آتشفشانها در فضا

● آتشفشان در زمین
مراحل آتشفشانی از تظاهراتجالب فعالیت درونی سیاره ما است که اثرات زیادی بر روی بسیاری از فرآیند ژئوفیزیکیدارد. می‌توان به کمک این واقعیت که حدود ۵۴۰ آتشفشان فعال در دنیا وجود دارد. یعنیآتشفشان‌هایی که حداقل یک بار در طی تاریخ ثبت شده دستخوش انفجار شده‌اند. دربارهمیزان آتشفشان زمین تصوری پیدا نمود.
از این تعداد ۳۶۰ آتشفشان در «حلقه آتش» رشتهکوههای آتشفشانی که اقیانوس آرام را احاطه کرده‌اند، واقع شده‌اند و ۶۸ آتشفشان درکامچاتکاپنینولا و جزایر کوریل قرار گرفته‌اند. در سالهای اخیر مشخص شده که تعدادبسیار زیادتری از آتشفشان در کف اقیانوس وجود دارند. و فقط در ناحیه مرکزی اقیانوسآرام ، حداقل ۲۰۰۰۰۰ آتشفشان یافت می‌شود.
● انرژیانفجار آتشفشان
مقدار انرژی که در ضمن یک انفجار عادی آزادمی‌شود. با انرژی ۴۰۰۰۰۰ تن از سوخت معادل آن قابل قیاس است. انرژی که در یک انفجارعظیم ایجاد می گردد تقریبا معادل انرژی است که از سوختن ۵۰۰۰۰۰۰ تن ذغال سنگ حاصلمی‌شود.
● پیدایش آتشفشان در سطح ماه
ذرات جامد زیادی که در ضمن انفجار به فضا رانده می‌شوند و پراکنده شدنپرتوهای خورشیدی ، اثر قابل توجهی بر مقدار گرمایی که به زمین می‌رسد دارند. برخیاز اطلاعات موجود نشان می‌دهند که در تاریخ سیاره ما پیش از دوره یخبندان طولانیفعالیت شدید آتشفشانی صورت گرفته است. اطلاعات کنونی علمی نشان می‌دهند که فعالیتآتشفشانی همچنین در اجسام سیاره‌ای دیگری که از نظر ماهیت و ساختمان به زمین شباهتدارند رخ می‌دهد.
● آتشفشان ها و حفره‌های سطح ماه
ماه که نزدیک‌ترین همسایه زمین است. از نظر تکاملی شباهتزیادی با سیاره زمین دارد. بنابراین ، مقایسه‌ها و مطالعات ماهواره‌ای باید آشکارکننده بسیاری از مسائل باشد. بر اساس اطلاعات به دست آمده از دستگاههای اکتشاف ماه، بیشتر دهانه‌های حلقه‌ای شکل سطح ماه در اثر تصادم پدید آمده‌اند.
از سوی دیگر ،اثرات واضحی از فعالیت آتشفشانی در سطح آن کشف شده است. به عنوان مثال سنگ‌های سیاهآتشفشانی مانند گدازه‌های منجمد از مشخصات برجسته سطح ماه هستند. به علاوه دلایلیبرای قبول این مسئله وجود دارد که ما سکون‌ها یا تجمع ماده که به وسیله ماهواره‌هایمصنوعی ماه در زیر ماریا (دریای ماه )کشف شده‌اند. چیزی جز حفره‌های گدازه‌هایمنجمد نیستند. احتمالا مشخصات دیگر سطح ماه وجود ارتباط نزدیکی را با فعالیتآتشفشانی نشان می‌دهند.
● اثرات آتشفشان درماه
در سطح ماه نواحی برآمده یا مناطق دایره شکل که ارتفاع وجوددارد. و بر روی برخی از آنها علائمی مانند دهانه‌های آتشفشان‌ها (مناطق صخره‌ایتخریب شده اطراف دهانه‌ها) به وضوح دیده می‌شود. ساختمان‌های مشابهی که لاکولیتنامیده می‌شوند نیز در زمین وجود دارند. آنها برآمدگی‌های پوسته زمین هستند که درنتیجه آتشفشان پدید آمده‌اند. برخی از تپه‌های قفقاز شمالی یعنی ماشوک ، بشتاف ، وزیمیکا به این گروه تعلق دارند.
دانشمندان عقیده دارند که فعالیتهای آتشفشانی شدیدبیشتر در طی نخستین ، یک و نیم میلیون سال تاریخ پیدایش ماه بوجود آمده‌اند. ایننظریه به وسیله سنجش عمر صخره‌های ماه که دارای مواد آتشفشان می‌باشد تایید گردیدعمر صخره‌ها حداقل سه بیلیون سال است.
● آتشفشان درسیاره تیر
اثرات واضحی از فعالیت آتشفشانی در عکس‌های تهیه شدهاز تیر نزدیک‌ترین سیاره به خورشید دیده می‌شود. سطح این سیاره به وسیله تعدادزیادی حفره ، سوراخ شده است. با آنکه حفره‌ها در اثر تصادم پدید آمده‌اند. اثراتجاری شدن گدازه‌ها در ته برخی از آنها قابل تشخیص است.
● آتشفشان در سیاره زهره
برخی از اطلاعات حاکیاز آن است که فعالیت‌های آتشفشانی هم اکنون نیز در سیاره زهره ادامه دارند. همانطورکه می‌دانید درجه حرارت سطح زهره حدود ۵۰۰ درجه سلسیوس است که در نتیجه اثرگلخانه‌ای معین تجمع گرمای خورشید در ناحیه پایین جو زهره به علت وجود لایه ابری دراطراف سیاره می‌باشد.
کاملا امکان دارد که آتشفشان‌ها و به ویژه جریان گدازه‌هایداغ عامل کمک کننده دیگری باشد. ممکن است ذرات جامد فراوانی که بر اساس برخی ازاطلاعات در جو زهره یافت می‌شوند. دارای منشا آتشفشان باشند. به علاوه باید گفت که ۱۷ درصد جو از دی اکسید کربن ، گازی که در ضمن فوران آتشفشان آزاد می‌گردد تشکیلیافته است .

منبع : انجمن علمی زمین شناسی زاهدان