دولت اخلاقی و دکترین مهدویت

یكی از مباحث بنیادین در «دكترین مهدویت»، شناخت خواسته ها، مشكلات و نیازهای واقعی و اساسی انسان ها و یافتن پاسخ و راهكاری مناسب و فراگیر برای حلّ آنها است، یكی از تعالیم و انگاره های مهم در این دكترین، توجّه به دولت مهدوی و محوریت آن در برطرف ساختن دشواری ها و كاستی های زندگی بشری است.
در این راستا روشن شدن ماهیت، هدف و برنامه اصلی و محوری این دولت ـ و به تبع آن شناخت برنامه ها و عملكردهای مختلف و فرعی آن ـ از اهمیت به سزایی برخوردار است. مقاله پیش رو، عهده دار تبیین بخشی از دكترین مهدویت ـ با توجه به انگارهٔ دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله فرجه الشریف ـ است.
●پیشگفتار
از دیدگاه شیعه، آینده جهان، بسیار روشن و خوشبینانه است. تاریخ، برای رسیدن به جامعه مطلوب و آرمانی (تحقق یافتنی و حتمی هر چند با طی فراز و نشیب‏ها و كژتابی‏های گوناگون) در حركت است. این مدینه فاضله در زمین به دست حق پرستان و به رهبری مصلح موعود و با یاری امدادهای الهی و او اداره آن را در دست خواهد گرفت. این جامعه پایان حركت تاریخ و آغاز حیاتی متكامل و بدون كاستی و نقص است. سیاست در این جامعه، «فاضله» و «الهی» است و دولت بر اساس نظام امامت شكل می‏گیرد. مردم - به خصوص مستضعفان و صالحان - نقش اساسی در اداره و كنترل امور دارند و صاحبان زر و زور و تزویر از بین می‏روند. دور نمای این «جامعه موعود» را این چنین می‏توان تصویر كرد: دولت مهدوی بر سراسر دنیا سیطره و برتری خواهد داشت و شرق و غرب عالم را فرا خواهد گرفت. حكومت او، بر اساس جهان بینی الهی و آموزه های اسلام خواهد بود. دین مورد قبول خدا (اسلام) و آیین یكتا پرستی و توحید، همگانی شده و معنویت و اخلاق، در همه جا گسترش خواهد یافت. «ولایت و امامت» مهدی مورد پذیرش همه بشر قرار گرفته و آنان طعم خوش عدالت، امنیت و سعادت را خواهند چشید. مردم به كمال نهایی و هدف غایی خود خواهند رسید و روح عبادت و عبودیت بر جوامع حاكم خواهد شد.
ترس و ناامنی از بین رفته و امنیت و آرامش همه جا را فرا خواهد گرفت. فساد، ستم و تباهی از جهان ریشه كن و از قسط و دادگری آكنده خواهد شد. بركت‏های بی‏شمار آسمان، نازل و نعمت‏های بی‏كران زمین، آشكار شده و گنجینه‏ها و معادن آن استخراج خواهد شد. علوم، صنعت و فن آوری پیشرفت خارق العاده‏ای یافته و خرد و عقل مردم كامل خواهد شد.
كشورها و شهرها آباد و زمین خرّم خواهد شد. دیگر ویرانی و عقب ماندگی در آن وجود نخواهد داشت. كشاورزی رونق یافته و دشت‏ها و مزارع سرسبز و پر محصول خواهد شد و كشاورزان و دهقانان، از كشت و زرع خود، چند برابر گذشته، محصول درو خواهند كرد. اقتصاد جوامع پیشرفت كرده و ثروت و درآمدها، عادلانه توزیع خواهد شد. فقیران و تهی دستان، غنی و بی نیاز گردیده و بسیاری از امور كشور در دست مستضعفان و صالحان خواهد بود.
