چهاردهمین دالایی لاما

۴۹ سال از تبعید دالایی لاما می گذرد. او در مارس ۱۹۵۹ و پس از شکست خونبار اعتراضات خیابانی برای آزادی و استقلال تبت، تصمیم به فرار گرفت. دالایی لاما در اتوبیوگرافی خود آورده است؛«برای اولین بار در زندگی ام وحشت کردم، نه فقط برای خود بلکه برای میلیون ها انسانی که اعتقادی راسخ به من داشتند. اگر اسیر می شدم، همه چیز از دست می رفت.» در آن زمان ۲۳ ساله بود و تبتی ها هر سال در دهم مارس سالروز فرار دالایی لاما را به عنوان «روز قیام ملی» گرامی می دارند. تظاهرات اخیر هم که با خشونت سرکوب شد، در همین روز دهم مارس آغاز شد.
«تنزین جیاتسو» یعنی همان چهاردهمین دالایی لاما در طول سه هفته راهپیمایی در ارتفاعی بالغ بر پنج هزار متر از راه های کوهستانی همراه با هزاران نفر از پیروانش به کشور همسایه یعنی هند رفت و تا به امروز به عنوان پناهنده سیاسی در آنجا زندگی می کند. نهرو نخست وزیر وقت هند پناهگاهی در شهر دارامسالا مرکز ایالت«هیماچال پرادش» در کوهپایه های هیمالیا در اختیار رهبر تبعیدی گذاشت و از آن زمان وی به همراه عده یی از پیروان خود در آن منطقه زندگی می کند. در خیابان های تنگ این شهر که به صورت مارپیچ به سمت ارتفاعات می رود، راهبان بودایی با آن رداهای سرخ رنگ و حضور زائرانی از سراسر جهان کاملاً به چشم می آید.
آن صومعه های نوساز برای زنان و مردانی برپا شده است که در آنها به ادامه سنت های چند صدساله جامعه بودایی مشغول هستند. هر روز گروه های جدیدی از پناهندگان به اینجا می رسند، پناهندگانی که در وهله نخست از تبت به نپال می روند و در آنجا با مجوز موقتی که از سازمان ملل می گیرند به دارامسالا می آیند و سپس در کلنی های تبتی ها و صومعه ها در نقاط مختلف هند اسکان داده می شوند. اکثر آنها مردان و زنان جوانی هستند که می خواهند به صومعه ها رفته یا در هر جای دیگر به فراگیری سنت های تبتی مشغول شوند. همراه با آنها کودکانی هم هستند که یا در کنار والدین می مانند یا در گروه های کوچک به خارج اعزام می شوند. این «لهاسای کوچک» (لقب شهر دارامسالا) از فرهنگ ملتی شش میلیون نفری محافظت می کند، فرهنگی که در خود تبت مورد تهدید قرار دارد.
دالایی لاما هم در همین لهاسای کوچک زندگی می کند و البته تقریباً شش ماه از سال را به عنوان سفیر ملت تبت برای تبلیغ بودیسم تبتی و فرهنگ آن کشور در خارج به سر می برد. او در سال ۱۹۵۰ یعنی یک سال پس از حمله ارتش چین و شکست ارتش هشت هزار نفری تبت، در حالی که تنها پانزده سال داشت به عنوان رئیس این کشور منصوب شد، مسوولیتی که همواره بر دوش دالایی لاما سنگینی کرده است. با این حال وی تلاش کرد رهبری معنوی خود را با یک دموکراسی گام به گام گسترش دهد. در سال ۱۹۹۰ بر پایه یک قانون اساسی دولت موقت خود را در دارامسالا تشکیل داد؛ دولتی که از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نمی شود.
امروزه حدود صد و سی هزار تبتی در تبعید به سر می برند که یک سوم آنان در هندوستان و بقیه در نقاط مختلف جهان زندگی می کنند. آنها به نمایندگی از ملت خود پارلمانی ۴۶ نفره انتخاب می کنند و نخست وزیر آنان در حال حاضر«سامدنونگ رینپوچ» است که از جمله برجسته ترین لاماها به شمار می آید. از سال ۲۰۰۱ نخست وزیر با رای مستقیم مردم و نه به دستور دالایی لاما انتخاب می شود و برای هشت وزیر خود از همان پارلمان رای اعتماد می گیرد.
حق رای برای تبتی های تبعیدی سالانه تا یکصد دلار به عنوان مالیات هزینه دربر دارد. اما با همه این احوال به دلیل جایگاه مذهبی ویژه، دالایی لاما به عنوان بودای دوباره متولد شده رهبر بی چون و چرای تبت به شمار می رود و حامل هویت و امید برای آزادی تبت از سلطه بیگانه است.
دالایی لاما صراحتاً استفاده از خشونت برای آزادی تبت را ممنوع و چندی پیش اعلام کرد که اگر این وضعیت تشدید شود از مقام ریاست کشور کناره گیری می کند. او از زمان پایان انقلاب فرهنگی راهی میانه را پیشنهاد داده است یعنی وضعیتی مابین استقلال و خودمختاری. بر پایه این طرح خودمختاری ملی و منطقه یی تبت در چارچوب قوانین چین قرار می گیرد.
بر اساس طرح پنج ماده یی که دالایی لاما برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ اعلام کرد «تبت در اتحاد با چین از وحدتی سیاسی دموکراتیک با دولتی خودمختار» برخوردار می شود. اما این طرح برای پکن در حکم«ژستی سیاسی است که در لوای مذهب اهداف جدایی طلبانه را دنبال می کند». از سال ۲۰۰۲ پنج دور مذاکرات میان نمایندگان دالایی لاما با اعضای دولت چین برگزار شده که البته هیچ نتیجه یی دربر نداشته است.
از نظر جوانان تبتی و حتی برخی از نمایندگان پارلمان طرح «راه میانه» هیچ فایده یی ندارد زیرا تا به امروز هیچ دستاوردی نداشته و تبت همچنان تحت استعمار چین قرار دارد. امروزه دو سوم جمعیت لهاسا را چینی ها تشکیل می دهند و جمعیت آنها طی سال های آینده به هفتصد هزار نفر می رسد. دالایی لاما از این مساله به عنوان یک «تهاجم جمعیتی» یاد می کند.

هورست باسیا
منبع؛ فرانکفورتر آلگماینه

منبع : روزنامه اعتماد