ریحان

▪ خانواده: Labiatae
▪ جنس: Ocimum
▪ گوته: O.basilicum
▪ نام فارسی: ریحان، تخم شربتی
جنس ریحان، گیاه علفی با ساقه چوبی و شامل ۶۰ گونه گیاهی می‌باشد، ز اختصاصات این جنس برگ‌های بیضوی و دراز و گل‌هائی مجتمع، معطر با رنگ‌های گلی، سفید، بنفش که در طول محور ساقه دیده می‌شود.
پوشش گل‌ها ۵قسمتی و شامل دو لوب، لوب بالائی که خود شامل ۴ قسمت و لوب تحتانی که شامل یک قسمت می‌باشد. میوه فندقه بیضی و صاف است.
ریحان گیاهی است علفی، یکساله، معطر، دارای ساقه منشعب به ارتفاع ۱۵ تا ۴۵ سانتی‌متر با برگ‌های متقابل بیضوی نوک‌تیز، کناره‌ها دندانه‌دار، گل‌هائی معطر به رنگ سفید یا گلی و گاهی بنفش و مجتمع در دسته‌جات ۴ تا ۶تائی، برگ سرشاخه‌های جوان آن مصرف تغذیه‌ای داشته و از این گیاه اسانسی تهیه می‌شود که این اسانس مصارف درمانی متعددی دارد.
در تاریخ این گیاه را بومی ایران و افغانستان دانسته‌اند. از نظر ترکیبات شیمیائی ریحان مرکب از ترکیبات الکلی مختلف و ماده‌ای به‌نام اوسی من Ocimene می‌باشد. این ماده به شکل روغن و دارای بوئی معطر می‌باشد.
دانه ریحان دارای ماده‌ای روغنی و واجد ید می‌باشد. از نظر خواص درمانی برگ ریحان جهت معطر ساختن اغذیه به‌کار رفته و به‌صورت خام نیز مصرف می‌گردد.
دم کرده این برگ اثر ضدتشنج، نیرو دهنده، مقوی و مدر داشته و برای رفع سردرد یکطرفه و عصبی، تقویت عمل دستگاه هضم، از بین برنده نفخ، سرگیجه دل‌پیچه، سرفه و آنزین و سیاه‌سرفه همچنین زیادکننده شیر مادر توصیه شده است.
جوشانده غلیظ ریحان جهت رفع افت به‌صورت حمام دهان مصرف میظگردد. دانه ریحان دارای لعاب فراوان است و جون نرم‌کننده است در رفع ورم کلیه و ترشحات زنانگی مورد مصرف قرار می‌گیرد. ریختن ۵ تا ۶ قطره از اسانس ریحان روی یک حبه قند اثر قاطع در رفع تشنج‌های معده و سردرد حاصل از ضعف دستگاه گوارش دارد. کلیه قسمت‌های ریحان به‌عنوان داروی مؤثر جهت رفع التهاب‌های دستگاه مجاری ادرار به‌کار می‌رود.

فرهاد مهدیزاده - عادله جواهریان

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده