یک روز کودک

هیچ پدر و مادری نیست که صبح از خواب برخیزد و بگوید که «امروز می خواهم زندگی فرزندم را تباه کنم». هیچ مادری نیست که به خود بگوید «من امروز می خواهم فریاد بکشم و فرزند خودم را تحقیر کنم» برعکس، اغلب مادران هر روز صبح تصمیم می گیرند که روز آرامی داشته باشند و فرزندان آنها احساس امنیت کنند. در اینجا به واکنش هایی که والدین در یک روز به کودک خود نشان می دهند پرداخته شده است.
● صبح به خیر
یک بچه مدرسه ای را نباید هر روز مادرش از خواب بیدار کند. بچه از مادری که او را از خواب شیرین بیرون می کشد و از صدای او که می گوید: «بلند شو، دیر شده» بیزار است. برای هر دو طرف بهتر است که بچه با صدای زنگ ساعت بیدار شود تا با صدای مادر. کودکی را که نمی تواند صبح زود با قیافه بشاش از خواب بیدار شود نباید تنبل و بداخلاق نامید به جای اینکه با این بچه ها وارد جنگ شوید بهتر است اجازه دهید ۱۰ دقیقه بیشتر بخوابند و برای جبران، ۱۰ دقیقه ساعت را جلوتر کوک کنید. صحبت ها هم باید نشانگر هم دردی و درک باشد نه خشم و اهانت مثلا" بگوییم:
«چقدر لذت دارد که آدم توی رختخواب بماند و خواب های شیرین ببیند. ۵ دقیقه دیگر هم لذت ببر» این جملات صبح را شیرین تر می کند. برعکس جملاتی مثل «بلند شو تنبل» یا «مگر مردی، بلند شو»، جوی سرد و طوفانی فراهم می آورد.
البته باید به این نکته دقت داشت که جملاتی مثل: «تو چرا هنوز توی رختخوابی؟ آیا مریض هستی؟ و … » به کودک تفهیم می کند اگر می خواهد مراقبت و محبت ببیند باید مریض باشد.
● صبحانه
صبحانه موقع خوبی نیست تا به کودکمان درس اخلاق و ادب بدهیم. بلکه موقع مناسبی است که کودک بفهمد خانه محیطی است شاد با غذاهایی خوب و دلچسب.
● پوشاک
اکثر والدین هر روز بر سر بستن بند کفش کودک یک جنگ روزانه برپا می کنند. بهتر آن است که برای کودک کفش بدون بند بخریم یا این که بدون هیچ جنگی بند کفش او را ببندیم و مطمئن شویم که کودک به زودی بستن بند کفش خود را خواهد آموخت. به بچه ها نباید مثل آقا کوچولو و خانم کوچولو لباس پوشاند. لباس آنها نباید مثل لباس بزرگترها فقط در اندازه های کوچک تر باشد. آنها بچه اند و لباس بچه گانه باید راحت باشد. نباید خیلی نگران تمیز نگه داشتن لباس آنها بود. آزادی کودک برای دویدن، توپ بازی، پریدن باید به مرتب نگه داشتن لباس ارجح باشد. یک دوجین تی شرت ارزان قیمت که احتیاج به اتو هم ندارد در سلامت روان مادر و کودک بسیار موثر است.
● رفتن به مدرسه
می توان انتظار داشت که صبح کودک به علت عجله، برخی وسایل خود را جا بگذارد در این حال گفتن به فرض «عینکت اینجاست» به کودک بسیار مفیدتر از این است که بگوییم «اگه کله ات به گردنت نچسبیده بود حتما" آن را هم جا می گذاشتی» یا گفتن عبارت «ساعت ۱۲ می بینمت» بسیار آموزنده تر از این است که بگوییم «بعد از مدرسه تو خیابان ول نگرد و فورا" به خانه برگرد.»
● بازگشت از مدرسه
بهتر است هنگام بازگشت کودک، مادر در خانه باشد و از او استقبال کند. اگر مادر نمی تواند در خانه باشد گذاشتن نوشته ای که در آن کودک متوجه شود مادر کجا رفته بسیار مفید است.
مادر می تواند به جای سوالات با پاسخ مشخص مانند «مدرسه چطور بود؟» یا «امروز چه کار کردی؟» سوال هایی مطرح کند که نشانگر درک درست از مشکلات مدرسه رفتن است مثل «به نظر می رسد روز سختی داشتی؟».
● بازگشت پدر
وقتی پدر از محل کار به منزل می آید برای مدت کوتاهی به آرامش نیاز دارد. تا خود را از مسائل دنیای کار دور کند. کودکان از زمان طفولیت باید این موضوع را بیاموزند.
● انجام دادن تکالیف
برخورد والدین با مساله تکالیف مدرسه باید از کلاس اول طوری باشد که این مساله صرفا" مربوط به کودک و معلم اوست. والدین نباید به خاطر تکالیف شب مرتب به کودک نق بزنند و هر شب این تکالیف را بررسی نمایند. وقتی والدین این مسئولیت انجام تکالیف را برعهده بگیرند کودک هم به سادگی این تکالیف را به آنها واگذار می کند و والدین هیچ گاه از این مسئولیت رهایی نمی یابند و حتی تکالیف مدرسه ممکن است تبدیل به سلاحی شود که کودک با آن از والدین انتقام می گیرد. بزرگترین ارزش تکالیف در این است که کودک عادت کند به تنهایی کاری انجام دهد. بعضی کودکان دوست دارند هنگام انجام تکالیف نزدیک یکی از والدین باشند. لذا می توان به آنها اجازه استفاده از میز آشپزخانه یا ناهارخوری را داد. بعضی اوقات کودکان وقتی درس می خوانند سر خود را می خارانند یا ته مداد را می جوند، تذکرات ما فقط فکر آنها را خراب می کند.
