ابوعبدالله محمدبن عبدالله‌بن محمد حاکم نیشابوری

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۳۲۱ -۴۰۵) قمری
محل تولد: ایران - خراسان - نیشابور
شهرت علمی و فرهنگی: حافظ ، محدّث ، فقیه و عارف
معروف به ابو‌‌البیِّع و مشهور به شیخ‌‌المحدثین. در نیشابور متولد شد. از همان دوران کودکی به ‌‌تحصیل علو و دانش پرداخت. وی در طلب علوم عصر به‌‌‌‌ویژه دانش حدیث که پرجاذبه‌‌ترین دانش‌‌های آن روزگار بود به ‌‌نقاط مختلف عالم اسلامی از نیشابور تا عراق و حجاز و ماوراءالنهر و دیگر بلاد خراسان سفر کرد ، و در نیشابور و دیگر بلاد از حدود دوهزار تن از مشایخ سماع حدیث داشته است. در شناختن و نقد حدیث در آن روزگار کسی همتای او نبود. یکی از استادان وی حاکم ابواحمد نیشابوری است. ابوعبدالله در تصوف نیز از محضر ابوالحسن پوشنجی و جعفربن نصیر و ابوعمر و زجاجی و ابوعثمان مغربی کسب فیض کرد. وی در عصر سامانیان به‌‌روزگار وزارت عُتبی در سال ۳۵۹ق چندی قضاوت نیشابور را عهده‌‌دار بود. برخی نویسندگان یادآور شده‌‌اند که وی نقش میانجی سیاسی میان سامانیان و آل‌‌بویه را نیز عهده‌‌دار بوده است. مشهورترین عنوانی که وی بدان شناخته می‌‌شود "الحاکم" است. بنا به‌‌ گفتۀ ابن خلکان ، این عنوان به‌‌ اعتبار مقامی است د ر"الکنی والالقاب" ، حاکم در اصطلاح محدثان به‌‌ کسی اطلاق می‌‌شود که احاطه به‌‌جمیع احادیث داشته باشد. بسیاری از محدثان عامه چون او را متشیع دانسته‌‌اند ، نقل حدیث - غدیر - "من کنت مولاهُ ... " و حدیث "طیر" و نگارش کتاب "فضایل حضرت زهرا (س) را از نقاط ضعف او شمرده‌‌اند. آن‌‌چه مسلم است اینکه وی اگرچه در باطن شیعی‌‌مذهب بود ، اما در طاهر مسلمانی سنی و بر مذهب امام شافعی بوده و مانند اغلب شافعیان به ‌‌اهل بیت رسول و امیرالمؤمنین علی (ع) ارادتی خاص داشته است. او بر اثر سکته د رنیشابور درگذشت. از آثار او: "تاریخ نیشابور"؛ "المستدرک علی‌‌الصحیحین"؛ "معرفهٔ علوم‌‌الحدیث"؛ "مُزَکّی‌‌الاخبار"؛ "المدخل الی الاکلیل"؛ "فضایل فاطمهٔ‌‌الزهرا"؛ "فضایل‌‌الشافعی"؛ "المدخل الی‌‌الصحیح"؛ "مفاخرالرضا"؛ "فوائدالشیوخ"؛ "الامالی".

منبع : مطالب ارسالی