مونوریل شیک، دودل در آمدن یا نیامدن

حدود چهار سالی می شود که اتوبوس های فلکه دوم صادقیه را از ترمینالشان بیرون کرده اند و دور تا دور ترمینال را با حصارهای تخته ای پوشانده اند. همیشه با وقوع چنین تغییراتی در ذهن مردم یک علامت سوال بزرگ نقش می بندد که «باز چه خبر شده است» و پس از مدتی همین علامت سوال هم در گذر زمان خاک فراموشی می گیرد و هیچ کس نمی پرسد چه اتفاقی قرار است در ترمینال اتوبوسرانی فلکه دوم صادقیه بیفتد.
البته تعدادی از مردم می دانند که قرار است ترمینال اتوبوسرانی صادقیه، محل اجرای پروژه احداث مونوریل شود اما این پروژه کی اجرایی خواهد شد، خدا عالم است.
و اما تنها چیزی که فعلا به نام مونوریل در پایتخت به جا مانده چند ستون بتونی، گودالی خاک برداری شده و تابلویی است که احداث مونوریل را در میدان صادقیه خبر می دهد. اما آیا به راستی راه اندازی مونوریل مشکلات بزرگ حمل و نقل عمومی تهران را برطرف خواهد کرد و مردم تهران می توانند این امید را داشته باشند که در آینده ای نه چندان دور شاهد کاهش ترافیک و فوت وقت در خیابان های در هم گره خورده پایتخت خواهند بود؟
اما تجارب چندین دهه شهرهای بزرگ و پیشرفته جهان نشان می دهد که مونوریل وسیله ای لوکس، گران و پرهزینه است که در برنامه های مدیران شهری یا از سراجبار مورد استفاده قرار می گیرد یا تنها جایگاه تفریحی و توریستی دارد و به طور کلی با حمل و نقل شهری دنیا غریبه است.
چند سالی است که مونوریل به یکی از موضوعات بحث برانگیز در حمل و نقل شهری تهران تبدیل شده و موافقان این پروژه، مونوریل را کلید حل مشکلات ترافیک در کلان شهر تهران دانسته اند و احداث این وسیله حمل و نقل شهری را تبلیغ و حمایت می کنند.
مخالفان مونوریل اما، همواره به وضعیت این وسیله حمل و نقل عمومی در شهرهای دنیا اشاره می کنند و با استفاده از نظرات کارشناسی، آمارها و اطلاعات موجود، احداث آن را در پایتخت غیراقتصادی، ناکارآمد و به دور از توجیهات فنی می دانند.
● مونوریل در دنیا
در حالی که هم اکنون در ۱۵۷ شهر دنیا بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر خطوط ریلی جهت حمل و نقل شهری در حال احداث است تنها در ۴ شهر و آن هم به طول ۲۶ کیلومتر مونوریل ساخته می شود که این مساله نشان دهنده جایگاه کمرنگ مونوریل در برنامه توسعه حمل و نقل شهری در دنیاست.
قابل توجه است که بدانیم طول خطوط مونوریل در کل شهرهای دنیا در حدود ۳۰۰ کیلومتر است و تنها ۱۵ کشور دنیا از مونوریل در حمل و نقل شهری خود استفاده می کنند. طولانی ترین شبکه خطوط مونوریل با طول ۱۰۶ کیلومتر با ۱۰ خط در کشور ژاپن قرار دارد و پس از آن آمریکا با حدود ۳۵ کیلومتر و ۱۰ خط در مقام دوم استفاده از مونوریل است و طول خطوط مونوریل دردیگر کشورها نیز به ترتیب ۲۸/۳ کیلومتر در مالزی،
۲۳/۵ کیلومتر در آلمان و چین و ۱۰/۲ در سنگاپور، ۶/۹ کیلومتر در استرالیا و ۴/۷ کیلومتر در انگلیس است.