علم طب و بهداشت و درمان، رشد یافته و بیماری‏ها ریشه كن خواهد شد. كارگزاران امور، از افراد با ایمان و كاردان انتخاب شده و آنان خدمت‏گزاران مردم خواهند بود. بشر به آرزوی دیرینه خود مبنی بر حكومتی عادلانه، جامعه‏ای اخلاق‏مدارانه، آیینی خداپرستانه و رفاه و امنیتی جاودانه خواهند رسید.
این «انگاره»، دیدگاه روشن قرآن و آرمان و خواسته اصیل و متكامل اسلام است. این بشارت و وعده حتمی خداوند به یكتاپرستان و حق باوران و هدف و مسیر روشن تاریخ در چشم انداز ادیان الهی است. توضیح و تبیین نظام مند، جامع، فراگیر و واقع گرایانه این اصل و آموزه؛ می تواند ذیل «دكترین مهدویت» صورت گیرد.
●دكترین مهدویت و انگارهٔ دولت
«دكترین مهدویت» تصویر و طراحی جامع و فراگیر جامعه موعود و بیان ویژگی‌ها، برنامه‌ها، اهداف، استراتژی، خط مشی‌ها و تعالیم و آموزه‌های گوناگون آن است. گفتنی است: ارائه و طرح نقش جامعه آرمانی، نه مضّر است و نه لغو، مشروط به اینكه دارای سه ویژگی باشد:
یك. كاملاً واقع بینانه باشد و حقایق زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناختی را از نظر دور ندارد.
دو. همراه با ارائه طریق باشد؛ یعنی، فقط جامعه آرمانی را تصویر نكند، بلكه راه روشن رسیدن به آن را نیز نشان دهد.
سه. اهدافی را اعّم از هدف اصلی و نهایی و هدف‏های واسط و فرعی برای جامعه آرمانی تعیین كند كه دارای مراتب باشد.
این طرح كاملاً واقع بینانه و همراه با ارائه طریق است و تحقق جامعه آرمانی، در متون مذهبی ما پیش‏گویی شده است. آنچه مهم است اینكه بر اساس دكترین مهدویت، بتوان مجموعهٔ این نظام فكری را ـ براساس اصول و بنیان های خاص آن ـ طرّاحی و ارائه كرد. در این راستا بایسته است ابتدا هدف و رویكرد اصلی و بنیادین در اندیشه مهدویت شناسایی شده و متناسب با آن نظام سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ترسیم گردد. هدف اصلی و نهایی جامعه آرمانی اسلام، استكمال حقیقی انسان‏ها است كه جز بر اثر خداشناسی، خدا پرستی، اطاعت كامل و دقیق از اوامر و نواهی الهی، كسب رضای خداوند متعال و تقرب به درگاه او، حاصل شدنی نیست. بر این اساس دكترین مهدویت، باید بر پایه این هدف اصلی ـ و چندین هدف و برنامه فرعی ـ تنظیم و ارائه شود. در واقع در این دكترین باید خواست و نیاز اصلی انسان‌ها، مشخص گردد؛ آن گاه به تبیین رویكرد و برنامه اصلی برای پاسخگویی به این مشكل برآمد. از آنجایی كه بیشتر امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... و طراحی و اجرای برنامه ها در دست دولت قرار دارد؛ پس بررسی دولت مهدی و شناخت ماهیت و رویكرد آن امری بایسته و ضروری است.
