گفت و گوهای داخلی فلسطین و تحولات آن

چنین به نظر می رسد كه ماه های زیادی كه از زمان آغاز مذاكرات و گفت و گوهای ملی فلسطین گذشته برای به بار نشستن نتایج آن و یافتن راهكارهای مورد اتفاق بر سر تشكیل كابینه وحدت ملی كافی نبوده است و حال آنكه امید بر آن بود كه تشكیل این كابینه كلید پایان محاصره ملت فلسطین باشد.
ریاست تشكیلات خودگردان و جنبش فتح آشكارا و صریحا اعلام كردند كه مذاكرات به بن بست رسیده است یا به مفهوم دیگر، به شكست انجامیده است. اما كابینه فلسطین و جنبش مقاومت اسلامی "حماس" تاكید دارند كه امكان موفقیت این مذاكرات همچنان وجود دارد و آن را آخرین گزینه و تنها راه فرا روی فلسطینیان می دانند.
میان این چهار ضلع این مربع، اما عوامل و پیچیدگی های متعددی وجود دارد كه مانع از به بار نشستن این گفت و گوها می شود. برخی از آنها داخلی اند به تضاد اولویت ها و تفاوت برنامه های جریان های حاضر در گفت و گوها مربوط است و برخی دیگر خارجی هستند و به مواضع طرف های خارجی و بین المللی و قدرت های تاثیرگذار و حامی محاصره ملت فلسطین تعلق دارد.
● مذاكرات شكست خورده است
محمود عباس رئیس تشكیلات خودگردان در پایان دیدارش با كوندالیزا رایس وزیر امور خارجه آمریكا كه پنجشنبه گذشته برگزار شد، به ناگاه اعلام كرد كه مذاكرات برای تشكیل كابینه وحدت ملی به بن بست رسیده است. این اظهارات را می توان مهر تاییدی بر اظهارات شماری از رهبران فتح و اعضای اصلی سازمان آزادیبخش فلسطین از جمله نبیل عمرو و یاسر عبدربه خواند. آنها از مدت ها پیش درباره وجود موانع بسیار بر سر راه ادامه مذاكرات سخن گفته بودند.
شماری از ناظران و كارشناسان امور سیاسی فلسطین بر این باورند كه محمود عباس در جایی مناسب (با آنچه گفته است) موضوع به بن بست رسیدن مذاكرات را مطرح كرده است. استاد عید از كارشناسان علوم سیاسی گفت: محمود عباس این سخنان را پس از دیدار با وزیر امور خارجه آمریكا اعلام كرده و این به معنای آن است كه احتمال می رود آمریكا به عباس اعلام كرده باشد كه در سایه شرایطی كه مذاكرات در آن جریان دارد، آمریكا حاضر به پایان دادن به محاصره فلسطینیان نیست.
عید می افزاید، منطق سیاسی این فرضیه را می پذیرد، زیرا رایس درباره دولت لبنان و عراق و لزوم حمایت از آنها سخن گفت و از نتایج انتخابات لبنان و عراق استقبال كرد، اما سخنی از انتخابات دمكراتیك در فلسطین به میان نیاورد، زیرا در این انتخابات دشمن سرسخت آمریكا یعنی جنبش حماس به پیروزی رسید. بدون ترید، محمود عباس نیز این اظهارات را مطالعه كرده و آن را درخواست برای قطع مذاكرات تلقی كرده است.
عید بر این باور است كه انگیزه های عباس برای اعلام شكست مذاكرات با انگیزه افراد دیگری كه پیش از وی در این باره اظهار نظر كرده اند، متفاوت است. او می گوید: رئیس تشكیلات خودگردان تلاش می كند كه خود را یك مذاكره كننده، زیرك نشان دهد و شاید هم به لزوم پایان مذاكرات قانع نشده باشد، اما برای گفت و گو با رایس مقدمه ای بهتر از این نیافت و بر همین اساس احتمال می رود كه پس از خروج رایس از منطقه، او بار دیگر موضوع از سرگیری مذاكرات را مطرح كند و مدعی شود كه بارقه های امیدی برای این امر به وجود آمده است.
عید می گوید: عوامل دیگری هم می تواند سبب اعلام شكست مذاكرات از سوی محمود عباس بوده باشد. موضوع شبه توافق فلسطین و آمریكا بر لزوم تقویت تلاش ها برای تأسیس دولت مستقل فلسطین و پیشبرد روند سازش از آن جمله است. عید در این باره می افزاید: بی گمان بررسی این موضوع ـ كه شاید هم غیر عمدی باشد ـ تا حدودی شبیه به یك معامله است و احتمالا محمود عباس میان پیشنهاد آمریكا در این باره و مشاركت با حماس در كابینه، پیشنهاد آمریكا را ـ كه در ماه های اخیر و با حمایت آشكار آمریكا از رژیم صهیونیستی كمتر تكرار شده است ـ پذیرفته باشد.
