نگاه واقع گرایانه به مشکلات جانبازان

سالهای متمادی از پایان جنگ تحمیلی می گذرد و بسیاری از موضوعاتی که در آن دوران از مهمترین ارزشهای فردی و اجتماعی به شمار می آید کمرنگ شده است. با گذشت زمان و درگیری افراد جامعه با مشکلات معیشتی و رفاهی و رشد روحیه فردگرایی و دنیاطلبی، بسیاری از آسیبهای جنگ به دست فراموشی سپرده شده است و تنها معدودی از افراد به جهت وظایف خاصی که بر گردن دارند نسبت به عوارض به جا مانده احساس مسئولیت می کنند. موضوع توجه به خانواده های جانبازان که وارث واقعی پیروزی دفاع مقدس هستند از جمله مواردی است که نیازمند پیگیری و همت عالی جامعه است.
در طی دوران جنگ تحمیلی بسیاری از افراد جامعه بر خود واجب دانستند تا در مقابل دشمن بایستند و از حریم ارزشی و مرزهای آبی و خاکی کشور خویش دفاع نمایند. یکی از تبعات طبیعی این دفاع بازماندگانی هستند که نشانی از آن زمان به همراه دارند. جانبازانی که علاوه بر مشکلات جسمی با برخوردهای غلط (خواسته یا ناخواسته) افراد جامعه از نظر روحی نیز زخم خورده اند.
در این میان برخی زنان جامعه ما با انگیزه ادای تکلیف الهی، خواستار تشکیل زندگی مشترک با این عزیزان شدند.
هر چند این تصمیم برخاسته از اعتقاد و کاملا آگاهانه است اما با توجه به مخاطرات و مشکلات پیش روی این بانوان، کلیه افراد جامعه بالاخص مسئولان ذی ربط، وظیفه دارند تا از چنین تصمیمی حمایت نمایند و شرایط لازم را برای پایداری و استحکام خانواده های جانبازان فراهم نمایند.
مقاله حاضر، نتیجه تحقیقی با عنوان «بررسی مشکلات همسران جانباز قطع نخاع» می باشد. هر چند که این بررسی در شکل مقدماتی است، اما آغاز گامهای بلندتری است که قطعا ما را در رسیدن به راهکارهای مناسب حمایتی این عزیزان یاری خواهد کرد.
در نمونه انتخابی این تحقیق، همه ازدواجها بعد از جنگ صورت گرفته و تصمیم زنان از روی احساسات نبوده است. خواستگاری از طرف زنان و با پیگیری آنان به صورت غیر مستقیم از طرف افراد خاص و با بنیاد جانبازان صورت گرفته؛ زنان فرد خاصی را برای ازدواج در نظر نداشتند و فقط خواستار ازدواج با یک جانباز بوده اند. نقش رسانه های گروهی در تشویق زنان برای چنین ازدواجی پر رنگ بوده و مخالفت اولیاء به دلیل نگرانی های دلسوزانه با صحبتهای دخترانشان برطرف شده است. میزان سواد و تحصیلات زنان بالاتر بوده و همت و اراده بالای زنان سبب موفقیت آنها در ادامه تحصیل، پس از ازدواج شده است. آنها قبل از ازدواج تصویر مبهمی از مشکلات با جانباز داشته و ایده آل نگر بوده اند.
در طی این تحقیق به نتایجی رسیدیم که قبل از بیان نتایج لازم است به این نکته اشاره شود که این نتایج، قابل تعمیم به کلیه خانواده‌های جانبازان نیست و ما عملا شاهد حضور خانواده هایی هستیم که با تقویت تفاهم و افزایش مهارتهای لازم در وضعیت بسیار مطلوبی هستند که با الگو قرار دادن آنها می توان به خانواده های دیگر کمک کرد. اما باید پذیرفت که در شرایط فعلی جامعه بشری، حتی خانواده هایی که کمترین مشکلات را به لحاظ روحی و جسمی دارند؛ باز هم در معرض مخاطرات و ناملایمات قرار می گیرند و باید راه های برون رفت از مشکلات را بیاموزند و قطعا خانواده های محترم جانبازانی که در معرض آسیبهای جسمی و فشارهای روحی هستند از شرایط دشوارتری برخوردارند و همه آنان را نمی توان از یک میزان توانمندی، بهره مند دانست. لذا باید با حفظ حرمت و شان تک تک این مردان بزرگ و خانواده های محترمشان مشکلات موجود آنان را شناخت و در حل آن کوشش نمود.
نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در زندگی اغلب جانباران با یک روال عادی (مانند سایر افراد جامعه) سروکار نداریم. شروع زندگی بسته به میزان انگیزه معنوی و عقیدتی زن در اوج رضایت و آرامش روحی آغاز می گردد ولی چنین به نظر می رسد که با عدم توجه به مشکلات و تبعات طبیعی زندگی و شرایط روحی جانباز که از برخوردهای اطرافیان با وضعیت فعلی او نشات می گیرد؛ این زندگی ها سریعتر به سمت ناآرامی پیش می رود و بعضا بحرانی می شود.
از آنجایی که فرد در تنهایی و انزوا بسر نمی برد و قرار هم نیست که حصاری دور خود بکشد؛ طبیعی است که عکس العمل نزدیکان، اطرافیان و حتی سایر افراد جامعه با جانباز و شرایط او بسیار اهمیت داردچرا که بخشی از رفتار انسانها بازتابی از برخورد اطرافیان است. پس از ازدواج زن باید تصورات خود را در صحنه زندگی عملی سازد اما بسته به واقعی یا ایده آلی بودن آنها، نتایج عمل متفاوت است. اکثر زنان اظهار می دارند که قبل از ازدواج فکر می کردند از جهت جسمی توانایی جبران شرایط خاص جانباز را دارند. به بیان بهتر توجه آنها بیشتر روی مشکلات جسمی بوده و تبعات روحی حاصل از آن را نادیده گرفته اند اما بعد از ازدواج متوجه شده اند که جانباز، علاوه بر مشکلات جسمی و شرایط روحی خاص ناشی از آن، فردی است با تمام خصوصیات یک همسر در زندگی مشترک؛ مثل برخورداری از سلایق، نگرشها، فرهنگ، خانواده... که در تمامی اینها می تواند تفاوت های کوچک یا بزرگ بین او و همسرش وجود داشته باشد؛ همان طور که این تفاوتها میان تمام زوجین دیده می شود. اگرچه انگیزه معنوی در شروع زندگی سبب کم رنگ شدن مشکلات ناشی از موارد فوق می شود اما نمی تواند اهمیت آن را کاملا از بین ببرد.
در طی زندگی، زن با مشکلاتی روبرو می شود که با انگیزه معنوی، خویش را به آرامش می خواند ولی گاه مشکلات، بزرگتر از آن است که تنها با این انگیزه فراموش شود؛ در نتیجه ممکن است خستگی زیادی که در کار و امور روزمره ایجاد می گردد به صورت افسردگی، گوشه گیری و گاهی دلزدگی ظاهر شود. نتیجه آن که همسران جانباز بیشتر نیازمند یاری و همراهی روحی و عاطفی دیگران هستند؛ اما فرهنگ مبتنی حاکم بر جامعه که همیشه مرد را در جایگاه فعالتری نسبت به زن قرار می دهد؛ سبب شده از خود گذشتگی زن در زندگی با جانباز از دید مردم و حتی جانبازان غیر قابل باور به نظر آید و این تصور گاهی مانع یاری و همراهی از طرف آنها می شود.
نگاه واقع گرایانه به زندگی جانبازان و پرهیز از توقعات رفتاری سنگین از آنها می تواند ما را به راهکارهای مناسب هدایت نماید. از جمله پیشنهادهای راهبردی جهت تداوم پیوندهای موفقتر این عزیزان؛ شرکت در جلسات کارگروهی است که با نظارت مشاورین اجرا می گردد و موجب می شود که همسران جانباز، خود را در عرصه زندگی تنها نبینند و ضمن ارتباط با خانواده های دیگر، راه حلهای تجربه شده و مفید را بیابند و به کار گیرند.
تنظیم و اجرای برنامه های نشاط آور ورزشی و غیر ورزشی برای جانبازان و همسرانشان موجب تقویت روحیه آنان خواهد شد. تجربه سالهای اخیر نشان می دهد که موفقترین جانبازان در عرصه اجتماعی و خانوادگی افرادی هستند که معمولا ورزش و نشاط را در برنامه اصلی زندگی خود قرار داده اند. تقدیر و تجلیل از همسران جانباز به اشکال مختلف و به شکل مستمر، قدرشناسی جامعه را به آنان اثبات خواهد کرد.
حمایت مالی و رفاهی بالاخص در امر مسکن، تحصیل و آموزش، مقابله با مشکلات را برای آنان هموارتر می سازد. در پایان باید گفت که برخورد صحیح مسئولان و مردم از بازماندگان جنگ تحمیلی و خانواده های آنان سبب ایجاد انگیزه و تشویق جوانان برای دفاع از ارزشها و آب و خاک میهن اسلامی می گردد و هر گونه تردیدی را از میان خواهد برد.

فاطمه شایان

منبع : روزنامه رسالت