مهم‏ترین و اساسی‏ترین اقدام امام مهدی عجل الله فرجه الشریف پس از پیروزی و سیطره بر سراسر جهان، تشكیل دولت و به دست گرفتن حكومت و فرمانروایی دنیا است. مردم جهان در عین حال كه شاهد نابسامانی، جنگ‏ها، فساد، بی‏عدالتی، ناامنی و الحادگرایی در جهان بوده‏اند؛ دولت‏ها، احزاب و سازمان‏های بسیاری را نیز دیده‏اند كه مدعی خدمت به جهانیان و ایجاد آرامش، صلح و امنیت و بهبود وضع اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی در دنیا بوده‏اند! اما در عمل چیزی جز تباهی و ستم و جنگ مشاهده نكرده‏اند؛ با این حال روزگاری فرا می‏رسد كه معنویت و عدالت، به دست توانای مرد الهی و در دولت كریمه اهل بیت? برقرار می‏شود و رفاه، امنیت، عدل و یكتاپرستی در همه جای عالم گسترش می‏یابد. روشن است كه این تنها با تشكیل دولت و انسجام در امور، به دست می‏آید. امام باقر در تفسیر آیه ( الذین ان مكناهم فی الارض...( می‏فرماید:
این آیه در حق آل محمد صلی الله علیه و آله، حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف و یاران او است كه خداوند آنها را مالك شرق و غرب جهان نموده، آیین اسلام را پیروز می‏كند و بدعت‏ها و باطل‏ها را به دست او و یارانش نابود می‏سازد ـ چنان كه [قبلاً] سفیهان حقّ را لگدمال كرده باشند ـ تا اینكه از ستم نشانه‏ای نمی‏ماند.
این دولت بهترین، كامل‏ترین و مردمی‏ترین دولت‏ها ـ پس از نابودی و پایان فرصت دولت‏های دیگر ـ خواهد بود. در این زمینه روایتی آمده است:
همانا دولت ما آخرین دولت‏ها است و برای هیچ خاندانی دولتی نیست؛ مگر اینكه قبل از ما حكومت كند؛ تا هنگامی كه ما به قدرت رسیدیم كسی نگوید ـ وقتی روش حكومتی ما را دیدند ـ اگر ما نیز به قدرت می‏رسیدیم، این چنین رفتار می‏كردیم. و این گفتار خداوند است كه: عاقبت برای تقوا پیشگان است.
از بررسی اهداف، كارویژه‏ها وعملكردها، پیامدها، نتایج مثبت، ویژگی‏ها وشاخص‏ها وبرنامه‏های دولت مهدی عجل الله فرجه الشریف، به دست می‏آید كه پس از قیام وپیروزی بر گروه باطل ونابودی آنها، ظلم وستم از بین رفته وامنیت برقرار می‏شود. اما برای تغییر در بینش، روش ومنش ناسالم مردم ـ كه سالیان سال با آن خو گرفته‏اند ـ حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف؛ رشد وكمال‏یابی انسان‏ها را سرلوحه برنامه‏های خود قرار داده وبر تزكیه نفوس، تتمیم مكارم اخلاقی، دعوت به خیرات عامه وفضایل (عدالت، راستی، قسط، پاكی و...) اقدام خواهد نمود. و این تنها در سایه تشكیل دولت اخلاقی مبتنی بر ساختار امامت امكان پذیر است؛ یعنی، دولتی كه رشد اخلاقی و عقلی مردم را هدف اصلی خود قرار داده و آنها را به كمال مطلوب و واقعی می‌رساند.
در نتیجه مردم به آن غایت اصلی وبنیادین خود (عبادت وعبودیت) وتقرّب به خداوند سوق داده می‏شوند و در پرتو آن، به زدودن رذایل وآراستن فضایل، موفّق خواهند شد. این دولت، سیاست، اجتماع، اقتصاد وفرهنگ را به سمت فضیلت‏های اخلاقی و خیرات می‏كشاند و با پیوند میان سیاست و اخلاق، در تعالی وتكامل اخلاقی و عقلی مردم می‏كوشد. در این راستا، علم، دانش، صنعت وتكنولوژی در مسیر درست خود قرار می‏گیرد و رابطه مردم با خدا، با خود، با دیگران و با طبیعت تصحیح می‏شود و قدرت نیز در خدمت آنان قرار می‏گیرد. در این عصر سرچشمه اخلاق، دین و وحی الهی و شریعت آسمانی است كه تكلیف و وظیفه مردم را به شكل مطلوبی تبیین می‏كند و... .
