شنبه, ۲۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 11 May, 2024
مجله ویستا


مقبره پیر پالان‌دوز (محمد عارف عباسی) ، مشهد


این مقبره در قسمت شمال شرقی مجموعه حرم حضرت رضا (ع) قرار دارد و شامل بنایی چهارگوش با گنبدی بر فراز آن،‌ و ایوانی آجری در مقابل است. در داخل بقعه، شاه‌نشینی است كه در بالای آن، یزدی‌بندی‌هایی اجرا شده كه در اصل دارای نقاشی بوده است، و به داخل بقعه جلوه خاصی می‌بخشیده است. بدنه‌های بنا، از دوران صفویه، دارای تزئینات نقاشی بوده كه بر اثر گذشت زمان و نفوذ رطوبت، جز بخش كمی از آن كه مرمت و ثابت گردیده، بقیه از میان رفته است. در زیر كاسه گنبد نیز ترنج زیبایی با نگاره‌های گیاهی نقش‌اندازی شده است.
نمای خارجی بنا به ایجاد طاق‌نماهای تیزه‌دار آجری و پشت‌‌بغل‌های كاشی و قاب‌های مستطیل تزئینی بر فراز آن‌ها، در عین سادگی، منظره‌ای زیبا دارد. سطح گنبد پیازی شكل فراز بنا كه بر روی گردنی استوانه‌ای شكل استوار شده، دارای پوشش ساده‌ای از كاشی فیروزه‌ای است. شكل كلی بنا و بازمانده‌‌های نقاشی‌های درون آن، بنا را اثری از دوران صفوی معرفی می‌كند كه در سال 985 هـ.ق ساخته شده است. تاریخ مزبور، بر كتیبه سنگ سفید مربعی كنده شده است.
شخصیت به خاك سپرده شده در این بقعه، با توجه به نوشته سنگ مزارش، «محمد عارف عباسی»، از عرفای سلسله ذهبیه‌ است. لقب «پالان‌دوز» از این رو به او داده شده كه برای گذران زندگی خود، با وجود مقام والایی كه نزد مردم داشته، به كار پالان‌دوزی اشتغال داشته است. از این‌ شخصیت، قرآن هفت‌سوره‌ای در دست است كه به خط خوش ثلث نوشته شده است و حكایت از توانایی او در كار خطاطی دارد.