تاریخ استقلال الجزایر

الجزایر (الجزائر به عربی) کشوری است در شمال قاره افریقا، میان مراکش و تونس. پایتختش الجزیره نام دارد. مردم الجزایر عرب و بربر هستند، و دین رسمی‌شان اسلام است. مساحت آن ۲۳۸۱۷۴۰کیلومتر مربع و جمعیت آن در آمار سال۲۰۰۲ -۳۲۸۱۸۵۰۰ نفر بوده‌است. %۹۹ جمعیت آن عرب-بربر بوده و کمتر ازیک درصد اروپایی هستند. زبان رسمی کشور عربی است و زبانهای فرانسوی و بربری نیز کاربرد دارند. %۹۹ جمعیت مسلمانان سنی مذهب هستند و بقیه عمدتا مسیحی و کلیمی. الجزایر یکی از مستعمرات مهم فرانسه بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، زمزمه استقلال طلبی در این کشور آغاز شد و به انقلاب سال ۱۹۵۴ بر ضد فرانسه استعمارگر منجر شد. روابط ۲ طرف آن قدر به هم پیوسته بود که پیشنهادهای اصلاح طلبانه فرانسه در فرونشاندن آتش انقلاب در الجزایر مفید واقع نشد و با مخالفت سخت مسلمانان و بعضی از فرانسوی‌های افراطی روبرو شد و تا به آن حد پیش رفت که به سقوط جمهوری چهارم فرانسه و روی کار آمدن ژنرال دوگل و جمهوری پنجم انجامید. همه پرسی سال ۱۹۵۹ استقلال کامل الجزایر را نشان می‌داد و ژنرال دوگل با وجود مخالفت شدید نظامیان و ملیون افراطی فرانسه، قرارداد استقلال الجزایر را در سال ۱۹۶۲ امضاء کرد و این کشور در ۱۲ تیر ۱۳۴۱ (سوم ژوئیه ۱۹۶۲) بعد از ۱۳۲ سال استعمار فرانسه به استقلال رسید و در هشتم اکتبر همان سال به نام جمهوری دموکراتیک مردمی الجزایر یکی از اعضای سازمان ملل متحد شد. این کشور با داشتن یک میلیون شهید در مقابله با استعمار فرانسه، لقب «سرزمین یک میلیون شهید» را در بین کشورهای عرب و شمال آفریقا به خود اختصاص داد. البته این تعداد شهید به غیر از شهدایی است که مردم این کشور به رهبری «امیر عبدالقادر» در جنگ با ارتش فرانسه در اواخر قرن ۱۹ و در راه آزادی کشورشان فدا کردند. پس از استقلال این کشور از سلطه استعمار فرانسه، «فرحت عباس» به ریاست جمهوری رسید و «احمد بن بلا» به معاونت رئیس جمهوری برگزیده شد اما در ۲۶ سپتامبر ۱۹۶۲ علی رغم اینکه «احمد بن بلا»، «محمد بوضیاف»، «حسن آیت احمد» و سرهنگ «هواری بومدین» خود را سوسیالیست و متحد می‌نامیدند ولی در مقابل یکدیگر ایستادند به نحوی که فرحت عباس ضمن اعلام مخالفت با تندروی‌های سیاسی بن بلا از سمت ریاست جمهوری استعفا داد و سرهنگ هواری بومدین طی کودتایی محمد بوضیاف، حسن آیت احمد و محمد فیضر را کنار زد و بن بلا را به قدرت رساند. بن بلا نیز دولت خود را برپایه ایدئولوژی سوسیالیسم اعلام کرد و با برگزاری رفراندومی در ۱۳ سپتامبر ۱۹۶۳ برای مدت پنج سال رئیس جمهور این کشور شد. وی یک سال بعد (۱۹۶۴) جایزه صلح لنین را از روس‌ها دریافت کرد. ریاست جمهوری بن بلا بیشتر از ۲ سال دوام نیافت و سرهنگ هواری بومدین که خود بن بلا را با کودتا بر سرکار آورده بود در بامداد روز ۱۹ ژوئن ۱۹۶۵ به صورت غیرمنتظره بن بلا را بازداشت و به دستور سرهنگ «طاهر زبیری» از افسران وفادار به بومدین همه مواضع حساس را اشغال و حاکمیت بن بلا را ساقط کرد. بومدین پس از آن حکومت الجزایر را دموکراتیک خلق نامید ولی در سال ۱۹۷۸ به علت ابتلاء به سرطان کبد درگذشت.
