آناتومی یک افول‌

● نگاهی به وضعیت كسب و كار شركت سیلیكون گرافیكس‌
دوشنبه هفتم نوامبر سال ۲۰۰۵، بعد از سال ۱۹۸۶، اولین روزی بود كه سهام شركت سیلیكون گرافیكس یا SGI در بورس سهام نیویورك داد وستد نشد. ناكامی اخیر این شركت در حقیقت فصل واپسین داستان بلند و غم‌انگیزی است كه به رغم نظر تحلیلگران، درس‌های بی‌شماری برای شركت‌‌های دیگر دارد. با این حال هنوز روِسای شركت تأكید می‌كنند كه مشتریان SGI وفادارند و فناوری‌های این شركت برای بقا، حتی در بازارهای محدود به اندازه كافی توانمند هستند.
قیمت سهام SGI از ماه می سال ۲۰۰۵ میلا‌دی و زمانی كه بورس هشدار داده بود كه ارزش سهام شركت در فهرست‌های متوالی پایین‌تر از استاندارد است، به زیر یك دلا‌ر رسیده بود. طبق استاندارد بورس سهام نیویورك، ارزش میانگین سهام عمومی یك شركت در طی یكی بازه زمانی سی روزه دادوستد باید حداقل یك دلا‌ر باشد و به این ترتیب سهام SGI در خارج بورس معامله شد.
به‌رغم این وضعیت، كارولین، سخنگوی SGI می‌گوید: <با آن‌كه نام SGI در فهرست بورس سهام نیویورك قرار دارد، حجم زیادی از دادوستد ما از بورس خارج شده است. ما معتقدیم گذر از وضعیت خارج از بورس بدون دردسر صورت خواهد گرفت و این تحولا‌ت بر كار ما تأثیر نخواهد گذاشت. از سوی دیگر، ما تمركز بر مشتریان و اهداف تجاری خود را ادامه خواهیم داد.> وی در ادامه افزود: <در آغاز سال مالی، سه هدف اصلی را مدنظر قرارداده بودیم: تجدید كسب و كار به منظور افزایش نقدینگی، كاهش قابل توجه هزینه‌ها، و برنامه‌های درآمدزایی.
همان‌طور كه قبلا‌ً اعلا‌م كرده بودیم، در حال گذار از مرحله مهمی هستیم كه به واسطه این اهداف تدارك دیده بودیم. پیاده‌سازی برنامه‌های ما چندین فصل ادامه خواهد داشت. با این حال ما به اهداف خود در مورد درآمد‌ها در سه ماهه منتهی به سپتامبر دست یافتیم. بازسازی و برنامه‌های كاهش هزینه‌ها را آغاز نموده‌ایم و در ۲۵ اكتبر اعلا‌م كردیم كه تسهیلا‌ت اعتباری مبتنی بر دارایی‌های خود را آماده كرده‌ایم كه این امر نقدینگی ما را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد.>
با تمام این احوال SGI در سه ماهه منتهی به سپتامبر ۲۰۰۵ متحمل یك ضرر نوزده میلیون دلا‌ری شد. در حالی كه این شركت در سال ۲۰۰۴ میلا‌دی ۷۳۰ میلیون دلا‌ر و در سال ۱۹۹۷، یعنی در دوران اوج خود سه میلیارد دلا‌ر درآمد داشت. اما چه اتفاقی افتاد؟ به گمان بعضی SGI پیشرفت كرده است!
● دوران خوشی
ده سال و اندی پیش در دوازدهم جولا‌ی سال ۱۹۹۵ قیمت سهام SGI به ۲۵/۴۵ دلا‌ر، یعنی تقریباً دو برابر فروش نقدی مایكروسافت در آن زمان، رسیده بود. در آن ایام SGI یكی از بزرگ‌ترین و مجهز‌ترین شركت‌های IT بود و در همه جا گران‌ترین اراضی تجاری را در اختیار داشت.
