کولیت مربوط به آنتی‌بیوتیک

در بيماران بسترى در حين مصرف آنتى‌بيوتيک يا پس از آن، ممکن است طيف وسيعى از پاسخ‌هاى نامطلوب کولون ديده شود. ممکن است بدون اختلال واضح مخاطي، اسهال وجود داشته باشد (اسهال مربوط به آنتى‌بيوتيک)، التهاب واضح مخاط موجود باشد، يا پلاک‌هاى سبز مايل به سفيد يا زرد روى مخاط ملتهب وجود داشته باشند (کوليت غشائى کاذب).

کلستريديوم ديفيسيل در رودهٔ ۳% افراد عادى و حدود ۱۰% بيمارانى که در بيمارستان پذيرفته مى‌شوند وجود دارند. اين باکترى عامل شناخته‌شدهٔ اصلى کوليت و اسهال بيمارستانى مربوط به آنتى‌بيوتيک است.

کلستريديوم ديفيسيل ممکن است دستگاه گوارش فوقانى و نيز کولون را لوکاليزه کند، ولى در حال حاضر به‌نظر مى‌رسد عفونت نشانه‌دار محدود به کولون باشد. کليندامايسين در %۳۰-۱۵ بيماران باعث اسهال آبکى و در %۱۰-۱ آنان منجر به کوليت غشائى کاذب مى‌شود. لينکومايسين، آمپى‌سيلين، سفالوسپورين‌ها، و پنى‌سيلين نيز جزء آنتى‌بيوتيک‌هاى مشکل‌ساز هستند. بسيارى ديگر از آنتى‌بيوتيک‌ها، از جمله مترونيدازول نيز مقصر شناخته شده‌اند. به‌نظر مى‌رسد که آمنيوگليکوزيدهاى غيرخوراکى استثناء باشند. کوليت ممکن است ظرف دو روز پس از شروع آنتى‌بيوتيک يا تا سه هفته پس از قطع آن ايجاد شود.

نشانه‌ها و علائم شامل اسهال (معمولاً آبکي، گاه خوني)، کرامپ‌هاى شکمي، استفراغ، تب، و لوکوسيتوز هستند. براى اثبات آنکه کلستريديوم ديفيسيل مسئول کوليت است. کشت‌دادن آن از مدفوع و نيز يافتن سيتوتوکسين آن در مدفوع لازم است.

درمان شامل قطع آنتى‌بيوتيک‌ مسئول بروز بيمارى است. در بيشتر بيماران، کوليت ظرف ۲-۱ هفته پس از قطع عامل مهاجم بهبود مى‌يابد؛ ولى نشانه‌هاى شديد يا اسهال پايدار نيازمند درمان بيشتر است. در موارد خفيف، کلستيرامين خوراکى کافى است؛ اين دارو از طريق اتصال به سم کلستريديوم عمل مى‌کند. ونکومايسين درمانى گران ولى مؤثر است، اگر چه ميزان عود پس از قطع ونکومايسين %۲۰-۱۵ است. مترونيدازول، ۲-۵/۱ گرم در روز به‌صورت خوراکى به‌مدت ۱۴-۷ روز، هم مؤثر و هم به‌مراتب ارزان‌تر است. به‌نحو متناقض نمائي، مترونيدازول مى‌تواند باعث کوليت مربوط به آنتى‌بيوتيک نيز بشود. باستيراسيتن داروئى مؤثر است و مانند ونکومايسين، از دستگاه جذب نمى‌شود. داروهاى ضداسهال ممکن است باعث طولانى‌شدن نشانه‌ها شوند و نبايد مصرف گردند.

پيش‌آگهى کوليت غشائى کاذب و ديگر انواع بيمارى کولون‌هاى مربوط به آنتى‌بيوتيک، در صورت تشخيص و درمان بيماري، عالى است. هرچند، عدم درمان کوليت غشائى کاذب ممکن است به دهيدراتاسيون و عدم تعادل الکتروليتى شديد، مگاکولون توکسيک، يا سوراخ‌شدگى کولون بى‌انجامد. در صورت بروز سوراخ‌‌شدگى يا گشادشدگى توکسيک، جراحى ضرورى است. اسهال عودکنندهٔ مزمن کلستريديوم ديفيسيل با واردکردن مخلوطى از باکترى‌هاى کولون از طريق رکتوم (باکترى درماني) درمان شده است.