پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

رابطهٔ بازی و نقاشی (۲)


  لباس کار
اگر قرار باشد مسئلهٔ کثيف کردن و کثيف شدن باعث ناراحتى شما شود، جلسات نقاشى جنبهٔ تفريحى خود را از دست مى‌دهد، بنابراين بهتر است تا حدّ امکان لباس‌ها و محيط کار را از کثيف شدن محافظت کنيم. براى تهيهٔ لباس کار، مى‌توانيد از يک لباس کهنه استفاده کنيد (آستين‌هاى آن را ببريد) يا پائين يک ساک دستى را باز کنيد و از دستگيره‌هاى آن به‌عنوان بند شانه استفاده کنيد. براى پوشش زمين و ميز هم، مى‌توان از روزنامه‌هاى ضخيم، پلاستيک يا مشمّع‌هاى ارزان‌قيمت استفاده کرد.
  نقاشى
قبل از اينکه کودک بتواند نقاشى کند، چند مداد شمعى به او بدهيد تا با آنها بازى کند، اما به او ياد بدهيد که آنها را در دهان نگذارد (اگر لازم شد مدادها را از او بگيريد).
ممکن است از پانزده ماهگى به بعد بتواند با آن علايمى روى کاغذ رسم کند. اما تا قبل از ۵/۲ سالگى نمى‌تواند کارى غير از خط خطى کردن انجام دهد. اوايل خطوط صاف و سپس به‌تدريج خطوط منحنى و دايره‌وار. حتى اگر وارد هم نيستيد چند تصوير ساده براى او بکشيد (اگر لازم شد از کتاب نقاش خود او کپى برداريد) او از ديدن تصاوير آشنا بر روى صفحهٔ کاغذ بسيار لذت خواهد برد. وقتى بزرگتر شود خواهد گفت که موضوع خط خط‌هاى او چيست؛ هر چند ممکن است از آنها سر در نياوريد.
  مداد رنگى
بهترين نوع مداد در وهلهٔ اول، مدادهاى شمعى کوتاه، کلفت و غيرسمّى است. چون راحتر مى‌شود آنها را به‌دست گرفت. زود نمى‌شکنند و موقع استفاده از آنها فشار زياد لازم نيست. نوک تيز مدادهاى معمولى ممکن است خطرآفرين باشد. اجازه ندهيد کودکان از مدادهائى استفاده کنند که در آنها سرب به‌کار رفته است. مگر اينکه مطمئن شويد که آنها را به دهان نمى‌برد.
مداد ابزار نقاشى کودک است. مداد رنگى‌ها وسيله‌اى مناسب براى بچه‌ها به‌شمار مى‌آيد. آنها جالب و رنگارنگ و تميز و ارزان هستند و داراى انواع متفاوت: بعضى نرم و بعضى ديگر سخت. مداد رنگى‌ها بر روى بيشتر کاغذها خيلى خوب کار مى‌کنند و چون کار با مداد‌هاى رنگى سر و دست و لباس بچه‌ها را کثيف نمى‌کند، نسبت به نقاشى انگشتي، آبرنگ و گواش بيشتر مورد استقبال خانواده‌ها واقع مى‌شود.
کودک در يک تا دو سالگى مداد را در دست مى‌گيرد و خط‌خطى مى‌کند. در دو سالگى شروع به استفاده از مداد رنگى مى‌کند و در چهار سالگى از قدرت تخيّل خود براى نقاشى کمک مى‌گيرد. در پنج سالگى مهارت بيشترى به‌دست مى‌آورد و مى‌تواند از آبرنگ نيز استفاده کند.
- رهنمودهائى براى والدين:
۱. استفاده از مداد رنگى به کودک امکان مى‌دهد تا از دستان خود در هماهنگى حرکتى دقيق که لازمهٔ به‌کار بردن ابزار است، استفاده کند.
۲. کاغذهاى باطله، پاکت‌هاى استفاده شده، جعبهٔ بعضى از وسايل، بعضى از صفحات روزنامه‌ها و مجلات را در اختيار کودک قرار دهيد تا خط‌خطى کند و از نظر درونى ارضاء شود. وقتى به نياز کودک پاسخ مناسب بدهيد، به سراغ ديوار اتاق و يا کتاب‌هاى شما، برادران و خواهران خود نخواهد رفت.
۳. وقتى کودک خط‌خطى مى‌کند، او را آزاد بگذاريد اين کار را هرطور که دل او مى‌خواهد انجام دهد. وسوسه نشويد که بخواهيد طرز ياد گرفتن صحيح آن را به او آموزش دهيد. بگذاريد مراحل طبيعى رشد را طى کند؛ خود او کم‌کم نحوهٔ درست خط‌خطى کردن را ياد خواهد گرفت.
