سونا، مفید یا مضر؟

▪ کاهش وزن بدن با سونا امکان ندارد
بررسی های تاریخی نشان دهنده وجود حمامهای داغ یا سونا به عنوان یکی از موسسات تفریحی و تمدد اعصاب در روم باستان است که در آنها اتاق بخار و ماساژ وجود داشته است. این مطالعات نشان می دهد بیش از ۲۰۰۰ سال قبل حمام سونا در کشور فنلاند از اهمیت برخوردار بوده است. امروزه حدود یک میلیون سونا در این کشور وجود دارد. عده ای از محققین فنلاندی مدعی شده اند که استفاده از سونا فوائد زیادی برای سلامتی افراد دارد، که از جمله تسکین درد در بیماران مبتلا به تنگی نفس و برونشیت مزمن را ذکر کرده اند.
حمام سونا شامل دو نوع، سونا خشک و بخار می باشد. حمام سونا خشک، اتاق کوچکی است که دارای گرمای خشک بوده و اغلب با چوب های نگه دارنده حرارت، که این چوبها بوسیله بخاری و یا کوره های کوچک گرم می شوند. گرمای اتاق حدود ۵/۷۶ درجه تا ۵/۸۷ درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی ۵% تا ۲۵% می باشد. سونا بخار شبیه سونا خشک بوده ولی دارای هوای مرطوب تری می باشد.میزان رطوبت در سونا بخار ۹۵% و درجه حرارت ۴۵ درجه می باشد.
در زمینه اهمیت و ارزش سونا باید گفت که بسیاری از طرفداران و استفاده کنندگان از سونا دارای تصورات نادرستی نسبت به سونا می باشند. در کشور ما از حمام سونا بیشتر برای کاهش وزن استفاده می کنند و بر همین اساس بسیاری از افراد چاق نیز یکی از راه های لاغر شدن خود را در استفاده از حمام سوناجستجو می کنند. اما در سونا چربی از بین نمی رود و این کاهش وزن در واقع بیشتر کاهش آب بدن است که بلافاصله در زمان جبران کم آبی با نوشیدن آب، وزن مجدداً به حالت اولیه باز می گردد. برای از بین بردن چربی می بایست از طریق تغذیه مناسب و تمرینات ویژه مدد جست و نتیجه گرفت.
قرار گرفتن بدن در برابر حرارت سبب دریافت گرما از طریق سیستم هدایت بدن می شود. در چنین حالتی گرما باید از بخش مرکزی بدن به پوست منتقل شده و دفع گردد تا درجه حرارت طبیعی بدن حفظ شود. بنابراین قلب باید با شدت بیشتری کار کند. در نتیجه، افزایش فشار برای دفع گرمای ناشی از سونا می تواند سبب فشار بر دستگاه قلب و گردش خون شود و در این راستا از دست دادن مایعات هنگام مواجهه با گرمای زیاد نه فقط منجر به کاهش آب بدن می شود بلکه ممکن است توازن میزان الکترولیتهای خون در بدن را نیز بر هم بزند. همچنین با دفع آب مقداری از فلزات و مواد معدنی که برای متابولیسم ضروری هستند از طریق تعریق از بدن خارج می شوند. مکانیزم عکس العمل بدن در برابر حرارت در سونا خشک و بخار با هم متفاوت است. در سونا خشک عرق بدن به سرعت تبخیر می شود ولی در شرایط مرطوب حمام سونا بخار، عرق به آسانی تبخیر نمی شود. لذا زمانی که فرد در سونا بخار قرار می گیرد احساس گرمای بیشتری نسبت به قرار گرفتن در سونا خشک می نماید. سونا بخار نسبت به سونا خشک گرمای بیشتری به انسان می دهد.
▪ معنای سونا در ورزش، تقویت قدرت بدنی و حالت انبساط و نشاط دادن به بدن است.
البته توصیه می شود که بلافاصله قبل از تمرین یا مسابقه و یا بعد از فعالیت شدید از رفتن به سونا جلوگیری شود.
در توانبخشی، سونا به خاطر بوجود آوردن انبساط و شادکامی از طریق گرما، کاهش درد، بهبودگردش خون و کمک به بهبود صدمات بخصوص صدمات ورزشی مورد استفاده قرار می گیرد. سطح توزیع گرما در سونا بیشتر از سایر فرمهای گرما درمانی است.
