صنعت هتلداری

رواج سیاحت و جهانگردی در حال حاضر، نسبت به دوران گذشته از هر زمانی بیشتر است. سرعت سیر و سهولت سفر، فواصل زمانی و مکانی را از میان برداشته است. با وسایل و امکانات فعلی نه تنها دورترین نقاط یک کشور به‌هم پیوسته است، بلکه سراسر جهان با خطوط زمینی و هوائی و دریائی مانند رگ‌های یک بدن دائماً به‌هم مرتبط می‌باشد.

ما که امروز در قرن پیشرفته‌ترین تکنولولژی‌ها زندگی می‌کنیم این ارتباط جهانی و از میان‌رفتن فاصله‌ها را کاملاً احساس می‌کنیم. دیگر زمان مسافرت با پای پیاده و شتر و کجاوه و اسب و استر گذشته است. با وسایل نقلیه سریع و راحت کنونی، انسان ملال و خستگی سیر و گشت و فواصل طولانی را حس نمی‌کند و مردم جهان بیش از هر چیز به لذت خاطرات شیرین و فراموش‌نشدنی سفر می‌اندیشند.

دیدن مناظر زیبای طبیعت توأم با شاهکارهای شگفت‌انگیز هنر و صنعت، هر آن میل سیاحت را در دل انسان بیشتر می‌پردازند و امکان مسافرت و دست‌دادن فرصت مناسب برای این منظور یکی از آرزوهای دلپذیر و دلخواه بشر شده است. هر کس سعی می‌کند به عناوین مختلف، این دنیای زیبا و قشنگ را که مدت‌ها در آن زندگی کرده و می‌کند ببیند و بشناسد و قبل از اینکه رخت از آن ببندد، دیدنی‌ها و مظا‌هر شگفتی‌های دل‌انگیز آن را تماشا کند. در زمان زندگی ما علل و انگیزه‌های فراوانی از قبیل مصالح و مقتضیات علمی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، نیات مذهبی، دیدار دوستان و خویشان، ادامه تحصیل، معالجات و استراحت‌های پزشکی، مأموریت‌های اداری و سبب‌های دیگر وجود دارد که الزام مسافرت را تأیید و ضرورت آن را ایجاب می‌کند. در بعضی از کشورها موقعیت‌های خاصی برای جذب توریست و مقتضیات دیگر برای سیاحت وجود دارد و تبلیغات زیادی برای جلب توجه مردم جهان به عمل می‌آورند. و از نظر درآمد ارزی فعالیت‌هائی انجام می‌دهند و قسمتی از اقتصاد خود را نیز بر مبنای این متکی ساخته‌اند.

نکات و عوامل یاد شده و موارد دیگر، این نکته را مسلم می‌سازد که به موازات رواج روزافزون انجام سفر و گرایش بیش از پیش مردم به این کار، یک موضوع نیز به ناچار مورد توجه قرار می‌گیرد و آن لزوم ایجاد امکانات پذیرش این مسافرت‌ها و فراهم نمودن تسهیلات و وسایل متناسب با انتظارات و تمایلات و خواست‌های مسافران و درخور شأن و منزلت آنان است و در ردیف این نیازهای مبرم، وجود میهمانخانه‌ها و هتل‌های مدرن و مجهز قرار دارد، به گونه‌ای که رفاه و آسایش فکری و روحی و جسمی مسافران تأمین شود و موجبات رضایت و خرسندی آنان از جنبه‌های مختلف فراهم گردد.

