سلماس ، استان آذربایجان غربی

چنان‌كه از شواهد تاریخی و جغرافیایی برمی‌آید، بافت اولیه این شهر در گذشته بافتی روستایی بود، ولی به علت مركزیت ارتباطی - تجاری و با گسترش مبادلات بازرگانی بازارهای هفتگی و جذب خدمات به صورت شهر درآمده است.
با توجه به حفاری‌‌های به عمل آمده از تپه تبان قدمت سلماس به زمان مادها می‌رسد و در زمان هخامنشیان «زاروند» نام داشت. این شهر در دوره اشكانیان یكی از ایالت‌های حایل بین ایران و روم بود و پس از شكست خسرو اشكانی، ضمیمه متصرفات ساسانیان شد. یادگاری كه از این سلسله در كوه پیرچاوش بر سر راه ارومیه به سلماس باقی مانده، تخت سنگی است كه بر آن شكل دو نفر سوار بر اسب حكاكی شده است.
وجود كلیسا و گورستان‌های متروكه مسیحی و سكونت فعلی ارامنه در بعضی روستاهای پیرامون این شهر همه گواه بر سكونت ارامنه در منطقه است. یاقوت حموی نیز در نامیدن این شهر همین كلمه را به كار برده كه بعدها كلمه سلماس جایگزین آن شده است.
زلزله‌ای در سال 1309 این شهر را كاملاً ویران كرد. مردم، شهر دیگری را با معیارهای جدید شهرسازی در كنار بقایای شهر ویران سلماس ساختند.