در سونا نه تنها تمامی سطح بدن بلکه از طریق راههای تنفسی سطح خارجی غشاء مخاطی نیز تحت تأثیر مثبت قرار می گیرد. هوای گرم داخل سونا را به خوبی می توان تحمل کرد و از این گذشته بوسیله عرق کردن تنظیم گرما به خوبی انجام می شود. اما فوائد سونا مربوط به تحریک و تهییج پوست بدن، قوی کردن جریان گردش خون، و نیز بالا بردن تولید غدد لنفاوی است که در نتیجه تمامی اعضاء و ارگانهای بدن را تحت تأثیر مثبت قرار می دهد.
اگرچه استفاده از سونا کاهش مایعات و الکترولیتها را در پی خواهد داشت ولی این ضایعات معمولاً خیلی شدید نبوده و خیلی زود می توانند جایگزین شوند.
استفاده خوب و مناسب از سونا به این صورت است که از مدت زمان کوتاه (۵ تا ۸ دقیقه) و یک یا دوبار در هفته شروع شود. در ابتدا باید روی نیمکت های پایین قرار گرفته و از ریختن آب روی اجاق خودداری کرد تا بدن به سونا عادت کند. آنگاه توقف ۱۵ دقیقه ای در سونا و دو تا سه بار در هفته و هر بار دو تا سه توقف را پیشنهاد می کنیم. بعد از خارج شدن از سونا باید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در هوای آزاد و تازه قرار گرفته و ابتدا به قسمت های مختلف بدن آب پاشید آنگاه تمامی بدن را زیر دوش قرار داد. در صورت وجود حوضچه به داخل آب سرد رفته و بدن را خنک کرد.
خشک کردن بدن و استراحت بعدی نیز ضروری است قبل ا ز آنکه مجدداً به سونا بروید.
● اکثر اشتباهاتی که به هنگام سونا رفتن به وقوع می پیوندند عبارتند از:
الف) فاصله زمانی کوتاه بین گرم و سرد کردن: همانطور که در بالا اشاره شد حداقل ۱۰ دقیقه باید بین دو سونا به استراحت پرداخت.
ب) صرف نظر کردن از خنک کردن بدن به ا ندازه کافی: این خنک شدن باید بوسیله دوش گرفتن و داخل آب سرد رفتن صورت گیرد.
ج) نوشیدن زیاد مایعات در داخل سونا و در فاصله استراحت و سونا رفتن.
د) عدم توجه به این موضوع که باید حداقل دو ساعت فاصله زمانی بین غذا خوردن و سونا رفتن وجود داشته باشد.
از طرف دیگر نباید هیچ وقت با معده خالی به سونا رفت، زیرا در این صورت امکان بروز اختلالاتی در جریان گردش خون و کاهش میزان قند خون بوجود می آید.
ه) توقف بیش از اندازه در سونا: این عمل باعث از دست دادن مایعات و نمک زیاد بوسیله عرق کردن بیش از حد می شود و از این طریق اختلالاتی در حالت تعادلی سوخت و ساز و نیز خستگی و کاهش قابلیت عکس العمل و قدرت و سرعت می شود.
سونا از جمله چیزهایی است که گروهی با آن نظر موافق و گروهی نظر مخالف دارند. ولی آنچه ازکلیه تحقیقات مربوط به سونا نتیجه گیری می شود این است که همگی آنها بر فایده سونا در رفع کوفتگی عضلانی و تمدد اعصاب متفق القول می باشند. سونا نیز مانند سایر روشهای درمانی باید تحت شرایط مخصوص مورد استفاده قرار گیرد که این شرایط مخصوص، نوع مورد استفاده قرار دادن تا ممنوع بودن استفاده از سونا را تشکیل می دهد. در نهایت باید یادآوری کرد که سونا یک داروی مداوا کننده همه دردها نیست که بتوان بدون فکر و تأمل همیشه آن را به کار برد.
وحید مقدم - کارشناس ارشدتربیت بدنی
http://mitranba.blogfa.com/۸۴۰۴.aspx

منبع : مطالب ارسال شده