●دولت اخلاقی
دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله فرجه الشریف، بدین معنا است كه هم خود جامع تمام فضایل، نیكی‏ها ومحاسن اخلاقی وعقلی است وهم در مقام عمل واجرا، همه آنها را در جامعه محقّق می‏سازد. هم مدافع وحامی ارزش‏ها وهنجارهای اخلاقی ودینی است وهم ابزار زندگی صنعتی وعلمی بشر را برای تحقّق كمالات انسانی (عبادت وعبودیت وتقرّب به خدا) به كار می‏گیرد و جامعه را زنده و انسانیت انسان را احیا می‏كند. معیار مشترك این دولت در سر تا سر جهان، «رشد اخلاقی و عقلی» مبتنی بر دین و تكامل و تعالی انسان ها و آزادی او است.
دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله فرجه الشریف، فقط پیش‏بینی و الگوسازی برای آینده نیست؛ بلكه مدل و الگوی زندگی امروزین نیز می‏باشد. این ایده، هم نظر به حال دارد وهم نظر به آینده وما می‏توانیم از الگوهای اخلاقی ـ دینی آن دولت، برای رفع كاستی‏ها و نابسامانی‏های گوناگون جوامع استفاده كنیم و در تربیت و پرورش نفوس از آن بهره بگیریم.
«دولت اخلاقی»؛ یعنی، «دولتی مبتنی بر نظام امامت كه جامعه را در تمامی ابعاد وجنبه‏ها، به سمت رشد اخلاقی وكمال مطلوب انسانی، هدایت وراهبری می‏كند وباورها ورفتارهای مردم را اصلاح می‏نماید و آزادی واقعی آنان را تأمین می كند». به عبارت دیگر، دولت امام مهدی، وظیفه‏دار تأمین سعادت حقیقی و حداكثر كمال و رشد اخلاقی و عقلی مردم و تربیت و احیای نفوس مرده است. تا انسان به اوج كمال ذاتی نرسد، محال است به سعادت حقیقی نائل آید وچون تحقّق سعادت حقیقی، تنها در عصر حضرت ولی عصر عجل الله فرجه الشریف امكان‏پذیر است، انسان به یقین به اوج «كمال» خواهد رسید و كمال او عبارت است از: كمال خلقی، عقلی و اجتماعی.
بر این اساس دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله فرجه الشریف احیای نفوس، بصیرت بخشی و تأمین معنویت، عقلانیت وعدالت را بر عهده دارد تا جامعه به سمت «تعالی و تكامل»، «تعادل» و «پیشرفت و رفاه» سوق داده شود.
در دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله فرجه الشریف همه امور ورهیافت‏ها، فاضله والهی است؛ یعنی، از یك سیاست فاضله شروع وبه یك هدف فاضله (الهی) ختم می‏شود. این شاخص، در ساختار نظام امامت جای می‏گیرد و به غیر از آن امكان تصویر و عملیاتی كردن چنین چیزی وجود ندارد. در این ساخت، «كمال واقعی انسان» (عبادت و عبودیت) در مركز قرار می‏گیرد و با كمك و راهنمایی وحی، هدف‏مندی نظام هستی و تجربه بشری، رابطه انسان با خدا، با خود، با دیگران و حتی با طبیعت اصلاح می‏شود.
