اثرات سونامی بر شیلات سریلانکا

پدیده سونامی موجب تجدید نظر در نحوه مصرف آبزیان در سریلانكا شده است بطوری كه استقبال شدید مردم سری لانكا از مصرف كنسرو ماهی را بدنبال داشته است.سریلانكا برای جبران تقاضای داخلی خود كه به ۳۲۵۰۰۰ تن می رسد، سالانه ۱۳۰۰۰۰ تن ماهی تازه وارد می كند. اقلام مهم وارداتی این كشورماهی خشك شده و كنسرو ماهی می باشد. برای تأمین تقاضای داخلی سالیانه بیش از ۲۰۰۰۰ تن كنسرو ماهی به قیمت حدود ۱۶ میلیون دلار كشورهای مختلف منجمله شیلی وارد می شود.۹۰ درصد بازار كنسرو تون از محصولات كنسروی شیلی، عمدتا از گونه های مكرل در آب نمك یا روغن تآمین می شود كه در خرده فروشی به قیمت ۶۵ تا ۶۸ روپیه بفروش می رسد. البته واردات از پرو و تایلند نیز انجام می شود و بعكس كشورهای آسیای جنوبشرقی ماهی كنسروی در سس گوجه فرنگی در سریلانكا مقبولیتی ندارد.مردم سریلانكا یكی از عمده ترین مصرف كنندگان ماهی خشك شده بشمار می روند.
تولیدات داخلی بهیچ وجه تكافوی بازار گسترده ی محلی را نمی كند و لذا كمبود آن با واردات از كشورهای پاكستان، مالدیو، هند و برخی كشورهای آسیای جنوبشرقی تأمین می شود.پدیده سونامی در روز۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ بخش اعظم تاسیسات شیلاتی سریلانكا را منهدم كرد و ۷۰ – ۸۰ درصد ظرفیت ناوگان صیادی این كشور را از بین برد. بیشترین آسیب را سواحل شمال شرقی و جنوبی متحمل شد كه نزدیك به ۷۳ درصد صید، یعنی ۲۷۵۰۰۰ تن در سال ۲۰۰۲ را این مناطق تأمین كرده بود.كاملا روشن است كه با توجه به این تخریب عظیم ناوگان صید محلی و از بین رفتن ده درصد و یا به عبارتی ۱۲۴۰۰ نفر ( ۷۲۰۰ نفر كشته و بیش از ۵۲۰۰ نفر مفقود ) از ۱۱۰۰۰۰ نفر اعضای جامعه صیادی، عرضه و تأمین ماهی تازه محلی قطعاً در ماههای آتی دچار مشكل جدی خواهد شد. میانگین مصرف سرانه ماهی در سری لانكا ۳۲ كیلوگرم است و نزدیك به ۵۵ درصد پروتئین لازم ( بیش از ۷۰ درصد جمعیت بعضی بخشها ) مردم سریلانكا از طریق ماهی تأمین می شده است. با توجه به اینكه نزدیك به ۷۵% از میزان عرضه ماهی و سایر آبزیان محلی كم شده، بدیهی است كه در كوتاه مدت كمبودهای شدیدی در بازار ماهی بروز خواهد كرد. البته این موضوع فعلا احساس نخواهد شد زیرا تقاضای مشتری برای ماهی تازه پس از عكس العمل منفی مشتریان و شایعاتی كه در مورد مصرف ماهیان پس از سونامی وجود داشت موجب كاهش میزان مصرف بصورت مقطعی گردید.
این گزارش می افزاید: از سوی دیگر تقاضا برای ماهی تازه و كنسروی از طرف مشتریان بطور چشمگیری افزایش یافته است، این موضوع با ۳۰% افزایش قیمت اغلب انواع ماهی خشك، نسبت به سطح قیمت این محصولات، قبل از فاجعه سونامی همراه بود. برای مثال، ۱۰۰ گرم ماهی خشك Trevally یا (Katta) كه قبلا به ۳۸ روپیه فروخته می شد، اینك به ۵۰ روپیه افزایش یافته است.از سوی دیگر ماهی خشك و كنسرو شده نوعی محصول مورد نیاز در روزهای سخت فاجعه بشمار می رود. عرضه ماهی خشك شده هنوز وضع مطلوبی ندارد زیرا وارد كنندگان این محصول آن را برای روزهائی كه محصولات پرو و شیلی احیانا دچار مشكلی شوند، برای صدور با قیمت بهتر انبار نموده اند. چنانچه عرضه این محصولات دچار مشكل شود شاید سریلانكا مجبور به روی آوردن به عرضه كنندگان از كشورهای آسیای جنوب شرقی خصوصا تایلند شود.
●تلاش برای فرار از تنگناها