اما باید توجه داشت که وجود هتل‌های مدرن موقعی مفید و مؤثر و قابل رضایت خواهد بود که ازنظر(مدیریت) و (کادر پذیرائی) و به‌طور خلاصه (صنعت هتلداری) بر اصول صحیح مدیریت و روش‌های فنی (هتلداری) مبتنی باشد. مجموع مطالب مندرج در این مقالات گویای آن است که امر هتلداری را در واقع باید صنعت هتلداری بنامیم. وجود رشته هتلداری در دانشگاه‌های کشورهای مختلف خود مؤید این مطلب است. کسانی که فاقد اطلاعات و مطالعات دقیق و کافی در مسیر هتلداری هستند، نباید خود را واجد شرایط ورود به راه و صنعت هتلداری بدانند. در سراسر جهان افراد بی‌شماری هستند که صرفاً با داشتن ثروت و دیدن ظواهر امر هتلداری تمایل پیدا می‌کنند که ‌هتلی احداث و ممر درآمدی پیدا کنند. ساختمان را می‌سازند بدون اینکه با متخصصان امر را طرف شور و مشورت قرار دهند، یا ساختمانی خریداری می‌کنند بی آنکه بدانند آن ساختمان جای یک هتل را نمی‌تواند بگیرد، به فرض اتمام ساختمان با نظر مهندس ساختمان باز هم در آغاز کار قرار می‌گیرند.

آن‌قدر نباید ساده‌اندیش بود زیرا هتل، تنها قائم به ساختمان نیست بلکه تجهیزات هتل، بخش‌های هتل، تشکیلات هتل، نصب دستگاه‌های هتل، اداره کردن هتل هر کدام در بهره‌برداری از صنعت هتلداری نقشی دارند. تعیین مسیر و خط مشی و گردش کار، تأمین پرسنل کاردیده و آموزش یافته، به جریان انداختن چرخ‌های گردش کار و بسیاری نکات دیگر، از اهم مسایلی است که در صنعت هتلداری باید مد نظر قرار گیرد. نباید تصور کرد که در یک ساختمان آماده با داشتن چندین اتاق فقط باید کلید را به دست مسافر داد و موقع خروج، تحویل گرفت. باید در این کار آینده‌نگر و مآل‌اندیش و هوشیار و مجرب بود، و این نکته مهم و اصلی را باید همیشه در نظر داشت که پول، دارائی، ثروت، آب و ملک به‌طور کلی سرمایه، هتل نیست بلکه یکی از اصولی است که می‌توان آن را به کار انداخت.

اصول مهم‌تری در کار صنعت هتلداری وجود دارد که هر یک در نوع خود سازنده و نقش‌آفرین است. و برای هر اصلی توضیحات کافی در مقالات داده شده است. هتلداری به آن سادگی که علاقه‌مندان به سود و در آمد تصور می‌کنند نیست و ای کاش به همان سادگی می‌بود، اما این صرفاً یک تصور است نه موفقیت. مصداق این تصور را باید در نظر مجسم ساخت که با رعایت اصول و موازین علمی و عملی صنعت هتلداری، در مدار گردش خود دائماً و منظماً در حرکت باشد و آسیبی نپذیرد. نباید فکر کنند که هتلداری از معلومات و اطلاعات اداری،علمی، فنی، هنری، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، بی‌نیاز است. بلکه هر یک از انواع علوم و فنون، در رشته هتلداری نافذ و اثربخش است و در موارد لازم به کار گرفته می‌شود.

بعضی از مردم بر این باورند که مدیران هتل یا مسئولان بخش‌ها راحت‌ترین و ساده‌ترین و بی‌دردسرترین و پردرآمدترین کار را یافته‌اند، و آرزو دارند که کاش سرمایه‌ای می‌داشتند و به حرفه هتلداری می‌پرداختند غافل از آنکه هتلدار یا پرسنل هتل چنانچه در کار خود مهارت و تسلط کافی نداشته باشند و نتوانند سیستم گردش کار منظم و نتیجه بخش را پیاده کنند با چه موانع و مشکلات و گرفتاری‌هائی دست به گریبان خواهند بود. آنجاست که نارضایتی و شکایت مسافران از یک طرف، و عدم موفقیت، سلب آسایش فکری و روحی پرسنل و مدیر هتل از طرف دیگر دست به دست هم داده تومار زندگی هتلدار و اصل سرمایه را درمی‌نوردد.

