اشتغال زنان

یك ضرب‌المثل انگلیسی قدیمی می‌گوید: مردها از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب كار می‌كنند اما كار زنان هیچ وقت پایان ندارد. باید گفت نمكی هم بر این زخم پاشیده می‌شود و دستمزد كار زنان كمتر از كار مردان است. هم در كشورهای ثروتمند و هم در كشورهای فقیر، چهره فقر زنانه است.
در آمریكا هم وضع همینقدر بد است، براساس آمار به دست آمده از مركز سنسوس، ۱/۱۴درصد از زنان آمریكایی در فقر به سر می‌برند در حالیكه این رقم در مورد مردان ۱/۱۱درصد است. در جهان در حال توسعه حتی وضعیت بدتر از این است.
براساس برخی برآوردها ۷۰درصد فقیران جهان را زنان تشكیل می‌دهند كه اغلب آنان با روزی كمتر از ۲ دلار امرار معاش می‌كنند. همین موضوع باعث شده است كه فقر در آمریكا چندان وخیم به نظر نیاید.
اما بانك جهانی می‌خواهد این وضعیت را تغییر دهد. اواخر ماه فوریه، بانك جهانی به همراه سازمان همكاری‌های اقتصادی و توسعه و چندین دولت اروپایی، كنفرانسی را در برلین تشكیل داد كه موضوع آن افزایش قدرت اقتصادی زنان بود. بانك جهانی به این نكته اشاره كرد كه محدودسازی مشاركت زنان در اقتصاد تنها ناعادلانه نیست بلكه یك پدیده بد اقتصادی است. بانك جهانی برای بهبود این وضع برنامه‌ای را به نام «برنامه اقدام جنسیتی» ارائه كرد كه طی آن خواسته است اطلاعات بهتری ارائه شود و برنامه‌های بانك جهانی كه با هدف حركت زنان به سمت جریان‌های اقتصادی است، پیشرفت بیشتری یابد. فرایند آزادسازی زنان در كشورهای ثروتمند به طرز دردناكی كند است و در برخی كشورها هنوز كامل نشده است. كشورهای در حال توسعه هنوز موانع اداری زیادی بر سرراه رشد و دسترسی زنان به اقتصاد دارند. به عنوان مثال تفاوت قائل شدن بین دختران و پسران برای ثبت نام در مدرسه هنوز در بسیاری از كشورها بسیار زیاد است.این مشكل تنها مانعی بازدارنده بر سر راه زنان نیست بلكه باعث كاهش رشد اقتصادی می‌شود چون نیمی از نیروی كار جهان را از عرصه فعالیت حذف می‌كند.بانك جهانی اعلام كرده است كه هم‌اكنون به طور متوسط هر زن ۲۲درصد كمتر از هر مرد درآمد دارد و دسترسی بسیار كمتری به اعتبارات دارد. به عنوان مثال در آفریقا زنان تنها یك‌درصد اعتباری را كه به بخش كشاورزی اختصاص می‌یابد، دریافت می‌كنند. تغییر این شرایط می‌تواند تاثیری عظیم بر وضعیت فقر در سرتاسر جهان بگذارد.
به همین دلیل است كه بانك گرامین در میان سایر موسسات مبارزه با فقر، تمركز فعالیت‌های خود را بر موضوع زنان معطوف كرده است و تقریبا همه وام‌گیرندگان از این بانك را زنان تشكیل می‌دهند و این وام‌دهنده سعی می‌كند مطمئن شود كه همه وام‌گیرندگان از این وام‌ها در جهت ارتقای سطح اقتصادی زنان در خانواده‌هایشان استفاده می‌كنند. به عنوان مثال مطمئن می‌شود مالكیت خانه‌هایی كه با وام‌های بانك گرامین ساخته می‌شوند متعلق به زنان است.همچنین شواهدی وجود دارد دال بر اینكه تخصیص قدرت مالی به زنان موجب شكوفایی توسعه اقتصادی می‌شود.
در شرایطی كه مردان بخش اعظم امور مالی جهان را بر عهده دارند، بیشتر به نظر می‌رسد كه خانوارها آنچه را كه دارند به طور نابرابر بین فرزندان دختر و پسر تقسیم می‌كنند و همین موضوع اعضای مونث خانوارها را از منافع كافی محروم می‌كند و آنها نمی‌توانند نیازهای اساسی خود را برآورده سازند.
این امر موجب می‌شود زنان از توسعه فكری و جسمی بازمانند. دادن قدرت اقتصادی به زنان می‌تواند به طرز شایانی قدرت تصمیم‌گیری را آنقدر برانگیزاند كه در نهایت منجر به بهبود سطح رفاه عمومی شود. در جاهایی كه زنان می‌توانند سهمی برجسته در درآمد داشته باشند، خانوارها پول بیشتری صرف غذا و فرزندان و كمتر خرج نوشیدنی‌های الكلی و تنباكو می‌كنند. اما بانك جهانی نمی‌تواند تشخیص دهد كدام علت و كدام معلول است. آیا آزادسازی زنان موجب افزایش رشد اقتصادی می‌شود یا رشد اقتصادی است كه منجر به آزادسازی فعالیت‌های اقتصادی زنان می‌شود؟ در اقتصادی كه دسترسی به ارزش افزوده اقتصادی نیازمند زور بازو باشد،‌ زنان محكوم به دریافت حقوق كمتر و ارزش پایین‌تر نسبت به مردان هستند حتی پیش از آنكه تاثیرات تولد فرزندان دختر و مراقبت از آنها متجلی شود این محكومیت بر آنها اعمال می‌شود و در بیشتر جوامع ارزش اقتصادی كمتر به معنای تنزل وضعیت اجتماعی و سیاسی است.
تجربه كشورهای در حال توسعه بی‌شك نشان‌دهنده آن است كه رشد اقتصادی منجر به آزادسازی فعالیت‌های اقتصادی زنان می‌شود. هر چه ارزش نیروهای عضلانی كه در حیوانات مزیت محسوب می‌شود، كمتر شود، فرصت‌های بازار كار برای زنان افزایش می‌یابد. به مرور دنیای مدرن شاهد آن است كه زنان مشاغل با درآمد مناسب را راحت‌تر می‌یابند و در پی آن قدرت اقتصادی و سیاسی هم از راه می‌رسد.
بحث داغی به تازگی مطرح شده است مبنی بر آنكه اقدامات آزادسازی فعالیت اقتصادی زنان كمتر به «توانمندی‌ها و ابهت وجودی آنان» می‌پردازد بیشتر تلاش می‌كند بگوید نقش زنان چون ماشین‌های ظرفشویی و لباسشویی نیست كه زحمت خانوارها را كم كند. اگر اینطور باشد بانك جهانی باید بیشتر وقت خود را صرف رشد اقتصادی جهان كند تا تبعیض جنسیتی.

مترجم: شادی آذری

منبع : ایران اکونومیست