن و پیش خودشون شنگولن که ویزیت ندادن اما رژیم گرفتن. بعد می‌بینن موهاشون می‌ریزه، چشم‌هاشون ضعیف می‌شه، ضعف دارن! دائم تو درمانگاهن و... حالا باید پرسید:‌ «اِ، خانوم دکتر! ببخشید چی شد که سوءتغذیه گرفتین؟» یا:«اِ ،آقای دکتر! چرا پای چشماتون سیاهه؟»
دکتر «نوبخت حقیقی» هم با نمونه‌های زیادی از این متخصصان برخورد کرده: «کسانی‌ هستن که بدون اطلاع کافی رژیم‌ می‌گیرن و کم‌خوری را به‌عنوان رژیم می‌شناسن. هر کاری به تخصص نیاز داره. برای برنامه‌ریزی، برای چاق‌شدن و لاغرشدن و یا اصولاً تنظیم برنامه غذایی باید به متخصصان تغذیه مراجعه کرد.»
● فصل چهارم؛ تنقلات
دائم می‌گن چیپس نخور، پفک نخور؛ آخه نمی‌شه نخورد... اما گویا نباید دائم خورد...
دکتر «نوبخت» می‌گه: «خودم به پفک خیلی علاقه دارم. به نظرم پفک‌ها طعم دوست‌داشتنی‌ای دارن. من هم هوس پفک می‌کنم و می‌خورم. ما اصولاً به نوجوان‌ها «پیشنهاد‌های سلبی» نمی‌کنیم. نمی‌گیم «اصلاً نخورین» من هم هوس پفک می‌کنم، اما به‌قول قدیمی‌ها «اگه هوسه، یک‌بار بسه.» مصرف هر ازگاهی ایرادی نداره، اما اگر خوردن چیپس و پفک عادت بشه، مطمئن باشین که سلامتی خودتون‌رو به‌طور جدی به خطر انداختین و عوارض خطرناکی هم به لحاظ جسمی و هم ذهنی شما رو تهدید می‌کنه. شما می‌تونید به جای مصرف دائم چیپس و پفک، از انواع مغزها مثل گردو، فندق، بادام، پسته، نخودچی و دانه سویا ،که این روزها با طعم‌های متنوع در خشکبار‌فروشی‌ها فروخته می‌شن، استفاده کنین.»
● فصل پنجم؛ چند نکته
۱) سرِخود رژیم نگیرین. زیاد نخورین. کم نخورین.
۲) فصل تابستون، فصل هندونه است؛ بخرین، آبش را بگیرین، نوش‌جان کنین.
۳) از خوردن هیچ‌کدوم از مغزها جوش نمی‌زنین. گردو و فندق بخورین.
۴) هورمون‌های دوران بلوغ باعث تجمع چربی می‌شن، سعی کنین واقع‌گرایانه به بدنتون نگاه کنین.
۵) سوسیس و کالباس ضرر دارن؛ هرچه کمتر و کمتر و کمتر بخورین بهتره.
۶) هر روز یه‌کمی نرمش کنین.
۷) دخترخانم‌ها بیشتر مراقب باشن؛ کمبود آهن و کم‌خونی آنها رو بیشترتهدید می‌کنه.
۸) آروم غذا بخورین و غذا را خوب بجوین. تندخوردن و درست نجویدن غذا، باعث چاقی می‌شه.
۹) میوه و سبزی تازه یادتون نره.
۱۰) یه روز خوب با یک صبحانه خوب آغاز می‌شه. صبحانه به تعادل و تناسب اندام کمک می‌کنه.

سپیده قادری
دکتر فرید نوبخت حقیقی، کارشناس ارشد تغذیه، مشاور تغذیه و رژیم درمانی

منبع : روزنامه همشهری