مطلب قابل توجه اینکه باید دید استعداد ذاتی و فطرت و سرشت یک فرد برای هتلداری آفریده شده است یا خیر. به تعبیر دیگر استعداد و ذوق و شخصیت و ابتکار و تجربه و اطلاعات یک هتلدار بی‌شک و تردید از ظواهر هتل، نظم و ترتیب، جریان کارها، رفتار و کردار و اخلاق و آداب برخورد پرسنل پیداست. حتی مسافر می‌تواند با چند روز اقامت، حدس بزند که مقام و شخصیت و هویت و قدرت تسلط بر کار و بصیرت و تجربه و اطلاعات صاحب هتل یا مدیر آن در چه حد و سطحی قرار دارد. خلاصه این که کیفیت کار هتل نشان‌دهنده ماهیت هتلدار است. به همین نسبت اوضاع و احوال و طرز پذیرائی و نظافت و بهداشت و آداب معاشرت پرسنل هتل و سایر مسایلی که در هتل می‌گذرد، هر یک به شکلی در فکر و روحیه و حتی در وضع جسمانی و سلامت مسافر مؤثر است و این عوامل می‌تواند مسافر را راضی و خوشحال نگهدارد و یا او را با روحیه‌ای کسل، خسته، ناراحت و حالی بیمارگونه، یا با مسمومیت غذائی، راهی مبدأ مسافرت خویش سازد.

بنابراین پذیرش امر هتلداری برای افرادی که فاقد استعداد و مهارت و قدرت اداره هتل هستند، بسیار نامناسب و سنگین و متضمن عواقب و پی‌آمدهای ناگوار و زیان‌بار است. رمز موفقیت یا عدم موفقیت در بدو کار هتلداری مسلماً روشن و آشکار نیست. پس از افتتاح و آغاز کار و به جریان افتادن دستگاه‌ها و تشکیلات و بخش‌های هتل و طی چند دوره پذیرائی از میهمانان و مسافران است که معلوم خواهد کرد کار بر چه محوری می‌چرخد و بازده آن چیست و مشکلات آن از چه قرار است و به تدریج با بودن مدیر خوب، ساختمان خوب، وسایل و تجهیزات کامل، پرسنل کار‌آزموده و مجرب و سیستم گردش کار منظم و خدمات آثار راندمان کار نمایان خواهد شد. این شش اصل نشان خواهد داد که حسن جریان و سرعت کار و انتظام امور و به‌طور کلی پایداری هتل تا چه حد می‌باشد.

با این ترتیب آیا می‌توانیم به خود بقبولانیم که هتلداری فقط دادن چند اتاق به مسافر و گرفتن کرایه است؟ هرگز وقتی علل و موجبات مسافرت مردم را از نظر می‌گذرانیم متوجه می‌شویم که مقاصد گوناگون در این مسافرت‌ها به چشم می‌خورد، کسب و کار و تجارت، شرکت در سمینارها، استراحت و معالجات پزشکی، گذراندن ایام مرخصی، ادامه تحصیل، آمد و شد توریست‌ها به منظور جهانگردی و انگیزه‌های دیگر از نظر گردش پول و مبادله وجه و کالا اثراتی در وضع کسب و پول و اقتصاد هر مملکت باقی می‌گذارد.

نکاتی که به آنها اشاره شد می‌رساند که صنعت هتلداری آن‌طور که بعضی‌ها می‌اندیشند کار ساده و بی‌اهمیتی نیست که بتوان با صرف مبلغی سرمایه از عهده انجام آن برآمد و آنهائی که با سرمایه‌گذاری هنگفت، قدم در این راه می‌نهند باید در فکر آن باشند که چه کسی حافظ این سرمایه خواهد بود و گردش کار را با روش صحیح در مسیر اصلی و مفید خود قرار خواهد داد؟

آیا از آغاز کار مشاور و متخصص کارآزموده را در جریان گذاشته و از راهنمائی‌های آنها استفاده کرده‌اند و از ابتدا تا انتهای کار نظارت آنها ادامه داشته است و در به ثمر رساندن سرمایه قدم به قدم با صاحب سرمایه همکاری و بذل مساعی نموده‌اند؟ به‌طور کلی باید توجه داشت که صنعت هتلداری از ابتدای کار ساختمانی تا روز بهره‌برداری از هتل، کارهای کلی و جزئی در پیش دارد و تمام این کارها، نیاز به تجربه و تخصص و مشورت دارد تهیه لوازم، سرویس، ظروف، وسایل بهداشت، دکور، تزئینات، طرز پذیرائی، نور پردازی و طراحی، حفظ و نگهداری مواد غذائی، تنوع در سرو غذاهای مختلف و سایر موضوعات مطرح شده در هتل نیاز به کاردانی و سابقه دارد و بدون رعایت این نکات اخذ هر گونه نتیجه مثبت ناممکن به نظر می‌رسد. رواج سیر و سیاحت و جهانگردی و میل به مسافرت، علل و انگیزه‌های مختلف دارد خواست‌های قلبی طالبان و راهیان سفر یکی دو تا نیست و شاید نتوان حد و مرز و چهارچوبی برای انواع این خواست‌ها تصور نمود.

مظاهر دل‌انگیز و دلگشای طبیعت اعم از دریاها، دریاچه، رودها، کوه‌ها، دره‌ها، جنگل‌ها، آبشارها، چشمه‌های سرد و گرم، گل‌ها و گیاهان زیبا، پرنده‌های رنگارنگ، زیبائی‌های خاص فصول چهارگانه و تغییر آب و هوای محیط زندگی، شاهکارهای اعجاب‌انگیز تکنیک و صنعت و معماری و عمران و آبادی‌، آثار تاریخی، موزه‌ها، اماکن متبرکه شهرها و شهرستان‌ها و حتی دهات و قصبات، جاده‌ها، پل‌ها، گردشگاه‌ها، پارک‌ها و وسایل سرگرمی کودکان و جوانان، تنوع تمدن و مدنیت آداب و رسوم ملی و اجتماعی طبایع گوناگون ملیت‌ها و نژادها، طرز برخورد، میهمان نوازی، انسان دوستی، تنوع غذاها، محصولات محلی، مقتضیات کسب و کار تجارت، معالجات پزشکی و سایر آثار طبیعت و نشانه‌های قدرت آفرینش و موارد بی‌شمار دیگر، انسان را به سیر و سفر و درک لذات روحی و جسمی فرا می‌خوانند و رواج سیاحت و دنیا‌گردی را به اوج خود می‌رسانند.

در چنین اوضاع و احوالی است که هتل‌سازی و هتلداری جای خود را در شهرها، اطراف جاده‌ها، کنار رودخانه‌ها و ‎آغوش جنگل‌ها باز می‌کند. و دست صنعت به تصرف در طبیعت، ساختمان‌های زیبا می‌آفریند و هتل‌ها برای سکونت و استراحت و آسایش و پذیرائی‌های گرم و صمیمانه به استقبال مسافران و سیاحان و جهانگردی می‌شتابد، و توجهات و امکانات رفاهی تا آنجا پیش می‌رود که هتل‌های روی چرخ ابداع و متداول می‌شود.

مسافران را در داخل یک هتل مجهز به تمام وسایل ضروری حرکت می‌دهد و شهر به شهر می‌گرداند و انسان را از جمود و خمود و سستی و رخوت، به تحرک وامی‌دارد و سبب می‌شود که آدمی از لاک رکود و کسالت و غم و اندوه ناشی از یک جا ماندن در آید و با تغییر آب و هوا و محیط همیشگی ولو برای چند صباحی، عوارض فکری و روحی خود را طرد کند و در عالمی دور از وهم و خیال که مانند تار عنکبوت در وجودش تنیده ایامی را بگذراند و با تجدید قوای فکری و جسمی به دیار خود باز گردد و ارمغانی از آنچه دیده و شنیده همراه بیاورد. هنگامی که سیر و سفر بطور مختلف و متعدد رونق یافت و راه‌ها و جاده‌ها به روی مسافران باز شد و وسیله مسافرت از هواپیما و راه آهن و اتوبوس و هتل روی چرخ و غیره به اندازه کافی تأمین گردید هتل‌های متعدد به وجود می‌آید و تعداد هتل‌ها و لزوم توسعه و گسترش آن در نقاط مختلف هر کشور مورد توجه قرار می‌گیرد و احداث هتل در نقاط گوناگون نیز با توجه به محل تأسیس هتل، از لحاظ نام و کیفیت و سرویس و بخش‌های آن دگرگونی ایجاد می‌کند و هر کدام متناسب با موضع و موقعیت خود، خصوصیات ویژه‌ای را می‌پذیرد و به اسامی هتل، متل، هتل پانسیون و غیره ظاهر و شناخته می‌شود.

