دیابت و عوارض ناشی از آن

دیابت نوع اول هنگامی رخ می دهد که سلول های لوزالمعده (پانکراس) که انسولین تولید می کنند از کار بیفتند و دیگر قادر به تولید انسولین نباشند که این فرآیند هیچ ارتباطی با میزان قند مصرفی فرد ندارد.
در دیابت نوع اول چون پانکراس دیگر قادر به تولید انسولین نیست بنابراین فرد باید همیشه انسولین تزریق کند و از آنجایی که انسولین یک پروتئین است که اگر بلعیده شود توسط اسیدها و آنزیم های هضم در معده و روده ها از بین می رود همیشه باید به صورت آمپول تزریق شود.
اما هنگامی که بدن نتواند به طور طبیعی به انسولین واکنش نشان دهد، فرد به دیابت نوع دوم مبتلا می شود؛ که اکثر موارد دیابت نوع دوم ارثی است یعنی به صورت ژن از والدین گرفته می شود.
خوردن بیش از حد قند یا غذاهایی که قند دارند مانند شیرینی ها، شکلات ها و... چون سبب افزایش وزن می شود در نتیجه می تواند خطر پیشرفت بیماری را افزایش دهد. در نوع دوم با رژیم غذایی مناسب و صحیح و ورزش منظم و مرتب و کنترل قند خون می توان بیماری را کنترل کرد. کسی که دیابت دارد باید مقدار کربوهیدرات رژیم غذایی اش را کنترل کند اما این کنترل بدین معنا نیست که هرگز نباید شیرینی بخورد بلکه فقط نباید شیرینی یا غذاهایی که حاوی کالری زیادی هستند اما ویتامین و مواد معدنی کمی دارند را بیش از اندازه مصرف کند.
ضرر دیگر خوردن چنین غذاهایی این است که اشتهای فرد و تمایل او برای خوردن غذاهای سالم تر کم می شود. همچنین غذاهای پرچرب و حاوی پروتئین زیاد برای کلیه ها و قلب مضر است و چون افراد دیابتی خود در معرض خطر بیماری های قلبی و کلیوی هستند بنابراین باید از خوردن این گونه غذاها پرهیز کنند و در عوض از یک رژیم غذایی سالم و مناسب پیروی کرده و ورزش کنند. ورزش منظم عامل موثری برای کنترل بیماری دیابت به شمار می رود.
ورزش برای کنترل وزن، قلب و ریه ها بسیار مفید است و سبب رهایی فرد از استرس و اضطراب می شود. در دیابت نوع دوم احتمالاً به جز ورزش و رژیم غذایی مناسب، قر ص هایی هم برای بیمار تجویز می شود که این قرص ها به بدن کمک می کند تا انسولین بیشتری بسازد و از انسولین تولید شده بهتر و بیشتر استفاده کند. اما همان گونه که ذکر شد در دیابت نوع اول فرآیند انسولین سازی بدن متوقف می شود و فرد ناچار به تزریق همیشگی انسولین است. در هر دو نوع برای کنترل دیابت باید سه عمل را به طور موازی انجام داد:
۱) داروهایی که بیمار باید مصرف کند(قرص ها یا انسولین)
۲) رژیم غذایی مناسب و سالم
۳) ورزش به طور منظم (البته بستگی به نیاز فرد دارد.)
بیماری دیابت مسبب مشکلات و بیماری هایی در دیگر بخش های بدن می شود. بخش هایی از بدن که از بیماری دیابت متاثر می شوند شامل چشم ها، کلیه ها، اعصاب، قلب و عروق، لثه ها و پاها هستند.
افراد دیابتی در معرض خطر بیشتری برای بیماری های چشم هستند از جمله آب مروارید و مشکلات شبکیه که اغلب افرادی که مدت طولانی قند خون بالا دارند یا همزمان دچار فشارخون هم هستند یا افراد سیگاری درگیر مشکلات شبکیه چشم می شوند. بنابراین باید افراد دیابتی مرتب به چشم پزشک مراجعه کنند.
عوارض دیگر بیماری دیابت، مشکلات کلیوی است. بالا بودن قند خون سبب آسیب رساندن به عروق کلیه می شود که مشکلات کلیوی (نفروپاتی) را به وجود می آورد که به مشکلات یا درگیری های کلیوی افراد مبتلا به بیماری قند خون معروف است. این بیماری در مراحل اولیه نشانه و علامتی ندارد اما با گذشت زمان می تواند موجب از کار افتادن کلیه شود. بنابراین مشکلات کلیه یک معضل حیاتی و جدی برای سلامتی است.
پس بهتر است سالی یک بار افراد دیابتی برای کنترل وضعیت کلیه ها به پزشک مراجعه کنند. یکی دیگر از عوارض دیابت بیماری عصب (نوروپاتی) است. این بیماری می تواند عصب های مختلف بدن را درگیر کند که شایع ترین آن احساس کرخی، سوزش یا درد شدید در ناحیه پاها است. اما این آسیب های عصبی می تواند در هر نقطه یی از بدن باشد و علت آن بالا بودن میزان قند خون برای زمان طولانی است.
بیماری های قلبی- عروقی از دیگر عوارض مرض قند است از جمله سکته قلبی، سکته مغزی، گرفتگی رگ های خونی پا که منجر به عفونت و زخم در پا شده و حتی ممکن است به از دست دادن انگشت پا یا قسمت های پایین پا منجر شود. افرادی که سیگار می کشند، چاق هستند، تری گلیسیرید و کلسترول بالا دارند، فشار خون بالا دارند یا سابقه خانوادگی سکته قلبی یا مغزی قبل از سن پنجاه سالگی دارند، مسلماً در معرض خطر بالایی برای ابتلا به این مشکلات هستند.
افراد مبتلا به دیابت به علت بزاق کم، جرم بسیار زیاد دندان ها، چرخه ضعیف خون در لثه ها و بالا بودن میزان قند موجود در دهان (که خود سبب فاسد شدن دندان ها می شود) مستعد ابتلا به بیماری های لثه هستند. با کنترل قند خون، رژیم غذایی مناسب، مسواک و نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک می توان از این بیماری جلوگیری کرد. مشکلات پاها نیز از دیگر عوارض بیماری دیابت است چنانچه شخصی چندین سال مبتلا به دیابت باشد به علت صدمه عصب ها و گردش ضعیف خون در پاها دچار این مشکلات می شود.
با پوشیدن کفش راحت و مناسب و ورزش کردن می توان تا حدودی از این مشکلات پیشگیری کرد. اما کشیدن سیگار ریسک دچار شدن به مشکلات پا را بیشتر یا مشکلات را شدیدتر می کند.

استیون دوشن
ترجمه؛ فرانک باجلان
www.healthline.com

منبع : روزنامه اعتماد