بر اساس این مبنا، دولت اخلاقی، كارآمدی وكارآیی خود را در همه شؤون وابعاد زندگی انسانی، بروز می‏دهد. در واقع اخلاق متعالی وتصحیح رابطه انسان با همه چیز، باعث تغییر و تكامل رفتار و طرز تلقی و باورهای او و استفاده درست و بهینه از همه چیز می‏شود. در دولت اخلاقی، همه چیز بر پایه معنویت و عقلانیت است و برآمد آن، سیاست اخلاقی، اقتصاد اخلاقی، فرهنگ اخلاقی و جامعه اخلاقی است. در نتیجه مردم خود خواهان و عامل عدالت، امنیت، پیشرفت مادی و معنوی، صلح، قسط و... خواهند بود؛ چون به رشد اخلاقی و عقلی و آزادی از قید و بند‌های مادی و ظاهری دست می‌یازند. پس در طراحی دكترین مهدویت
ـ براساس آموزه های دینی ـ باید روشن شود كه مشكل و نیاز اصلی بشر چیست؟ آیا عدالت است یا امنیت، پیشرفت، صلح و...؟ اگر خواست اصلی او فراتر از اینها باشد ـ كه هست ـ باید چه انگاره ای را بیشتر مورد توجّه قرار داد؟ پاسخ این نوشتار این است كه كاستی اصلی زندگی بشر نبود معنویت و بصیرت است و اگر این دو حاصل شود (رشد اخلاقی و عقلی)؛ مشكلات دیگر به راحتی حل می شود.●بایستگی دولت اخلاقی
در عصر ظهور ودوران حاضر، تنها «دولت اخلاقی» مورد نیاز و فایده‏بخش است؛ دولتی كه كار ویژه اصلی آن تأمین كمال مطلوب انسانی و رشد و بالندگی فضایل اخلاقی ـ در تمامی شؤون زندگی ـ و فزونی خردورزی است. جامعه‏ای كه به شدّت دچار انحراف، فساد، حیرت وسرگردانی، پوچی وبی‏هدفی است و بیشتر اعضای آن، دارای فساد عقیده، عمل و اخلاق هستند؛ نیاز به دولتی دارد كه در رأس آن انسان كامل قرار گرفته ودر صدد تكمیل مكارم اخلاقی واز بین بردن آلودگی‏ها و فسادها و از بین بردن موانع خردورزی و اندیشه است تا بشر به كمال نهایی خود (عبادت و عبودیت) دست یازد.
روایات مختلف در این موضوع ـ به خصوص حدیث «اكمل به اخلاقهم» ـ دلالت بر اهمیت و محوریت اخلاق و كمال یابی واقعی و رشد و بالندگی معنوی و عقلانی انسان‏ها در دولت مهدوی دارد:
امام باقر(ع) می‏فرماید:
«اذا قام قائمنا، وضع یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم واكمل به اخلاقهم».
«چون قائم ما قیام كند، دستش را بر سر بندگان می‏گذارد وعقول آنها را متمركز ساخته واخلاقشان را به كمال می‏رساند».
در روایت دیگری آمده است:
«اذا قام قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم وكملت به احلامهم...».
«وقتی قائم ما قیام كند، دست [عنایتش] را بر سر بندگان می‏نهد وبدین وسیله عقل آنها زیاد شده وفهم‏شان بالامی‏رود (كامل می‏گردد).»
پیامبر صلی الله علیه و آله می‏فرماید:
«... یملأ قلوب العباد عبادهٔ و یسعهم عدله».
«... دل‏های بندگان را پر از عبادت می‏كند وعدلش فراگیر می‏شود».
همچنین:
«... أن یصلح امهٔ بعد فسادها».
«او این امت را پس از آنكه تباه [و فاسد] شده‏اند، اصلاح می‏كند».
بر اساس این روایت اصلاح مردم بعد از فساد اخلاقی آنان وتغییر بنیادین رفتارها، گفتارها وپندارهای غیر اخلاقی وآلوده آنها، مهم‏ترین ودرخشان‏ترین اقدام دولت امام مهدی عجل الله فرجه الشریف خواهد بود و این احیاگری و اصلاح و نوسازی معنوی، مطلق و فراگیر است و پس از آن فساد و انحرافی وجود نخواهد داشت و زمین نورانی و پر از صفا و معنویت خواهد شد:
«و تُشرق الارض بنور ربّها».
«زمین با نور پروردگارش منوّر می‏شود».
و «ان قائمنا اذا قام اشرقت الارض بنور ربّها واستغنی الناس».
«چون قائم ما قیام كند، زمین به نور پروردگارش روشن می‏گردد ومردم همگی بی‏نیاز شوند».