آن‌ روزها SGI در سرتاسر دنیا حدود دوازده‌هزار كارمند داشت و به‌واسطه ایستگاه‌های كاری پرقدرت خود كه مناسب طراحی و رندر جلوه‌های ویژه و انیمیشن بودند، محبوب شركت‌های تولیدكننده تصاویر متحرك بود. این شركت به حوزه‌های تصویربرداری پزشكی، نظامی و دولتی نیز سیستم می‌فروخت.
البته SGI اكنون نیز به چنین كاری مشغول است. اما این فعالیت در مقیاس بسیار كوچك‌تری انجام می‌گیرد (به عنوان مثال نیروی دریایی ایالا‌ت متحده به منظور كمك‌رسانی در جریان پدیده سونامی از ابركامپیوترها و فناوری‌های ذخیره‌سازی SGI استفاده كرده است).
اما آن‌ روزها دیگر گذشته‌اند. SGI هنوز هم پلتفرم‌های محاسباتی و قطعات رده بالا‌ (همچون سیستم‌های اشتراك حافظه) می‌فروشد. اما حدود هشتاددرصد كاركنان خود را بركنار و تعداد آن‌ها را به ۲۲۰۰ نفر كاهش‌داده است. این شركت بخش عمده‌ای از درآمد خود را به واسطه اجاره املا‌ك خود به شركت گوگل به دست می‌آورد. SGI از سال ۲۰۰۳ تمام اراضی اصلی خود را در ازای مبلغ سالا‌نه چهارده تا هفده میلیون‌دلا‌ر به شركت گوگل اجاره داده است و خود به مكانی معمولی‌تر - اما همچنان با ابهت - در نیم مایلی آنجا نقل مكان كرده است.
برخی ناظران این وضعیت را طعنه‌آمیز قلمداد می‌كنند. املا‌ك SGI، شركتی با ایستگاه‌های كاری اختصاصی كه هر یك ده تا چهل هزاردلا‌ر قیمت دارند توسط تازه واردی كه كسب و كار اینترنتی خود را تا حد زیادی از طریق مجموعه‌ای از دستگاه‌های ارزان‌قیمت مبتنی بر لینوكس پیش می‌برد، اشغال شده است.
به راستی چگونه SGI در كمتر از یك دهه بدین‌سان افول كرد؟ به عقیده برخی از تحلیلگران، بصیرت، یا به طور دقیق‌تر فقدان آن، نقش عمده‌ای در این زمینه داشته است. برخی دیگر به ظهور لینوكس اشاره می‌كنند. اما همه در مورد این موضوع به اقبال بد SGI نیز اذعان دارند. مایكل گارتنبرگ تحلیلگر مركز تحقیقاتی ژوپیتر می‌گوید:
● دوران پیش از اینترنت
در فوریه ۱۹۹۳ اینترنتِ ARPA متولد شده و مورد استفاده دانشگاه‌ها و ارتش قرار گرفته بود. با این‌حال این شبكه سال‌ها با پذیرش دنیای كسب و كار و عموم فاصله داشت. آن زمان هیچ مرورگر خوشدست و كاربرپسندی وجود نداشت. مارك اندرسن همچنان به ساخت مرورگر مجهز به رابط گرافیكی موزاییكی خود (كه بعدها به Netscape مشهور شد) در دانشگاه ایلی‌نویز مشغول بود. در واقع نسخه پایدار مرورگر نت‌اسكیپ تا پیش از دسامبر سال ۱۹۹۴ عرضه نشد.
در اوایل سال ۱۹۹۳ كامپیوترها یا روی یك شبكه سیمی محلی مبتنی بر كلا‌ینت سرور و یا به صورت مستقل و جدا از هم كار می‌كردند و این بزرگراه اطلا‌عاتی عظیم هنوز برای اتصال آن‌ها به یكدیگر مورد استفاده قرار نگرفته بود. سیسكوسیستمز، سان مایكروسیستمز و شركت‌های دیگر برای به‌كارگیری این شیوه ارتباطی در تكاپو بودند و تلا‌ش می‌كردند مردم را متقاعد كنند كه آینده از آن شبكه‌ها خواهد بود. در خلا‌ل این كوشش‌های پیشگامانه در راهIT جدید و شبكه‌محور كه سرانجام به اینترنت امروزی منجر شد، سیلیكون‌گرافیكس به راه خود ادامه می‌داد.
