دموکراسی در ایران افزایش می‌دهد

واشنگتن، ۲۸ می ۲۰۰۵ـ مقامات دولتی اعلام كردند دولت بوش قصد دارد با افزایش كمك‌های خود به گروه‌های طرفدار دموكراسی و مخالف دولت ایران در خارج از این كشور و گسترش و افزایش هر چه بیشتر انتقادها علیه این دولت، سیاست داخلی این كشور را تحت نفوذ و كنترل خود درآورد.
به گفته مقامات امریكایی، این تلاش‌ها به‌صورت پنهانی و غیرمستقیم صورت می‌گیرد تا موجب تحریك دولتمردان ایران نگردد. دولت امریكا همچنین افزود: "این سیاست در راستای ناكامی‌های پیشین دولت در تلاش‌های دیپلماتیك خود مبنی بر خلع‌سلاح ایران ـ كه به عقیده اروپا برنامه‌ای هسته‌ای در دست اجرا دارد ـ صورت می‌گیرد." كشورهای غربی نیز هماهنگ با این هدف امریكا حمایت خود را از گروه‌های نظامی اسلامی متوقف كرده‌اند. تا به حال، هزینه‌های در نظر گرفته شده برای اجرای این سیاست چندان چشمگیر نبوده است. این هزینه‌ها شامل ۵/۱میلیون دلار در سال گذشته و ۳ میلیون دلار در سال كنونی بوده است كه مقداری از آن صرف گروه‌های ایرانی (تبعیدی) خارج از كشور مرتبط با گروه‌های داخلی مخالف دولت خواهد شد. به گفته مقامات، تا به حال هیچ هزینه‌ای به‌طور مستقیم برای گروه‌های فعال داخل ایران اختصاص داده نشده است، اما وضعیت در آینده تغییر خواهد كرد و هزینه بیشتری در نظر گرفته خواهد شد.
محافظه‌كاران كنگره امریكا و دیگر سیاستمداران بخش‌های دولت و برخی از مراكز تحقیقاتی با سیاست تغییر حكومت در ایران موافق‌اند، اما تا به حال هزینه خاصی صرف این سیاست نشده است. در گذشته نیز، در محافل عمومی بحث‌های زیادی در این خصوص انجام می‌گرفت اما تنها ظرف همین چند هفته گذشته است كه مقامات عالی‌رتبه دولت حاضر به پاسخگویی به پرسش‌های گوناگونی در این زمینه شده‌اند.
اوایل ماه جاری، شبكه دولتی صدای امریكا (Voice of American) پخش برنامه‌های ماهواره‌ای خود را در ایران به‌شدت افزایش داد و دفعات پخش برنامه را از یك پخش یك‌ساعته در روز به چهار پخش یك ساعته در هر روز افزایش داد. طبق گزارش‌های این برنامه، تماس‌های تلفنی كه با برنامه انجام می‌شود، نشان می‌دهد كه علیرغم ممنوع‌بودن ماهواره در ایران، ۱۰درصد مردم این برنامه را تماشا می‌كنند.
بیشتر برنامه‌های این ماه شامل مصاحبه با ایرانیان داخل كشور ازجمله یكی از شاعران معروف كشور، مدیر یك انجمن دانشجویی و دیگر فعالان سیاسی بود كه روحانیون ایران را به‌علت جلوگیری از ورود صدها كاندیدا به عرصه رقابت ریاست‌جمهوری ماه آینده، مورد انتقاد قرار داده بودند.
نیكلاس برنز (R.Nicholas Burns)، معاون وزیر امورسیاسی امریكا، این سیاست جدید را واكنشی دربرابر برنامه‌های دیپلماتیك ایران درحمایت از تروریست‌ها و برنامه‌های هسته‌ای این كشور خواند و گفت: "دولت از سیاست‌های خود در اوكراین و جورجیا تجربه كافی كسب كرده است." در آن كشورها، امریكا به گروه‌های طرفدار دموكراسی و مخالف دولت كمك‌ مالی كرد و برخی از آنها پس از مدتی با بركناری مسالمت‌آمیز دولت‌های خود موافقت كردند. آقای برنز در پاسخ به این پرسش كه "آیا امریكا به گروه‌های فعال مخالف دولت ایران در داخل این كشور نیز كمك مالی خواهد كرد؟" گفت: هنوز ما هیچ راهی برای ورود به ایران نداریم، زیرا هم پایگاه مناسبی در آنجا نداریم و هم موقعیت كشور برای انجام چنین كاری مساعد نیست. هم‌اكنون، جو حاكم بر ایران حتی از دوران انقلاب "نارنجی اوكراین در پاییز گذشته نیز بیشتر ضد امریكاست." مقامات امریكایی در حالی كه دستیابی به فناوری‌های هسته‌ای را حق مسلم ایران می‌دانند، می‌گویند انتظار نداریم دولت دموكراتیكی كه در ایران بر سر كار خواهد آمد، به‌طوركلی برنامه‌های هسته‌ای را متوقف سازد، اما امیدواریم كه برقراری دموكراسی در این كشور موجب تغییر شیوه برخورد دولت دربرابر ملت شود.
دولت امریكا معتقد است تأمین كردن گروه‌های مخالف دولت در داخل ایران از نظر مالی دشوار و مخاطره‌آمیز است. گروه‌های مخالف ایران اسلامی، برنامه‌های چندگانه و چندسویه‌ای نیز در سر دارند، از طرفداران خاندان پادشاهی سابق ایران كه خواستار بازگشت سلطنت پادشاهی به كشور هستند گرفته تا گروه‌های طرفدار صدام حسین در عراق.