●دولت اخلاقی و دكترین مهدویت
دولت امام مهدی عجل الله فرجه الشریف، دولتی كمال گرا، احیاگر و فضیلت‏گرا است و آموزه‏های بنیادین اسلام بر آن حاكم است. دولتی غیر اقتدارگرا وغیر استبدادی است؛ بلكه رضایت و خشنودی مردم و كمال مادی و معنوی آنان را در اولویت قرار می‏دهد. تربیت دینی وپروش اخلاقی و رشد فكری و علمی مردم در رأس قرار می گیرد. جهانی و فراگیر است و ارزش‏ها و هنجارهای اخلاقی را جهانی می‏كند. نمونه كامل دولت نبوی صلی الله علیه و آله و دولت علوی? است. انسان‏ها را از قید و بندهای نفسانی و استثمار و استعمار قدرتمندان آزاد می‏كند. دولت علم و دانش و اندیشه و خردورزی است. پایان بخش دولت‏های سكولار و لیبرالیستی و احیاگر دولت دینی است. همه كس وهمه چیز را به كمال نهایی خود می‏رساند. تحقق آرمان‏های بشری وتشكیل مدینه فاضله اسلامی است.
این دولت سعادت واقعی بشر وخیرات عمومی را تأمین می‏كند. رابطه انسان را با خدا تصحیح و انسان را به خودشناسی وخودسازی اخلاقی دعوت می‏كند. اقتدار و نفوذ فراوان و فراگیری دارد و ریشه ظلم و ستم و فساد را از بین می‏برد. مبتنی بر برهان و استدلال عقلی، دلایل وحجّت‏های دینی و حكمت و دانش است. كامل‏ترین خلافت الهی بر روی زمین بوده و رهبر و پیشوای آن، منصوب از سوی خدا است. با مردم رابطه‏ای دوستانه و ولایت مدارانه دارد و با آنها بر اساس كرامت ذاتی و اخلاق انسانی برخورد می‏كند. دولتی فراملّی و فرامرزی است و تمامی امكانات منابع و خدمات را در اختیار همگان قرار می‏دهد. دولتی ظلم ستیز، كفر ستیز و ضد فساد و خشونت است.
دولتی فرهنگی وارزشی است ودر آن علم وهنر ودانش در راستای تعالی بشر، به كمال می‏رسد. حامی محرومان، مستضعفان، تهی دستان و صالحان است و ثروت و قدرت و شهرت در آن جایی ندارد. عدالت محور است و در همه زمینه‏های قضایی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عدالت را برقرار می‏كند. ارشاد، هدایت و امر به معروف را در اولویت قرار می‏دهد. محصول اندیشه بشری نیست؛ بلكه پاسخگویی به نیازها، مشكلات، كاستی‏ها و ناراستی‏های زندگی است. دولتی كارآمد، كامل، اخلاق محور، و كمال‏گرا است و... .
امام مهدی عجل الله فرجه الشریف در این راستا به عنوان زعیم سیاسی ـ دینی، اختیارات و مسؤولیت‏های گسترده‏ای برای مدیریت و هدایت امور گوناگون مردم برعهده دارد و وظایف مختلفی مانند حفظ دین، اصلاح مردم، احیای سنّت، اقامه حدود، گسترش عدالت، جهاد، عزل و نصب كارگزاران، توزیع بیت المال، تأمین حقوق و... برعهده امام است و او ولایت، اختیارات و شؤون مختلفی دارد. البته همهٔ اینها فرع بركار اصلی آن حضرت (احیا گری) است. كاركردهای مهم دولت مهدوی عبارت است از:
۱. كاركرد سیاسی و اجتماعی
وظایف و كاركردهای سیاسی و اجتماعی دولت مهدوی برای تأمین عدالت فراگیر، اداره سیاسی جهان با تدبّر و عقلانیت، قضاوت و داوری عادلانه، قانون گذاری الهی، تأمین صلح و امنیت و احیای دین و اصلاح امور است. دولت ایشان در تمامی زمینه‏ها، موفّق و كارآمد بوده و همه امور سیاسی و اجتماعی را تحت پوشش قرار خواهد داد.