● پول تو جیبی
در خانواده های امروزی والدین دادن پول تو جیبی را مانند غذا و لباس ضروری می دانند. ولی باید توجه داشت پول تو جیبی وسیله ای است تعلیماتی با هدف معین: پیدا کردن تجربه در استفاده از پول با حس انتخاب خود و قبول مسئولیت. بنابراین دخالت زیاد در چگونه خرج کردن پول باعث می شود هدف اصلی این کار از بین برود. تنها کاری که ما باید انجام دهیم این است که مشخص کنیم این پول چه مخارجی را در بربگیرد. هرچه کودک بزرگتر شود، میزان پول و مسئولیت های وابسته به آن هم افزایش می یابد. استفاده غلط از مقرری دور از انتظار نیست. اگر کودک به دفعات ولخرجی کرده و تمام پول خود را خرج کرده بهتر است مقرری او را در طی چند قسط در اختیار او قرار دهیم. هرگز نباید از مقرری به عنوان ابزاری برای اطاعت و پیشرفت کودک استفاده کرد.
● تماشای تلویزیون
تمام کودکان علاقه دارند دنیای پیرامون خود را بشناسند. تلویزیون فرصتی برای آنها فراهم می کند تا دانش خود درباره جهان را افزایش دهند. با توجه به تاثیری که تلویزیون روی کودک دارد، والدین نباید از برنامه ریزی کردن برای تماشای تلویزیون احساس خجالت نمایند. چرا که والدین دوست ندارند دزدها و جنایتکاران از طریق تلویزیون وارد منزل آنها شده و بر کودکان آنها تاثیر بگذارند.
● کارهای خانه
جلب همکاری کودکان در تمیز کردن خانه، تقریبا" ناممکن است اما یکی از مهمترین وظایفی است که باید آموخته شود. برای تفهیم ضرورت انجام این کار از فریاد و کتک خودداری کنید. زورگویی چیزی به دانش کودک اضافه نخواهد کرد. سعی کنید فرزندتان وظایفی را که در خانه دارد درک کند. بنابراین درخواست خود را واضح بیان کنید. کودک خود را به خاطر مرتب کردن و کمک کردن تحسین کنید. این کار نباید فقط لفظی باشد بلکه او را د ر آغوش بگیرید و در حضور دیگران ببوسید.
● دوستان و همبازی ها
ما با آزادی انتخاب دوستان موافق هستیم. اما خیلی اوقات فرزندان ما با دوستانی معاشرت دارند که ما دوست نداریم. دوستان باید اثر مفید و تصحیح کننده ای بر هم داشته باشند. بعضی روابط هم باید نهی شود. به هر علتی که از دوست فرزندتان خوشتان نمی آید یک نکته را باید در نظر داشته باشید که رفاقت مثل عشق و عاشقی از آن مقوله هایی است که هر چه صریح تر جلویش را بگیرید تندتر و آتشی تر می شود. بهترین کار حفظ خونسردی است. کودکان به همه نوع رفیقی نیاز دارند. مطمئن باشید رفیقی که با اصول تربیتی آنها مطابقت نداشته باشد را به مرور کنار خواهند گذاشت.
● مجوز لازم نیست
روش زندگی پدر و مادر مربوط به خود آنهاست و آنها نیازی ندارند برای رفتن به هر مجلس یا برنامه ای از بچه های خود کسب تکلیف کنند یا موافقت آنها را جلب کنند. اگر پدر و مادر یک شب می خواهند به میهمانی بروند و فرزند آنها گریه می کند باید ترس او را درک کرد ولی نباید به خواسته او عمل کرد. باید در این موارد جواب قاطع و دوستانه به کودک داد.
● وقت خواب
در بسیاری از منازل وقت خواب آخرین و طولانی ترین نبرد روز بین مادر و کودک است که در آن فرزند سعی دارد تا دیروقت بیدار بماند و مادر می خواهد هر چه زودتر او را بخواباند. در این نبرد مادر از تمام سلاح های موجود مثل غر زدن، فریاد زدن، تهدید و تحقیر کردن، رشوه دادن و … استفاده می کند. اطفالی که هنوز به سن مدرسه نرسیده اند نیاز دارند هنگام خواب پدر یا مادر در کنار آنها باشند، برایشان قصه بگویند و حرف بزنند این کار باعث می شود که کودک اشتیاق بیشتری برای خواب رفتن داشته باشد. اگر پدر و مادر این وقت را به کودک خود بدهند او از ترس ها و آرزوهای خود خواهد گفت. این صحبت ها ناراحتی های درون کودک را بر طرف کرده و به او آرامش می دهد. بعضی بچه ها هم دوست دارند پدر و مادر پیش آنها بمانند.
نباید آنها را مسخره کرد یا اگر پس از این که کودک را به رختخواب فرستادیم ادعا کند فراموش کرده به توالت برود یا اینکه یک لیوان آب می خواهد بهتر آن است که با او دعوا نکنید. کودک به مرور به تنها خوابیدن عادت خواهد کرد.

ناهید محمدی

منبع : بنياد انديشه اسلامي