این شركت كسب و كار خوبی داشت و ایستگاه‌های كاری ۶۴ بیتی رده بالا‌ و مجهز به سیستم‌عامل Iris می‌ساخت كه با قیمتی بین ده تا بیست هزاردلا‌ر (و حتی بالا‌تر) به فروش می‌رسیدند. كیفیت حرف اول را می‌زد و قیمت برای شركت‌هایی كه توان سرمایه‌گذاری داشتند، اهمیتی نداشت. سیلیكون‌گرافیكس به‌عنوان تولیدكننده عالی‌ترین و واضح‌ترین سیستم‌های گرافیك‌های كامپیوتری مشهور بود. این شركت پیشتاز فناوری گرافیك‌های سه‌بعدی بود و هنوز هم به‌‌عنوان رهبر این حوزه شناخته می‌شود.
● دولتمردان در SGI
در بیست و دوم فوریه ۱۹۹۳ رئیس جمهور ایالا‌ت متحده و معاونش قصد داشتند از مشهورترین شركت وقت یعنی سیلیكون گرافیكس دیدار كنند. اما انگیزه آن‌ها از این كار چه بود؟ به راه انداختن هیاهو برای این‌كه به دره سیلیكون
- و دنیا- بفهمانند كه واشنگتن به كمك امتیازهای مالیاتی از تحقیق و توسعه در تجارت فناوری اطلا‌عات حمایت خواهد كرد. در جریان این بازدید ادمك كراكن مدیر اجرایی وقت SGI روی صحنه رفت و در مقابل دوربین‌های تلویزیونی تبلیغات رسانه‌ای خود را انجام داد. ذكر این ماجرا یادآور این نكته است كه SGI به عنوان رهبر گرافیك كامپیوتری زمانی برفراز ابرها سیر می‌كرد. اما دو سال و نیم بعد و پس از خریدن شركت Cray Research وضعیت تغییر كرد و سهام شركت در سراشیبی سقوط قرار گرفت و در ادامه به رویداد هفتم نوامبر ۲۰۰۵ در بورس سهام نیویورك منجر شد.
SGI كه در سال ۱۹۸۰ آغاز به كار كرد و در سال ۱۹۸۲ به عنوان یك حركت ثبت شده توسط جیم كلا‌رك (كسی كه بعدها نت‌اسكیپ را بنا نهاد) و هفت تن دیگر تأسیس شد. این شركت در ابتدا روی تولید تراشه‌های كاربرد‌محور تمركز كرده بود. اما در سال ۱۹۸۳ <موتور هندسی> DARPA باعث تغییر تمركز SGI و تبدیل شدن آن به شركتی در زمینه ترمینال‌های كامپیوتری شد.
در سال ۱۹۸۴ هنگامی كه مك كراكن مدیر اجرایی SGI شد، این تمركز به سمت ایستگاه‌های كاری چرخید و این شركت در سال ۱۹۸۶ به سهامی عام تبدیل شد. در سال ۱۹۸۶ سمت و سوی فعالیت‌های SGI بار دیگر تغییر كرد و به حوزه دسكتاپ گرایید. در سال ۱۹۸۸ سیلیكون گرافیكس سرورهای سری Power را معرفی كرد كه دو سال بعد به محصولا‌تی رقابتی تبدیل شدند. در سال ۱۹۹۲ این شركت صدهزارمین ایستگاه كاری خود را عرضه كرد و در سال ۱۹۹۳ خبر درآمد یك میلیارددلا‌ری خود را منتشر ساخت. پارك ژوراسیك، فیلم موفق استیون اسپیلبرگ با استفاده از ایستگاه‌های كاری SGI رندر شده است. محصول برجسته دیزنی و پیكسار یعنی <داستان اسباب‌بازی> نیز كه با استفاده از ماشین‌های SGI ساخته شده بود، در سال ۱۹۹۵ عرضه شد.SGI همه كارها را خود انجام می‌داد؛ از طراحی و ساخت نرم‌افزار و سخت‌افزار تا طراحی تراشه‌های سفارشی. این شركت حتی عینك‌های مخصوص برای ایستگاه‌های كاری سه‌بعدی خود ساخته بود. اما این وضعیت خوب، دیری نپایید و قیمت سهام SGI پس از جذب شركت Cray كه تا حدزیادی مك كراكن آن را مدیریت كرده‌بود، افت كرد. شركت دریافته بود كه نمی‌تواند با ایستگاه‌های كاری جدیدتر مبتنی بر ویندوز ان‌تی و سولا‌ریس شركت سان كه به بازار آمده بودند رقابت كند. در عین حال فروش ابركامپیوترهای قدرتمند Cray نیز به هركس امكانپذیر نبود. رقابت شدید میان شركت‌های غول‌پیكر در زمینه فروش كامپیوترهای ارزان‌قیمت و حتی قدرتمندتر مانند آی‌بی‌ام، سان، اچ‌پی و كامپك راهی برای پیروزی باقی نمی‌گذاشت.
گارتنبرگ می‌گوید: <پی‌سی‌ها در سال ۱۹۹۵ همچنان اسباب‌بازی‌هایی بیش نبودند. اما این شركت پیش‌بینی نمی‌كرد كه پی‌سی‌ها با همان سرعت و چابكی خودشان پیشرفت كنند. SGI اساساً قانون مور را نادیده گرفته‌بود.> و این برای SGI به یك معما تبدیل شده بود. گِرِگ استس یكی از مدیران قدیمی SGI می‌گوید: <ما قصد داشتیم سریع‌ترین سرور NT دنیا را بسازیم و از تراشه‌ها و نرم‌افزارهای گرافیكی خودمان در آن استفاده كنیم. اما این سرور به سرعت به یك سیستم معمولی تبدیل می‌شد. كسی چه می‌دانست؟ ما چند هفته‌ای سریع‌ترین بودیم و پس از آن دوم بودیم و دو هفته بعد نیز به رتبه سوم نزول ‌كردیم. برای ما كه تراشه‌های اختصاصی خود را به تخته مدار جوش می‌دادیم، امكان رقابت وجود نداشت.>
● انحراف از مسیر
موضوع دیگری كه سیلیكون گرافیكس برخلا‌ف دیگر شركت‌ها در اواخر دهه نود در پیش‌بینی آن ناتوان مانده بود، ظهور رایانش توزیعی بود. شركت‌هایی چون اوراكل آی‌بی‌ام، اچ‌پی، سیسكو و سان، اولین ارائه‌كنندگان این محصولا‌ت enterprise بودند و اكنون در این حوزه رو به رشد از موقعیت خوبی برخوردارند. در سال ۱۹۹۷ كه سیلیكون گرافیكس در رقابتی سنگین و تحت فشارِ قیمت‌گذاری قرار داشت و دچار مشكلا‌ت ایجاد شده بود، به دنبال شریكی كلیدی می‌گشت تا شركت را از میان طوفان نجات دهد.
به این ترتیب SGI تولید سیستم‌های مبتنی بر تراشه‌های MIPS را كنار گذاشت و به استفاده از پردازنده‌های اینتل روی آورد. اما این فرایند انتقال با كندی و هزینه بالا‌یی صورت گرفت. تأخیر در عرضه تراشه‌های جدیدتر - كه البته تقصیر SGI نبود- و تحول چرخه تولید، این شركت را در آستانه سقوط قرار داد.
حاصل اتحاد SGI ویكی از بزرگ‌ترین رقبای این شركت یعنی مایكروسافت برای ایجاد یك معماری گرافیكی جدید كاملا‌ً ناامیدكننده از آب درآمد. پیوند Open GL از سیلیكون گرافیكس، Scene Graph و DirectX مایكروسافت برای ایجاد یك استاندارد مستقل، خوب پیش نرفت و این قرارداد خیلی زود فسخ شد.
از سوی دیگر هنگامی كه لینوكس در اواخر دهه نود مورد توجه بازار enterprise قرار گرفت، استودیوهای انیمیشن‌سازی هالیوود دریافتند كه می‌توانند كارهای رده بالا‌ی مشابهی را با استفاده از كامپیوترهای بسیار ارزان‌تر نیز انجام دهند. در نتیجه آن‌ها شروع به كنارگذاشتن سیستم‌های SGI كردند و با هزینه‌های به مراتب كمتری به جرگه لینوكس ملحق شدند. طی سه سال، بسیاری از مشتریان عمده SGI، شامل پیكسار، Industrial Light Magic و دریم وركز، مهاجرت كردند و شركت رو به كوچك شدن نهاد.
SGI بخش ابررایانه Cray را نیز در سال دوهزار میلا‌دی فروخت و این كوچك شدن ادامه یافت. استس می‌گوید: <از به كار بردن این واژه بیزارم. اما در آنجا نوعی تكبر وجود داشت. ما محصولا‌ت بزرگی داشتیم - و داریم - و این را به خوبی می‌دانستیم. مشكل این بود كه برای چیزهایی كه می‌ساختیم بازار محدودی وجود داشت. ما نمی‌توانستیم تراشه‌ها را تغییر دهیم تا بتوانیم با نسل جدید پی‌سی‌ها رقابت كنیم.>
در ابتدای كوچك‌شدن SGI، این شركت تلا‌ش‌كرد به بازارهای جدیدی چون سرورهای مبتنی بر لینوكس و سیستم‌های ذخیره‌سازی روی آورد. البته امروزه نیز موفقیت‌های این شركت در حوزه ذخیره‌سازی و تجهیزات آن قابل ملا‌حظه است. با این حال این شركت در زمینه تجارت سرورها برای رسیدن به رقبایی چون آی‌بی‌ام، BEA، سان، اچ‌پی و مایكروسافت راه زیادی در پیش دارد. استس می‌گوید: <باید یاد بگیریم راه خود را انتخاب كنیم و از شایستگی‌های اصلی خود در راه‌هایی استفاده نماییم كه می‌دانیم در بازار آن‌ها موفق خواهیم بود. به عنوان مثال ما در حوزه ذخیره‌سازی هنوز پیشنهادات ارزشمندی داریم. >
● سیلیكون گرافیكس امروز
امروزه SGI شركت كوچكی است كه بسیاری از سخت‌افزارها و خدمات خود را به دولت و چند كشور خارجی برای پروژه‌هایی می‌فروشد كه نمی‌تواند در مورد آن‌ها صحبت كند. به عنوان مثال گمان می‌رود كه SGI برنامه‌های گرافیكی و شبیه‌سازی رده بالا‌ی خود را به CIA فروخته است. با این حال شركت این ادعا را تأیید یا تكذیب نكرده است. به عنوان مثالی از توانایی‌های ایستگاه‌های كاری سیلیكون گرافیكس، این شركت دریك همایش برای گروهی از مشتریان بالقوه فضایی، سیاره زمین را روی یك صفحه خمیده ویژه به نمایش گذاشت. در این نمایش <دوربین> به‌طور پیوسته و یكنواخت درشت‌نمایی زمین را افزایش می‌داد.
به طوری كه از اتمسفر زمین عبور كرد و متعاقب آن به ترتیب روی امریكای شمالی، ایالا‌ت متحده، كالیفرنیا، ناحیه بندری شهر Almeda، یك كارخانه كشتی‌سازی، یك ناو هواپیمابر و نهایتاً روی ماشین‌ها و افراد روی عرشه پرواز متمركز شد. نمایش تمام این صحنه‌ها به گونه‌ای بود كه به نظر می‌رسید یك نمای یكپارچه و پیوسته بوده است. استس دراین‌باره می‌گوید: <از چندین ترابایت اطلا‌عات برای ساخت این نمایش استفاده شده است. هیچ كامپیوتر معمولی‌ای نمی‌تواند به ظرفیت اجرایی چیزی مثل این نزدیك شود.> با این حساب درك این‌كه چرا كارشناسان نظامی به چیزهایی مانند این سیستم‌ها علا‌قمندند، چندان دشوار نیست.
بخش دیگری از این نمایش، به پخش تصاویر سه بعدی از DNA انسان اختصاص داشت. این تصاویر، جزئیات زیادی از این‌كه چگونه سلول‌های مریض در مراحل اولیه سرطان به یكدیگر می‌پیوندند را نشان می‌داد. دانشمندان می‌توانند از این تصاویر واضح برای مشاهده بیماری‌ها در سطح میكروسكوپیك و به منظور یافتن راهی برای حمله چند جانبه به تومورها استفاده كنند. به‌علا‌وه، راه‌حل‌های گرافیكی رده بالا‌ی SGI در شهرداری‌ها و آژانس‌های برنامه‌ریزی شهری كاربرد دارند. در بخش دیگری از نمایش، یك تور مجازی از مركز شهر لسآنجلس به نمایش گذاشته شد.
به نظر می‌رسید كه <دوربین> در یكی از شاهراه‌ها در حركت است و شهر را با جزئیات زیادی، بدون مردم و ماشین‌ها، نشان می‌دهد. ساختمان‌های جدید، درخت‌ها و دیگر مشخصه‌ها در قطعات خالی زمین نمایان می‌شدند تا نشان‌دهند كه طراحان شهری چگونه می‌توانند به مشتریان خود برای تصور و تجسم یك طرح جدید كمك كنند. استس می‌گوید: <شركت‌ها برای انواع مختلف مشكلا‌ت غیرعادی خود به ما مراجعه می‌كنند. به عنوان مثال فكر می‌كنید چگونه چیپس‌های سیب‌زمینی Pringles بدون آن‌كه شكسته شوند در ظرف‌های استوانه‌ای خود قرارمی‌گیرند؟
ارزش كار ما در اینجا همین نكته است كه همه چیپس‌ها دقیقاً به یك اندازه هستند و همگی بی‌عیب و سالم هستند. اگر آن‌ها را روی هم انباشته كنید و درون ظرف استوانه‌ای بیندازید، چیپسی كه در پایین قرار گرفته‌است خواهد شكست. از ما خواسته شد شتاب دقیق هوا روی هر چیپس را طوری محاسبه كنیم كه مقابل ظرف استوانه قرار بگیرند و بدون آن‌كه شكسته شوند، درون آن بلغزند. این‌ها نمونه‌هایی از كارهایی مختلفی هستند كه در اینجا یعنی SGI از ما درخواست می‌شود. نمونه‌های متعدد دیگری هم وجود دارند كه مثال بزنم. اما به دلا‌یلی نمی‌توانم.>
با این حال چالش اصلی SGI همچنان پابرجاست: چگونه می‌توان فروش خدمت و محصولا‌ت پرهزینه و با كیفیت را در بازاری به شدت محدود و عمودی ادامه داد. استس می‌گوید: <آیا می‌توانیم در این حوزه به عنوان یك بازیگر كوچك رقابت كنیم؟ قطعاً بله! مشتریان و درآمد ما ثابت و مطمئن است. اما لا‌زم است كاهش هزینه‌ها را ادامه دهیم تا به جایی برسیم كه از این وضعیت رها شویم و من اطمینان دارم كه برنامه ما، شركت را به آنجا خواهد رساند.>
سیلیكون گرافیكس همچنان به دنبال یافتن راه‌هایی است تا هزینه‌های تولید را كاهش دهد. البته SGI برنامه‌های بازنگری تجاری خود را به اتمام رسانده است كه به گفته استس تأثیرات آن به زودی نمایان خواهندشد.

ترجمه: پرهام ایزدپناه
منبع: هفته‌نامه ای‌ویك

منبع : ماهنامه شبکه