۴. کودک را آزاد بگذاريد با هر دست که مايل است خط‌خطى کند؛ اصرارى نداشته باشيد که حتماً با دست راست کار کند، چون ممکن است او چپ‌دست باشد. وقتى اصرار زياد شد، ممکن است کودک، برخلاف ميل باطني، به حرف پدر و مادر گوش کند، اما دچار اختلال روانى و از جمله لکنت زبان شود.
۵. به روى ديوار اتاق کودک مقواهائى بچسبانيد تا بتواند روى آنها نقاشى کند. وقتى چنين زمينه‌اى را براى کودک فراهم کنيد، به سراغ ديوار اتاق نخواهد رفت و جاهائى را که پدر و مادر ممنوع اعلام کرده‌اند خواهد پذيرفت.
  کاغذ
از پاکت‌هاى کهنهٔ باز نشده، کاغذهاى هديه و يا انواع کاغذ بسته‌بندى هميشه به مقدار زياد آماده داشته باشيد. در صورت امکان، از کاغذ باطله‌هاى ادارات هم مى‌شود استفاده کرد. کاغذ را حتماً روى يک زيردستى محکم کنيد و مداد رنگى و کاغذ را باهم در اختيار او بگذاريد تا براى نقاشى از ديوار و مبلمان خانه استفاده نکند.
  رنگ
در شروع کار از رنگ‌هاى نسبتاً غليظ استفاده کنيد، چون هم کنترل آنها از رنگ‌هاى رقيق آسان‌تر است و هم بافت جذاب‌ترى دارند. مى‌توانيد رنگ گواش مخصوصاً نوع غليظ آن را که به رنگ‌هاى انگشتى (Finger Paint) معروف هستند از بازار خريدارى کنيد و يا اينکه با مخلوط کردن پودر رنگ يا رنگ‌هاى غذائى با خمير، خود شما آن را در منزل درست کنيد. به‌جاى خمير مى‌شود از چسب مخصوص کاغذ ديوارى (بدون ضدقارچ) هم مى‌شود استفاده کرد اين هم دو دستورالعمل براى تهيهٔ خمير.
۱. مواد زير را باهم مخلوط کنيد:
- ۱/۲ پيمانه صابون رنده شده (از پودر صابون استفاده نکنيد).
- ۱/۲ پيمانه نشاستهٔ حل شده در آب سرد.
- ۳/۴ پيمانه آب سرد.
۲. يک پيمانه آرد ذرت را در کمى آب حل کنيد.
- يک ليتر آب جوش به آن اضافه نمائيد، بجوشانيد تا غليظ شود.
- از روى چراغ برداريد و بگذاريد سرد شود.
- يک پيمانه صابون رنده شده به آن اضافه نمائيد و کاملاً مخلوط کنيد. (از پودر صابون استفاده نکنيد)
اگر کمى مايع ظرفشوئى به رنگ اضافه کنيد، کار شستن وسايل رنگى آسان‌تر خواهد شد. در آغاز يک نوع رنگ کافى است، به‌تدريج بر تعداد آنها اضافه کنيد، هم براى تنوع و هم براى لذتى که ترکيب رنگ‌ها باهم ايجاد مى‌کند.
رنگ‌ها را مى‌توانيد در هر نوع ظرف نشکنى که در اثر ضربه واژگون نشود نگهدارى کنيد. ظروف مخصوص کره و بستنى‌هاى بزرگ ظروف مناسبى هستند.
  سطوح مناسب براى نقاشى
براى جلسات اوليه لازم نيست که از کاغذ تميز و نو استفاده شود. مى‌توانيد از سطوح قابل شست‌وشو نظير صفحات پلاستيکى يا اشياء ديگرى که زود تميز مى‌شوند استفاده کنيد. خيلى از بچه‌ها دوست دارند که روى روزنامه‌هاى کهنه را رنگ کنند. براى شروع از پشت کاغذ ديوارى‌هاى غيرقابل مصرف و يا کف‌پوش کاغذى قفسه‌ها هم مى‌شود استفاده کرد.
- وسايل مورد استفاده:
رنگ را با يک برس و يا اسفنج روى سطح موردنظر پهن کنيد و به کودک ياد بدهيد که با انگشت يا يک تکه چوب يا برس روى آن بکشد. از وسايل ديگر مثل وسايل آشپزخانه يا شانه هم مى‌تواند استفاده کند.
برس‌هائى که به اين منظور مورد استفادهٔ او قرار مى‌گيرد بايد نسبتاً کوتاه و کلفت باشند تا بتواند به راحتى آنها را در دست نگه دارد. وقتى که تعداد رنگ‌ها را اضافه کرديد براى هر رنگ يک برس اضافى به او بدهيد. به او نشان دهيد که چگونه مى‌تواند با دست يا چيزهاى ديگرى مثل قالب‌هاى شيرينى يا قالب‌هائى که با سبزيجات درست کرده‌ايد (سيب‌زميني، هويج، خيار) يا يک اسباب‌بازى قابل شست‌وشو اشکال مختلفى را قالب بزند.


همچنین مشاهده کنید