قربانیان پنهان

در ماده ۴ بند ۱پیمان نامه جهانی حقوق كودك آمده است كه «والدین و سرپرستان در برابر اشتباهات كودكان از روش های نامناسب تنبیه و سرزنش استفاده نكنند.»در ماده ۳۰ این پیمان نامه نیز آمده است: «هیچ كس حق آزار و اذیت كودكان را ندارد و كسانی كه با كودكان بدرفتاری كنند طبق قانون باید مجازات شوند.»حضرت علی(ع) می فرماید: كودك امانت خداست، به امانت خدا جز در سایه حكم خدا نمی توان دست درازی كرد.امام رضا(ع) به پدری كه از خلق بد فرزندش شكوه می كرد و می گفت گاهی خشمگین می شوم او را كتك می زنم، فرمود او را نزن بلكه هدایت كن.ژان ژاك روسو در كتاب روانشناسی رشد و پرورش كودك می نویسد: تنبیه بدنی و تعیین جریمه و تكالیف شاق ریشه درد را خشك نمی كند بلكه علائم درد را تسكین می دهد، گاه نیز این معامله با كودك، عقده معلم را تسكین می بخشد، ولی در همه موارد علت ناسازگاری را وخیم تر می سازد.تاكنون نظریات متعددی در مورد تنبیه كودكان بیان شده است از آن جمله نظریه جان لاك است كه اعمال نفوذ را در تربیت روا می شمارد. غزالی هم معتقد بود: «معلم باید حتی الامكان با ترساندن طفل او را تأدیب كند چنان كه مؤثر نشد او را بزند.» صاحب قابوسنامه معتقد است كه معلم باید با هیبت باشد و كودك را در صورت كاهلی بزند تا وی بر خود كاملاً مسلط گردد.چنانچه معلم طفل را بزند پدر نباید شفقت ورزد. جامی به فرزند خود می گفت:
در ادب درس معلم نگاه‎/ تا نشوی طبلك تعلیمگاه
سیلی او گرچه فضیلت ده است‎/ گر تو به سیلی نرسانی به است
با وجود عقاید گوناگون در مورد تنبیه كردن و تنبیه نكردن هیچ یك از كارشناسان امور تربیتی و روانشناسان كودك تنبیه جسمانی و روانی را در مورد كودكان نه ضروری می دانند و نه تجویز می كنند، بلكه آن را به عنوان یك روش تربیتی كنترل شده و مختصر توصیه می كنند. اصلاح رفتار كودكان نیاز به مكانیزم هایی كه مكمل یكدیگر هستند، افزایش شناخت و اطلاعات راه مبارزه با كودك آزاری را هموار می سازد. برای شناخت مسأله كودك آزاری باید انواع رفتارهای خشونت آمیزی را كه علیه كودكان اعمال می شود مشخص كرد.در نگاه اول می توان كودك آزاری را تنبیه بدنی (كتك زدن) به منظور ادب كردن یا مجازات كودك معنا كرد. در حالی كه به جهت عدم شناخت كودك آزاری در كشورمان نه تنها تعریف روشنی از آن در دست نیست بلكه با وجود موارد بی شمار كودكان آسیب دیده هنوز تحقیقات علمی و منسجمی نیز در این زمینه صورت نگرفته است. از طرفی قوانین موجود در زمینه حمایت از كودك نیز كامل نیست. انجمن و نهادهایی هم برای حمایت و نگهداری از كودك آزار دیده وجود ندارد، معمولاً كودك آزار دیده مجدداً به والدین آزارگر سپرده می شود.جهان امروز از نظر علمی و تربیتی كتك زدن و آسیب رساندن به كودكان را به منظور ادب یا مجازات نادرست تلقی می كند؛ همچنان كه رهبران اسلام نیز همواره والدین و مربیان را از زدن كودكان برحذر می دارند. حضرت علی(ع) می فرماید: پندپذیری انسان عاقل به وسیله ادب و تربیت است چهارپایان و حیوانات اند كه تنها با زدن تربیت می شوند. تعلیم و تربیت می بایستی مسبوق به اصلی و متوجه هدفی باشد. تعلیم و تربیت تلاشی كوركورانه یا نوعی آزمون و خطا نیست. مربی حق ندارد اقدام به تنبیه بدنی كند در حالی كه عواقب آن برایش معلوم نیست.دكتر سعید ممتازی كودك آزاری را به سه دسته آزار جسمانی، جنسی و بی توجهی نسبت به كودك تقسیم بندی و تعریف می نماید.دكتر كبرا شاكری متخصص زنان و زایمان نیز معتقد است، كودكان حتی پیش از تولد مورد سوءرفتار قرار می گیرند، خشونت آگاهانه یا ناآگاهانه نسبت به زن باردار یكی از انواع كودك آزاری قبل از تولد تلقی می شود كه می تواند منجر به صدمه و یا مرگ جنین شود.علمای اسلام معتقدند، زن باردار در جامعه اسلامی از حرمت و احترام ویژه ای برخوردار است كه در آن كودك آزاری منع شده است. رأفت اسلامی مسأله را تا حدی حساس معرفی می كند كه نه تنها آزار جسمی را به كودك روا نمی داند بلكه آزار روحی را نیز نمی پسندد و به فرموده حضرت علی(ع) حتی قهر با كودك نباید به طول انجامد.