چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا


آسیب‌شناسی تشکیلات احزاب در ایران: بررسی موردی حزب توده، جبهه ملی و فداییان اسلام


آسیب‌شناسی تشکیلات احزاب در ایران: بررسی موردی حزب توده، جبهه ملی و فداییان اسلام
نویسنده : سلامتی، محمدمسعود
شماره کنگره : ۵آس/ ۵/ ۱۵۰۴ DSR
رده دیویی : ۹۵۵.۰۸۲۴۰۵۴۲
تاریخ نشر : ۸۵۰۵۲۸
تعداد صفحه : ۹۶
نوبت چاپ : ۱

در پژوهش حاضر با هدف آسيب‌شناسي احزاب سياسي ايران و در پي فهم علل عدم استمرار احزاب تدوين شده علل ناپايداري احزاب سياسي ايران از نگره‌ي جامعه‌شناختي و از زاويه‌ي سازمان حزب بررسي شده است. بدين‌منظور ابتدا نگاهي اجمالي به تاريخچه‌ي احزاب ايران ـ حزب توده، جبهه‌ي ملي و فدائيان اسلام شده است. سپس، مطالبي در زمينه‌ي تخريب و مولفه‌هاي اجتماعي ايرانيان، شيوه‌هاي سازماندهي و ناپايداري احزاب بازگو شده و چنين نتيجه‌گيري مي‌شود: به دليل شرايط تاريخي و فرهنگ دامنه‌دار سياسي ايران كه حاكميت قدرت‌ها مطلقه از مهم‌ترين مولفه‌هاي قابل ذكر آن است جامعه‌ي ايران مستعد پذيرش آمريت بوده و گرچه در گذشته به ويژه از دوران مشروطيت تا كنون در برهه‌هاي مختلف تلاش‌هاي بسياري به منظور نهادينه كردن مشاركت سياسي در ايران به عمل آمده است، لكن به واسطه‌ي كوتاه بودن عمر اين تلاش‌ها در هر زمان آثار آن كمتر ثمربخش گرديد. بنابراين، تلاش‌هايي كه در خصوص فعاليت جمعي به ويژه حزب سياسي به عمل مي‌آيد تنها در صورتي قرين موفقيت است كه از ديسپلين و نظمي بهره‌ جويد كه موافق روحيات جامعه‌ي ايراني باشد بنابراين، سازمان منسجم و نظم مبتني بر سلسله‌ي مراتب دقيق تنها شيوه‌ي ساختاري براي احزاب است كه منجر به موفقيت آن خواهد شد. هرگاه احزاب در ايران در كنار برنامه و اهداف خود بتواند سازمان منضبطي براي نيروهاي حزبي فراهم آورند، در آن صورت امكان نهادينه شدن فعاليت حزبي در ايران وجود خواهد داشت.... اما بايد گفت سانتراليزم دمكراتيك مبتني بر دخالت اعضا در تصميم‌سازي و تصميم‌گيري است. در واقع اعضا از طريق حوزه يا هسته‌هاي اوليه در طرح موضوع و نيز نحوه‌ي برخورد با آن دخالت داشته و با ارايه‌ي ماحصل نظراتشان به سلسله‌ي مراتب بالاتر تشكيلات در اتخاذ تصميم نهايي نقش واقعي داشته و آن‌گاه كه تصميم اتخاذ گرديد در مرحله‌ي اجرا همگي تابع همان تصميم نهايي‌اند. به اين ترتيب است كه شيوه‌ي دمكراتيك ضامن حفظ تشكيلات از آفت اليگارشي آهنين شده و از سوي ديگر سانتراليزم موجب استحكام و هماهنگي كامل اجزا و اعضاي حزب خواهد گرديد... به نظر مي‌رسد با توجه به تجربيات گذشته، سنت‌هايي كه هم‌چنان نشانه‌هاي آن در جامعه‌ي كنوني ما مشهود مي‌باشد و ويژگي‌هاي فرهنگ سياسي در كشورمان، اين ساخت تشكيلاتي مناسب‌ترين شيوه در خصوص بقا و استمرار احزاب و تاثيرگذار در ميزان موفقيت آنان باشد.