وی در سال ۱۹۷۵ تلاش موفقیت‌آمیزی برای حل اختلافات ایران و عراق و امضای موافقت نامه الجزایر انجام داد. پس از آن «شاذلی بن جدید» به ریاست جمهوری منصوب شد و در سال ۱۹۸۱ احمد بن بلا را پس از ۱۴ سال از زندان آزاد کرد. شاذلی بن جدید در سال ۱۹۸۴ مجددا‌ به ریاست جمهوری برگزیده شد. خشکسالی سال ۱۹۸۸ و بی آبی و کمبود مواد غذایی و بحران اقتصادی به نارضایتی عمومی منجر شد و موج آشوب شدت گرفت و دولت شاذلی بن جدید را در سال ۱۹۹۱ وادار به سقوط کرد. اسلام‌گرایان در این مقطع با توجه به موقعیت اجتماعی مناسبی که در الجزایر داشتند خواستار برگزاری انتخابات شدند و دور اول انتخابات در دسامبر ۱۹۹۱ با روی کار آمدن مجدد شاذلی بن جدید و پیروزی گروه‌های اسلامی پایان یافت و اسلام گرایان بویژه جبهه نجات اسلامی ۱۸۸ کرسی از ۴۳۰ کرسی پارلمان را به دست آوردند. اسلام‌گرایان الجزایر به رهبری عباس مدنی به شدت از انقلاب اسلامی ایران متاثر بودند و این تاثیرپذیری تا بدانجا بود که دولت وقت الجزایر این حرکت را به پیروی از انقلاب اسلامی متهم نمود و از سوی دیگر رهبر این حرکت عباس مدنی در مقطع اوج فعالیت‌های این حرکت با سفر به تهران و دیدار با آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در حقیقت همخوانی مسیر حرکت جبهه نجات اسلامی و انقلاب اسلامی را تائید کرد. اصولا اندیشه سیاسی اهل سنت با تفکر انقلابی سازگاری ندارد و هر حرکت انقلابی در میان اهل سنت را بایستی تاثیرپذیرفته از اندیشه سیاسی تشیع و به طور خاص در زمان فعلی از انقلاب اسلامی ایران دانست البته در صورتی که این حرکت انقلابی گرایش اسلامی داشته باشد. حرکت جبهه نجات اسلامی الجزایر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیست. فعالیت این گروه در الجزایر و ارتباطات آشکار و نهان آن با جمهوری اسلامی ایران باعث تنش و درگیری در روابط ۲ کشور شد. اسلام‌گرایان الجزایر اگر چه در جبهه نجات اسلامی مجتمع شده بودند اما این جریان طیف متنوعی از اسلام‌گرایان از جمله طیف اندیشمند به رهبری عباس مدنی تا طیف افراطی اسلام‌گرایان به رهبری علی بلحاج که اتفاقا گرایشات ضد ایرانی نیز داشت در بر گرفته بود.
جبهه نجات اسلامی که از سال ۱۳۶۷ فعالیت خود را آغاز کرده بود و در سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ به اوج حرکت خود رسیده بود با کودتایی که علیه آن صورت گرفت به ورطه انحراف به محوریت افراطیون اسلام‌گرا سوق یافت. کشتارهای وسیع و فجیع مردم در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ میلادی باعث شد تا در یک پروسه چند ساله اسلام‌گرایی در الجزایر از متن جامعه رخت بر بندد. امروز عملا تفکر اسلام‌گرایی در الجزایر رها شده و دیگر کسی از آن دم نمی‌زند چرا که کشتارهایی که بخشی از آن از سوی افراط‌گرایان اسلام‌گرا رخ داد به شدت به وجهه عمومی این گرایش ضربه زد و باعث شد دیگر این تفکر در الجزایر خواهانی نداشته باشد.بنیادگرایان اسلامی در دور اول انتخابات دسامبر ۱۹۹۱ با به پیروزی‌های خوبی رسیدند. بن جدید که از پیروزی بنیادگرایان اسلامی احساس خطر می‌کرد و از سوی نظامیان و گروه‌های مخالف اسلام گرایان تحت فشار بود از مقام خود استعفاء داد و جای خود را به یک شورای چهار نفره مرکب از سه تن از افسران عالی رتبه ارتش و نخست‌وزیر واگذار کرد. این شورا در اوایل سال ۱۹۹۲ تشکیلات بنیادگرایان اسلامی را منحل کرد و آرای حدود ۴۰۰ شهر و آبادی را که اسلام گرایان در آنها به پیروزی رسیده بودند، باطل کرد که در نتیجه آن دامنه اختلافات بین دولت و اسلام گرایان افزایش یافت و زد و خوردهای خیابانی شدت گرفت. «محمد بوضیاف» سرپرست شورای دولتی توسط یکی از محافظان خود ترور و «علی کافی» به جای او منصوب شد و بر شدت مخالفت علیه اسلام گرایان تندرو افزود. در ۳۰ ژانویه ۱۹۹۴ نیز ژنرال «امین زروال» وزیر دفاع الجزایر به ریاست جمهوری رسید. زروال اعلام کرد که در آوریل ۱۹۹۹ انتخابات آزاد ریاست جمهوری برگزار می‌شود که بوتفلیقه در طی یک انتخابات تک نامزدی در ۱۶ آوریل ۱۹۹۹ رئیس جمهور این کشور شد و توانست به جنگ داخلی الجزایر خاتمه بخشد. بوتفلیقه در سال ۲۰۰۴ نیز در انتخابات ریاست جمهوری توانست بیش از ۸۳ درصد از کل آراء را به خود اختصاص دهد و برای دومین بار رئیس جمهور الجزایر شود.

منبع : روزنامه رسالت