دكتر قدرت الله انصاری می گوید بعد از بررسی و شناسایی آثار فیزیكی كودك آزاری كه انواع شكستگی های سر و دست مانند شكست های مارپیچی، به علت پیچاندن دست یا پای كودك به وجود می آید و یا شكستگی و ضربات به سر و جمجمه كه سبب خونریزی مغزی می شود، داغ كردن، كبود كردن بازو یا ران كودك بر اثر فشار، خون ریزی چشم، جدا شدن شبكیه چشم در اثر ضربات، آسیب پرده گوش و انواع سوختگی ها، بررسی روانشناختی، معاینات روانی و مصاحبه با كودك برای تعیین آسیب كلی كودك آزار دیده توسط والدین و یا مربیان آزارگر ضرورت دارد.بیشتر مادران به گمان آن كه با افشای خشونت پدر كودك آزار، آبروی خانواده به خطر می افتد در مقابل ظلمی كه از طرف پدر خشن به كودك روا داشته می شود سكوت می كنند. كودك آزاری روانی دارای عواقب بسیار وخیم تر از كودك آزاری جسمی است. غفلت و مسامحه در مورد اعمال رفتار محبت آمیز و عدم توجه و رسیدگی به رفاه كودكان، طرد كردن آنان، عدم تأمین مواد غذایی لازم برای رشد كودك، بهداشتی نبودن محیط زندگی كودك، خوار شمردن كودك به طوری كه احساس حقارت و پوچی كند، مذمت او نزد دیگران، عدم برقراری ارتباط با كودك و نپرسیدن از وضعیت مهد، مدرسه و به طور كلی مخاطب قرار ندادن كودك (تحویل نگرفتن) كه معمولاً در خانواده های كم درآمد و بعضاً مرفه، از بالاترین موارد سوءرفتار است، در زمره كودك آزاری روانی به شمار می آیند كه یكی از دلایل اساسی این نوع سوءرفتارها فقدان یا كمبود منابع اجتماعی- اقتصادی است كه سبب می شود اعضای خانواده و مربیان در حین مراقبت از كودكان خود در نتیجه فشار و تنش زندگی دچار خشونت و سوءرفتار شده و موجبات آزار كودك را فراهم كنند.واقعیت این است كه عواقب كودك آزاری اعم از جسمی و روانی گریبانگیر جامعه خواهد بود و در جامعه ای كه برای پیشگیری از كودك آزاری قوانینی تصویب نشود، مردان و زنان شایسته ای نخواهیم داشت، هرچند كه شكنجه و آزار كودكان از دید قانونگذاران پنهان نیست اما جامعه به این پدیده شوم بی تفاوت است. این مسأله هنوز به شكل جدی مورد پیگیری قانونی قرار نگرفته است.یك حقوقدان می گوید:تا زمانی كه حقوق كودك در كشور ما به رسمیت شناخته نشود و مرجع قانونی برای رسیدگی به مشكلات كودكان وجود نداشته باشد نمی توان به راه حل های مبارزه با این معضل اجتماعی امیدوار بود.بررسی های به عمل آمده در كانون اصلاح و تربیت نشانگر آن است كه ۹۹ درصد كودكان بزهكار دارای والدین زودخشم و مهاجم بوده اند.۸۰ درصد كودكانی كه دست به خودكشی زده اند نیز مورد شكنجه و آزار قرار گرفته اند. ۹۰ درصد جوانانی كه به مواد مخدر روی آورده اند از آزارگری والدین و مربیان خود خاطره ها دارند و ۹۰ درصد والدین آزاررسان در كودكی مورد آزار و اذیت و تنبیه بدنی روحی و روانی قرار گرفته اند.
دكتر غلامعلی افروز بسیاری از والدین را ناآگاه از حقوق كودك می داند و معتقد است كه تعدد فرزندان، عدم آگاهی از تربیت كودك، اعتیاد والدین، فشارهای مالی و بیكاری، پدر یا مادر ناتنی و والدینی كه تنبیه كودك را نوعی آموزش انضباطی می دانند می تواند از عوامل كودك آزاری باشد.سخن از كودك آزاری تداعی كننده شكنجه و كتك زدن كودك است، در حالی كه وارد آوردن هرگونه آسیب روحی و روانی و سوءرفتار، سوءگفتار، بدگمانی به كودك، جدی نگرفتن كودك، توجه نكردن به تغذیه و بهداشت كودك، ترساندن كودك، تمسخر كودك و ارعاب های روانی مانند حبس كردن در زیرزمین تاریك، حمام، انباری و یا محروم كردن از محبت، تهدید به بریدن گوش، كشتن، خورد كردن قلم پا، ناسزا گفتن توهین آمیز و منت گذاشتن بر سر كودك، بخشی از رفتار نامناسب است كه كودك آزاری محسوب می شود.بكوشیم از انجام اعمال آزار دهنده به كودكان حذر كنیم.

منبع : روزنامه کیهان