مطبوعات ایران به نقل از مقامات رسمی كشور نوشتند دولت ایران تلاش‌های اخیر امریكا برای دخالت در امور داخلی این كشور را محكوم می‌كند، اما دولت امریكا ادعا می‌كند حمایت از گروه‌های مستقل هیچ ارتباطی با این سیاست ندارد. از نظر برخی از كارشناسان ایرانی كمك‌های مالی امریكا به گروه‌های مخالف دولت تنها از اعتبار آنها میان مردم می‌كاهد. عباس میلانی مدیر برنامه‌های تحقیقاتی ایران در دانشگاه Stanford، در مذاكرات غیررسمی خود با دولت امریكا گفت: "هر گروهی كه كمك‌های مالی امریكا را قبول كند، فقط خود را در نظر مردم ایران كوچك كرده است."
اما برخی دیگر معتقدند بهتر است اجازه دهیم این گروه‌ها خودشان در این باره تصمیم بگیرند. مایكل رابین (Michael Rubin)، از مشاوران پیشین ایران در وزارت دفاع، كه پیش از اتمام دوره خدمت خود در این سازمان با رساندن كمك‌های مالی به گروه‌های مخالف دولت در ایران موافق بود، می‌گوید: "بسیاری از این گروه‌ها نشان داده‌اند كه خیلی هم نسبت به دریافت این كمك‌ها بی‌میل نیستند، اما باید مطمئن شویم كه هدف آنها تنها به دست‌آوردن پول نباشد و درمقابل، خواسته‌های ما را نیز عملی سازند."
رابین در دوران خدمتش در پنتاگون، از سیاستمداران محافظه‌كار و از اعضای كابینه دیك‌چنی، معاون رئیس‌جمهور، بود كه موافق حمایت‌های شدید امریكا از مخالفان دولت ایران و از طرفداران سرنگونی حكومت این كشور بود. وزارت امورخارجه امریكا، در آن زمان، از ترس این‌كه مبادا چنین اقداماتی تلاش‌های دولت در برقراری روابط دیپلماتیك با تهران را ناكام بگذارد، با پیشنهادهای آنها مبنی بر حمایت گسترده از گروه‌های ضددولتی مخالفت می‌كرد، حتی بدون وجود این سیاست جدید، گروه‌های ایرانیان تبعیدی خارج از كشور منبعی برای تأمین نیازهای مالی خود دارند. هزینه‌ای برابر با یك‌میلیون دلار به مركز اسناد حقوق‌بشر ایران، سازمانی تحت حمایت امریكا كه به گفته خود با گروه‌های مخالف دولت در داخل ایران در ارتباط است، داده شده است. به گفته این مركز، این كمك‌های مالی دربرابر جمع‌آوری اطلاعات در مورد نقض حقوق‌بشر در ایران از زمان انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ به این گروه‌ها داده می‌شود، اما گفته می‌شود در ضمن، اهداف دموكراتیك نیز دنبال می‌شود.
پیام اخوان مدیر اجرایی این پروژه كمك‌رسانی می‌گوید: "ما رابطان بسیاری در ایران داریم و حتی مشغول آموزش گروه‌های حافظ حقوق‌بشر در ایران هستیم. ما درصدد تغییر رژیم و یا سرنگونی حكومت در ایران نیستیم، بلكه هدف ما تشكیل جامعه‌ای مردمی براساس حكومت مردمی و آگاه‌كردن مردم از حقوق دموكراتیك خود است." تاكنون وزارت خارجه امریكا از طریق "مركز كمك‌های مالی به اصول دموكراسی" ـ گروه نیمه‌مستقلی كه توسط كنگره امریكا تشكیل شده ـ مبلغ پانصدهزار دلار برای تأسیس پایگاه‌های اطلاعاتی و تبلیغاتی حقوق‌بشر، موسسه‌های تجاری و حمایت از حقوق زنان در ایران هزینه كرده است، اما به گفته مقامات، هیچ‌كدام از این كمك‌ها به گروه‌های داخل ایران نرسیده است. یكی از مقامات دولتی اعلام كرد كه وزارت امورخارجه در حال بررسی پیشنهاد ارسال سه‌میلیون دلار كمك مالی در سال جاری "برای كمك به بهبود وضعیت ایرانیان داخل كشور" است. این كمك‌ها شامل تبلیغ برای فعالیت‌های انجام گرفته در این راستا، برنامه‌های اینترنتی و "همكاری با ایرانیان داخل كشور" به‌منظور گسترش فعالیت‌های سیاسی در آنجا می‌باشد.
این مقام رسمی با بیان این نكته كه تنها در صورت فاش‌نشدن نامش، مجاز به صحبت در این‌باره است گفت: "ما پیشنهاد‌های جالبی در این خصوص ارائه داده‌ایم. اختصاص سه‌میلیون دلار هزینه برای این‌كار خیلی هم دشوار نیست. دولت حتی می‌تواند بیش از این مقدار برای رسیدن به این هدف هزینه كند." وی افزود "امكان ارسال مستقیم این هزینه‌ها به داخل ایران وجود دارد، اما وزارت دارایی باید قوانین فدرال كه انجام معاملات مالی با ایرانیان را منع كرده از سر راه بردارد و در ادامه سخنان خود گفت: "وزارت دارایی كاملاً خود را با اهداف دولت هماهنگ می‌كند و ما به‌دنبال پیداكردن بهترین راه برای پیشبرد اهداف خود هستیم."

منبع: نیویورك تایمز، ۲۹ می ۲۰۰۵ (۸/۳/۸۴)
نویسنده: استیون آر. ویزمن (Steven R.Weisman)

منبع : سایر منابع