عید یادآور می شود كه انگیزه های دیگران در اعلام شكست مذاكرات كاملا با انگیزه های ابومازن متفاوت است. در این باره می گوید: برای نمونه برخی از این افراد تمایل به ادامه چنین گفت وگوهایی نداشته است و می گوید كه مذاكرات شكست خورده است تا فضا را تیره سازد و زمینه شكست مذاكرات به نوعی فراهم آید، زیرا ادامه وضع كنونی به نفع چنین افرادی است و برخی نیز به شدت با جنبش حماس دشمنی دارند و این دشمنی را از طریق چنین اظهاراتی آشكار می سازند.
این استاد علوم سیاسی در ادامه می گوید: ملت فلسطین بزرگ ترین زیان كننده از شكست مذاكرات است. وی می افزاید، جنبش فتح و ریاست تشكیلات خودگردان راهبردها و برنامه های خاص خود را دارند كه البته ادامه حضور حماس در قدرت مانع تحقق آنها نمی شود. دولت كنونی فلسطین و جنبش حماس نیز همچنان بر برنامه ملی و سیاسی كه در پیش گرفته اند، پایبند مانده اند و این بدان معناست كه بحران سیاسی كنونی تاثیر چندانی بر این دو جریان و اهداف و عملكرد آنها ندارد، اما این ملت فلسطین است كه از شكست مذاكرات زیان فراوان می بیند.
● تاثیرات فراوان
استاد علوم سیاسی در دانشگاه های فلسطینی همچنین بر این باور است كه فلسطین پس از انتخابات مجلس قانونگذاری اخیر در این سرزمین مراحل دشوار و سختی را پشت سر گذاشته است. او معتقد است كه بافت سیاسی فلسطین با خطر از هم پاشیدگی روبرو است و رئیس تشكیلات خودگردان و تیم نهاد تحت امر وی و جنبش فتح را مسئول حوادثی می داند كه ممكن است با اعلام یك جانبه شكست مذاكرات پدید آید.
استاد عید می گوید: همه می دانند كه گروه ها و باندها و برخی مراكز قدرت منتظر فرا رسیدن چنین لحظه ای هستند و ما می بینیم كه چندین جریان و گروه مسلح در داخل فلسطین حضور دارند كه مسائلی چون وطن و منافع عالیه و قضایای مرتبط با آن برایشان اهمیتی ندارد و فقط به فكر منافع خود هستند و اخیرا هم به جریان خرابكاری تبدیل شده اند كه فقط به فكر تخریب و از بین بردن اموال عمومی و امنیت و آرامش جامعه هستند و اعلام شكست مذاكرات با این روش، به مثابه آمپول فعال سازی این گروه هاست.
عید مثال هایی در این زمینه مطرح می كند و می گوید: از تاریخ ۲۵/۱/۲۰۰۶ م. تا به امروز نمونه هایی از این دست خرابكاری فراوان قابل ذكرند. هر گاه كه در عرصه سیاسی توافقی حاصل نمی شود، در جامعه هرج و مرج و نا امنی تشدید شده و ادارات و نهادها و سازمان های دولتی و دفاتر مجلس و دولت و حتی برخی دانشگاه ها و مؤسسات خدماتی هدف حملات این گروه ها قرار گرفته اند و من از آن بیم دارم كه اعلام این گونه، فراخوانی صریح برای جریان های خرابكار برای از سرگیری فعالیت هایشان باشد.
● ریختن بنزین بر آتش
بسیاری از كارشناسان امور فلسطین و ناظر به تحولات این سرزمین بر این باورند كه اقدام عجولانه كمیته اجرایی ساف در متهم كردن جنبش حماس به مسئولیت شكست مذاكرات، خود یكی از عوامل اصلی شكست مذاكرات بوده است.
استاد عید می گوید: آشكار است كه این اعلام كمیته اجرایی ساف، عجولانه بود و در آن منافع راهبردی فلسطین كه باید بر اساس توافق شكل بگیرد، لحاظ نشده است. این كار قطعا با اصل گفت و گو كه چندین ماه جریان داشت در تضاد است. نكته دیگر این است كه اقدام ساف در متهم ساختن حماس فضای روابط دو طرف را تیره می سازد و زمینه برای به بار نشستن تلاش ها در جهت پیوستن حماس به ساف را از بین می برد.