امروزه با توجه به رواج روز افزون مسافرت و توسعه دامنه سیاحت و جهانگردی، علاوه بر اینکه هتلداران و علاقه‌مندان به هتلداری بر تعداد و گنجایش هتل‌ها افزوده و به راه‌های گوناگون و شیوه‌های خاصی وسایل رفاه و آسایش و استراحت میهمانان و مسافران را فراهم می‌نمایند مرتباً نیز در صدد ایجاد وسایل رفاهی جدید هستند و به شیوه‌های مختلف می‌کوشند در اطراف و جوانب این کار پدیده‌های تازه‌ای ارائه دهند تا بر مشکلات طرق مسافرت نیز غلبه کرده و آن را عملاً به صورت مطلوب ودلچسب و لذت‌بخش در‌آورند. از جمله این که هتل‌هائی ایجاد کرده‌اند که روی چرخ‌ها قرار دارد و دارای ۱۸ متر طول و ۵/۲ مترعرض ۴ متر ارتفاع می‌باشد. ظرفیت هر یک از این هتل‌ها عبارت است از ۸ آپارتمان دو نفره که چهار آپارتمان آن نسبتاً بزرگ و چهار دستگاه دیگر اندکی کوچک‌تر است. و هر کدام از آپارتمان‌ها دارای حمام آب سرد و گرم، توالت، وسایل نشستن برای چهارتن، دو یا سه تخت برای خواب، رادیو، تلویزیون، کمد جالباسی، اشکاف، تهویه مطبوع و میزی در وسط می‌باشد.

قسمت مجزائی هم دارد که چنانچه مسافری در آپارتمان خود صبحانه یا غذا نخورده باشد از این قسمت با داشتن صندلی‌های راحت استفاده کند. سقف این قسمت شیشه‌ای است و می‌تواند مسافران را از مناظر دیدنی بهره‌مند سازد. ایجاد این نوع هتل‌ها به سبکی که گفته شد و به‌کار‌گرفتن آن در جهت رفاه و آسایش میهمانان و مسافران، این اصل را ممکن ساخته است که آژانس‌های مسافرتی از همان آغاز ورود مسافر، دو مسأله اقامت در هتل و حرکت به سوی مقصد را تواماً انجام داده باشند. و بدان وسیله به زمینه هتلداری و سیاحت، رواج بیشتری بدهند و این امر بسیار جالب توجه و موجب خرسندی و رضایت خاطر مسافران است که در هتلی با همه وسایل و امکانات زندگی بنشینند و به موقع بخوابند یا استراحت کنند و ضمناً به سوی شهر دلخواه خود عزیمت نمایند. به عبارت دیگر کاروانی با سیر و سیاحت و استفاده از امکانات یک هتل مجهز و فارغ از رنج و زحمت سفر و یافتن محل اقامت، با خود هتل سیار حرکت می‌کند و هر کجا هم قصد ماندن داشته باشد می‌تواند توقف نماید. این قبیل هتل‌ها علاوه بر موضوع مسافرت، در موارد لزوم، می‌توانند به عنوان بیمارستان سیار برای کمک به آسیب دیدگان وقایع و اتفاقات و حوادث غیر مترقبه، مورد استفاده قرار گیرند.