جالب است که نیمی از خطوط مونوریل در مالزی تفریحی است و برنامه های توسعه این خطوط در کوالالامپور همانند بسیاری از شهرهای بزرگ و پیشرفته دنیا متوقف شده است و مدیران شهری در برخی شهرهای اروپایی نیز در حال جمع آوری این خطوط از شبکه حمل و نقل شهری خود هستند.
● و اما در کشور ما...
اختصاص اعتبار ۱۵۰ میلیون دلاری از محل اعتبارات تبصره ۱۳ در سال ۸۵ را می توان نقطه اوج حمایت های دولت نهم از احداث مونوریل دانست که واکنش مدیران شهری و حتی نمایندگان مجلس را هم برانگیخت.
نمایندگان مجلس با اشاره به استقبال مردم از مترو عنوان داشتند متروی تهران در حال حاضر جوابگوی کامل و مناسب استقبال مردم نیست و واگن های مترو هم اکنون بیش از ظرفیت خود مسافران را در خود جای داده اند و با توجه به کمبود بودجه برای افزایش ظرفیت مترو، به صلاح نیست که ۱۵۰ میلیون دلار برای احداث مونوریل هزینه کرد. در حالی که توسعه متروی تهران به شدت با کمبود اعتبار روبه روست و از سوی دیگر دولت تعهدات خود را برای کمک به متروی تهران معلق کرده و قطره چکانی انجام می دهد.
● تهران دود گرفته و قصه مونوریل
تهران در دود و ترافیک فرو رفته و سهمیه بندی بنزین هم نتوانسته به داد و فریاد های پایتخت و ساکنین آن برسد. در آستانه مهر ماه شهرداری تهران در تکاپو است تا بتواند به هر طریقی که شده وضعیت حمل و نقل و ترافیک را که به ماه مبارک رمضان و اضافه شدن حداقل سه ساعت بار ترافیکی همراه شده، ساماندهی کند.
تعداد اتوبوس های پایتخت کم است و اتوبوس های موجود هم فرسوده و غیراستاندارد هستند. توسعه خطوط جدید و افزایش تعداد قطارهای مترو به منظور افزایش ظرفیت با توجه به کمبود بودجه و تاخیر در اختصاص اعتبارات لازم سرعتی لاک پشت وار دارد. تاکسی ها و ون ها هم کشش حمل این همه مسافر را ندارند و دولت همچنان بر طبل حمایت می کوبد و...
اما معلوم نیست چرا در حالی که شهر لندن با داشتن متروی ۴۰۰ کیلومتری، تنها ۴ کیلومتر خط مونوریل دارد، بالاترین رتبه حمل و نقل شهری دنیا را هم داراست، ما با تمام کمبود خود در مترو، اتوبوس و تاکسی باید به سراغ مونوریل این غریبه حمل و نقل شهری دنیا برویم؟!
یک صاحب نظر مسایل شهری در این باره می گوید: میزان جابجایی مسافر در روز به وسیله متروی تهران بیشتر از یک میلیون نفر است و اگر بتوانیم با سرمایه گذاری کلان ناوگان حمل و نقل مترو را به دو برابر افزایش دهیم و ناوگان ریلی را تکمیل کنیم میزان حمل مسافر به دو میلیون نفر در روز می رسد. این در حالی است که پافشاری بر روی پروژه مونوریل که بیشتر جنبه تزئینی و توریستی دارد مشکل ترافیک شهر ما را حل نخواهد کرد.
وی می گوید: برای ساخت هر کیلومتر مونوریل بیش از سی میلیون دلار هزینه می شود، همچنین هزینه ساخت یک کیلومتر متروی شهری هم ۲۷ تا سی میلیون دلار خواهد بود که در حال حاضر ضرورت توسعه زیرساخت های ریلی و قطار شهری تهران بیشتر احساس می شود.

نویسنده : مرجان حاجی حسنی

منبع : روزنامه مردم سالاری