● فرصت هنوز باقی است
با نگاهی به تحولات فلسطین، در می یابیم كه از ده روز پیش تاكنون ریاست تشكیلات خودگردان و جنبش فتح و اركان سازمان آزادیبخش از یك سو و دولت كنونی فلسطین ( و اكثریت در مجلس قانونگذاری) و جنبش حماس از سوی دیگر هر یك در مسیر تحقق برنامه های خود هستند.
در این زمینه عید می گوید: این مسأله كاملا آشكار است. از مدتی پیش مشخص شد كه مشكلاتی در مسیر گفت و گوها پدید آمده است. محافل جنبش فتح و نهاد ریاست تشكیلات خودگردان این مشكلات را بهانه مناسبی برای اعلام شكست مذاكرات قلمداد كردند و حال آنكه دولت فلسطین و جنبش حماس بر این باورند كه این مشكلات قابل حل است.
عید نیز با كسانی كه ادامه مذاكرات را ممكن می دانند، هم عقیده است و می گوید: در عمل گزینه دیگری غیر از ادامه مذاكره وجود ندارد. "من بر این باورم كه هیچ كس در دنیا نمی تواند راه حلی جادویی برای ما پیدا كند كه همه به آن راضی شوند، مگر آنكه گفت وگویی آزاد میان همه وجود داشته باشد.
عید می افزاید، هر چند كه مذاكرات وقتی طولانی سپری كرده باشد، اما این مسأله طبیعی است، زیرا ما با یك مشكل بزرگ و پیچیده روبرو هستیم و درباره تعارض برنامه ها و راهبردها و از مذاكراتی درباره همه چیز برای رسیدن به توافقی جامع سخن می گوییم كه باید تلاش زیادی برای آن صرف شود.
عید بر این باور است كه دولت و كابینه فعلی فلسطین و جنبش حماس همه راه ها برای به نتیجه رسیدن مذاكرات را تسهیل كرده اند و این را باید به فال نیز گرفت و به موفقیت آمیز بودن مذاكرات خوشبین بود.
او می گوید: بر كسی پوشیده نیست كه حماس هیچ اقدامی در جهت مانع تراشی بر سر راه مذاكرات انجام نداده است و به رغم آنكه این جنبش اكثریت مطلق را در مجلس قانونگذاری در اختیار دارد، اما پیشنهادهای سخاوتمندانه ای به طرف دیگر مذاكرات داده است تا آنكه مذاكرات به نتیجه برسد. حتی اسماعیل هنیه حاضر شده است از مقام خود صرف نظر كند كه این امر بی سابقه است. همه وزرای فهرست تغییر و اصلاح هم اختیار پست های خود را به او داده اند تا زمینه برای تشكیل كابینه وحدت ملی فراهم شود و موارد زیادی برای تشكیل این كابینه به موافقت دو طرف رسیده است، اما من معتقدم كه ادامه موافقت حماس با همه خواسته های طرف های مقابل، اشتباه و در حق ملت فلسطین یك جنایت به شمار می آید.
عید در این باره می افزاید، اگر ادعا شود گروه "فدا" كه فقط یك كرسی پارلمانی در اختیار دارد در اداره امور وزارت دارایی فلسطین از جنبش حماس كه ۶۰ % كرسی های پارلمانی را در اختیار دارد، مستحق تر، شایسته تر و تواناتر است، این سخن احمقانه و كاملا غیر منطقی است. نكته مهم این است آنانی كه از حماس می خواهند وزارتخانه های دارایی و كشور و امور خارجه و نخست وزیری را به دیگران واگذار كند، كاملا غیر منطقی فكر می كنند و آنان باید انتظار داشته باشند كه حماس با این درخواست مخالفت می كند.
عید می گوید: حماس اصل تغییر شكل كابینه را پذیرفته، اما تشكیل كابینه تكنوكرات از خارج از گروه های فلسطینی را رد كرده است و این بدان معناست كه این جنبش در به بن بست رسیدن مذاكرات ـ اگر واقعا چنین شده باشد ـ مقصر نیست، زیرا متناسب با مصالح تصمیم گرفته است، اما این كه این جنبش به رغم پیروزی قاطع در انتخابات، از همه چیز دست بكشد غیر عادلانه و غیر منطقی است و هیچ گروهی این را نمی پذیرد و این همان نقشی است كه حماس در موضوع ایفا كرده است.

منبع:مركز اطلاع رسانی فلسطین

منبع : خبرگزاری فارس