صیادان سریلانكا بدنبال راه حل مناسب بازاریابی هستند. با توجه به قیمت های پائین و تقاضای كم ماهی تازه برخی صیادان اقدام به خشك نمودن ماهیان صید شده خود می كنند ولی این امر به هیچ وجه قادر به پر كردن شكاف بین عرضه و تقاضا و تثبیت قیمتها در سطح بالا نیست. البته افزایش قیمت و فراهم نبودن ماهی خشك شده بی شك برای مدتها اثری منفی در پروتئین لازم مردم این كشور بجا می گذارد.بر اساس گزارشی كه سازمان بهداشت جهانی منتشر كرده نزدیك به سی د رصد از كودكان كشور سری لانكا از سوء تغذیه رنج می برند. وضعیت موجود سریلانكا به بذل توجه بیشتری نیاز دارد.آسیبی كه سونامی به فعالیتهای ناوگان صیادی وارد كرده اثر بدی نیز روی صادرات تون گذاشته است، وضعیت فعلی مشابه زمانی است كه صنعت از افزایش قیمت سوخت در مضیقه بود. صادرات ماهی از سریلانكا (عمدتاً تون برانش زده و شكم خالی و همچنین گوشت راسته ماهی) از نظر ارزش تقریباً سه برابر ۵ سال گذشته، افزایش پیدا كرده است. با توجه به تقاضای كم ماهی در داخل كشور بیشتر صیادان انگیزه زیادی برای صید و بازسازی امور خود ندارند و همین امر موجب كمبود ماهی تون گردیده است. صدمات وارده بر عملیات ناوگان صید مالدیو بر واردات تون تازه كه جهت صادرات مجدد و ماهی خشك وارد كرده و اثر منفی گذاشته است.
صادر كنندگان معتقدند برای فائق آمدن به این وضعیت، دولت باید با اتحادیه اروپا برای حذف تعرفه گمركی ۱۸ درصدی تون ماهیان وارداتی از سریلانكا، وارد گفتگو شود.تأسیسات زیر بنائی ساحلی نیز صدمات زیادی دیده اند. اغلب سردخانه ها، كارخانجات یخسازی و كارگاههای انجماد یا از بین رفته اند و یا نمی توانند با ظرفیت كامل كار كنند. بر اساس برآورد دولت صدمات وارده بر شركت شیلات سیلون و بنادر شركت مذكور به تنهائی برابر ۱۷ میلیون دلار شده است. البته همه چیز در بخش صادرات تون متروكه نشده است. اغلب شناورهائی كه از سونامی جان سالم بدر برده اند اینك در بیشتر نقاط جزیره به ویژه در ساحل شمال غربی فعالیت خود را آغاز كرده اند. برخی از عمل آورندگان محصولات صادراتی اغلب با قایقهای صید روزانه جهت لانگ لاین تون صادراتی فعالیت می كنند.
همچنین پس از سونامی برای خرید ۱۰۰۰ فروند قایق ۱۹ متری كاملاً مجهز لانگ لاین، به قیمت هر فروند حدود ۴۰۰۰ دلار و به صورت اضطراری شروع شده است.برنامه هائی هم برای خرید مخازن فایبرگلاس یك تنی به قیمت هر مخزن ۳۳۵ دلار از ایسلند، در دست اقدام است. وزارت مربوطه دست در دست بخش خصوصی و حمایت كنندگان برای پیشبرد این هدف كار می كند.
در هر صورت صادرات میگو، دومین رقم عمده صادرات آبزیان، بنظر نمی آید كه صدمه ای از سونامی دیده باشد زیرا اغلب مزارع در ساحل غربی جزیره، از سونامی در امان بوده اند. بقول برخی پرورش دهندگان ماهی منطقه، در حقیقت سونامی بنوعی به شستشوی كانال (Dutch Canal) كمك كرد كه مزارع پرورشی میگو در نقاط مختلف ساحل این كانال واقع شده اند.این پرورش دهندگان معتقدند كه تغییرات جدی در آبهای ساحلی رخ خواهد داد و شاید حتی موجب بهبود وضعیت بیماری و بهره وری مزارع گردد، نظیر پدیده ال نینو كه باعث كاهش شدید صید در اقیانوس آرام غربی گردید.

نویسنده :آقای دكتر سوباسینگ - مدیر اینفوفیش
Dr Subasinghe, Director of Infofish

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران