درآمدی بر زیبایی شناسی سفالینه‌های جانوری ایران پیش از اسلام

در بررسی مجموع آثاری که تحت عنوان سفالگری مطرح می شوند. عنایت به دو مقوله بنیادین که همواره این هنر - صنعت را تحت الشعاع قرار داده امری بایسته است. جنبه های کاربردی، جلوه های نمادین و ارزش های زیبایی شناسانه. در این پژوهش اخیر با احتراز مقوله "کاربردی" محصولات هنر صنعت سفالگری که باعث اطلاق وجه دوم آن یعنی صنعت می گردد؛ سفالینه های جانوری "که مصداق بارز جلوه های هنری و نمادین هنر - صنعت سفالگری است، مورد کنکاش قرار می گیرد. لذا ارایه تعریفی آغازین برای معرفی این آثار ضروری است.
سفالینه های جانوری به قسمی از هنر - صنعت سفالگری اطلاق می گردد که فرم و شکل ظاهری آن در حالتی انتزاعی منبعت از جانوران مختلف، ساختاری جدید و پویا در قالب سفالگری پدید آورده است. این گونه دست ساخته های بشری به لحاظ مالامال بودن از پیام بصری، اعتبار و شانی هم طراز با آثار ارزشمند هنری یافته و شاخص های عمده آثار هنری از جمله: "محتوای ۱"؛ "بیان ۲"، و "تزیین ۳" را یکجا در خود دارد. لذا در این مقاله به بهانه نقد مایه های ذهنی خالقین این آثار و نیز تحلیل ارزش های زیبایی شناسانه آن ضمن بررسی آثاری از قدیمی ترین سفالینه های جانوری به سه فراز از موارد درخور توجه در این مقوله پرداخته خواهد شد. الف) ارزش های زیبایی شناسانه، ب) تفوق جنبه های نمادین و هنری بر جنبه های کاربردی، ج) ظرفیت بالای سفال به عنوان محملی مناسب جهت ظهور و بروز ارزش های هنری.

حسین ابراهیمی ناغانی
راضیه شیرانی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی