بررسی چاقی و علل آن در کودکان

شیوع روزافزون چاقی در كودكان یكی از مشكلات جدی بهداشتی است. طی دهه ۱۹۹۰ درصد كودكانی كه اضافه وزن داشتند افزایش یافته است. حتی مساله مهم‌تر اینكه درجه چاقی كودكان بیش از بچه‌های دهه قبل بوده است. با وجودی كه اكثر مردم نقش ژنتیك را در چاقی می‌دانند، ولی این مساله در كودكان را نمی‌توان تنها به ژن‌های آنها نسبت داد. در مورد علت بروز چاقی در كودكان عوامل مختلفی مطرح هستند. علاوه بر میزان دریافت مواد غذایی توسط كودك و میزان فعالیت جسمانی او وجود مشكلات و مشاجرات خانوادگی باعث شكل گرفتن رفتارهای غلط تغذیه‌ای در كودك و احتمالاً بروز چاقی در وی می‌شود. عدم فعالیت كودك مهم‌ترین عامل ایجاد چاقی در اوست كه از مهم‌ترین دلایل آن می‌تواند تماشای بیش از حد تلویزیون یا استفاده بیش از اندازه از كامپیوتر و یا استفاده از ماشین حتی برای مسافت‌های كوتاه باشد. به‌نظر می‌رسد عوامل وراثتی و ژنتیكی تا حد زیادی در بروز چاقی كودك اثر داشته باشند اما جدا از این مساله كودكان اغلب بهترین تغذیه را در شرایطی دارند كه والدین آنها نه بیش از اندازه سخت‌گیر و نه بیش از اندازه آسان می‌گیرند. دیده شده مادران كودك ۸ـ۴ ساله‌ای كه چاق‌تر هستند در اوقات صرف غذا كمتر با كودكان خود صحبت می‌كنند، كمتر به آنها پاسخ می‌دهند، كمتر رفتارهای این كودكان را مورد تایید قرار می‌دهند و كمتر سعی در اصلاح رفتارهای غلط كودك در هنگام صرف غذا دارند. از سوی دیگر اگر والدین تلاش غیرمعمول و بیش از حد متعارفی را برای دستكاری و اصلاح غذا خوردن كودك نشان بدهند ممكن است كودك احساس ناراحتی كرده و بیش از حد غذا بخورد. اختلال در روابط خانوادگی معمولاً سبب كاهش عشق و محبت كافی نسبت به كودك می‌شود در نتیجه چون كودك احساس مثبتی درباره خود پیدا نمی‌كند، این مساله منجر به پرخوری عاطفی و در نتیجه چاقی او می‌گردد. هرچه كودك مدت زمان بیشتری اضافه وزن داشته باشد، احتمالاً اینكه در زمان بلوغ و بعد از آن هم اضافه وزن داشته باشد بیشتر خواهد بود. چاقی كودكان مشكلات روانی، اجتماعی متعددی از قبیل دوری از دیگران، برداشت منفی از خود، افسردگی و دوری از اجتماع را به بار می‌آورد. در قدیم تصور می‌شد كه چاقی كودكان در دوران بلوغ قابل درمان است، اما امروزه شواهد نشان می‌دهند كه بچه‌های چاق یك یا دو عامل خطر قلبی ـ عروقی از قبیل افزایش چربی خون، افزایش فشارخون و افزایش میزان انسولین را خواهند داشت به علاوه افزایش احتمال بروز دیابت نوع دو در كودكان و بزرگسالان پیامد این مساله است.
درمان چاقی درمان چاقی معمولاً امری دشوار است كه شامل آموزش، اصلاح رفتار كودك، ورزش و رژیم غذایی مناسب می‌باشد. در درمان چاقی باید توجه داشت كه نیازهای تغذیه‌ای كودك برای رشد و تكامل فدای درمان چاقی نشوند.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای درمان چاقی اطلاعات كافی خانواده‌ها در زمینه انتخاب غذا و نوع تغذیه، فعالیت فیزیكی و ایجاد رفتارهای صحیح تغذیه‌ای نقش مهمی در درمان چاقی كودكان ایفا می‌كند. ۱ـ محدود كردن مصرف شیرینی‌ها و غذاهای غنی از قند (شیرینی‌جات و نوشابه‌ها و...) و جایگزینی آنها با میوه‌های تازه یا خشك شده، غلات همراه شیر و... ۲ـ محدود كردن دفعات مصرف میان‌وعده‌ها و در عوض مصرف سبزی‌ها در تمام وعده‌های غذایی ۳ـ محدود كردن مصرف موادی مانند چیپس و غذاهای سرخ كردنی و جایگزین كردن آنها با برنج و سیب‌زمینی، ماكارونی و یا نان در وعده‌های غذایی ۴ـ تلاش برای افزایش فعالیت فیزیكی كودك لازم به ذكر است اگر تمام افراد خانواده از این توصیه‌ها پیروی كنند نتیجه بهتری برای كاهش وزن كودك حاصل خواهد شد.

منبع : روزنامه تهران امروز