۲. كاركرد فرهنگی و دینی
كاركرد فرهنگی و دینی دولت ایشان در راستای تربیت دینی مردم، تتمیم مكارم اخلاقی و زدودن آلودگی‏ها و مفاسد، گسترش و احیای آموزه‏های اسلام، تثبیت آیین توحید و یكتاپرستی، رشد دانش و علم بشری، شكوفایی افكار و اندیشه‏ها، رشد و ترقی صنعت و
فن آوری و پیشرفت شگفت‏انگیز در زمینه‏های ارتباطات، اطلاعات و اختراعات است. البته دولت مهدوی عجل الله فرجه الشریف، بیشترین اهمیت را به برنامه‏های فرهنگی ـ دینی داده و در رشد و تعالی اخلاقی انسان‏ها و تزكیه و تهذیب نفوس اهتمام جدّی خواهد داشت.
۳. كاركرد اقتصادی و عمرانی
كاركرد اقتصادی و عمرانی دولت مهدوی در جهت استفاده صحیح از موهبت‏های طبیعی (گنج‏ها و معادن)، عمران و آبادانی شهرها و كشورها، بی نیازی و استغنای مردم، كمك به بدهكاران و فقیران، توزیع عادلانه امكانات و بیت المال، ایجاد اقتصاد سالم، رونق كشاورزی و دامپروری و... است. دولت ایشان در زمینه اقتصاد و عمران موفقیت‏های كاملی كسب خواهد كرد و در عین حال بر اخلاقی بودن فعالیت‏های اقتصادی و استفاده صحیح از طبیعت و گسترش عدالت تأكید خواهد نمود.
دستاورد این دولت عبارت است از: «معنویت، عدالت، عقلانیت و توسعه». اینها انگاره‏هایی است كه دولت مهدوی عجل الله فرجه الشریف در تمامی زمینه‏ها و برطبق شاخص‏ها و معیارهای ذیل به آنها دست می‏یابد:
۱. بهبود ارتباط فرد با خدای خود؛
۲. توجّه به شایستگی‏ها، استعدادها و ارزش‏های فردی؛
۳. استفاده صحیح از موهبت‏های الهی؛
۴. روابط دوستانه و صلح‏آمیز با دیگران.
مهم‏ترین دستاوردهای دولت مهدوی عجل الله فرجه الشریف در عرصه سیاست، استقرار دولت حق و نابودی دولت‏های باطل، گسترش عدالت و ایجاد قسط، تثبیت صلح و امنیت جهانی، و رفع اختلاف‏ها و ستیزش‏ها است.
در زمینه فرهنگ و دین نیز رشد و تعالی اخلاقی و معنوی مردم و نورانیت جهان، ترویج فضایل اخلاقی و ریشه كن شدن رذایل، حاكمیت آیین اسلام و توحید و یكتاپرستی، جلب رضایت عمومی، توسعه و پیشرفت علم و دانش و شكوفایی اندیشه و خرد و ایجاد آرامش روحی و روانی و... به دست خواهد آمد.
از نظر اقتصادی و عمرانی نیز بشر شاهد وفور نعمت و بركت، حیات مجدّد و متكامل در روی زمین، رونق كشاورزی و كثرت محصولات، رفاه و آسایش بشری، عمران و آبادی زمین و... خواهد بود.
بشر پس از قرن‏ها و سال‏ها چشم انتظاری و امید به اصلاح امور و تحقّق بشارت الهی، به سعادت و كمال مطلوب نائل خواهد آمد و در پرتو دولت مهدوی، در تمامی جنبه‏های زندگی به رفاه، آسایش، آرامش، صلح و تعالی و تكامل دست خواهد یازید و همهٔ این امور، در جهت رسیدن او به كمال نهایی (عبادت و عبودیت خداوند) خواهد بود.
براین اساس می توان از تعالیم و آموزه های دینی، فلسفی، كلامی، سیاسی، فلسفهٔ تاریخ و در توضیح و تبیین دولت اخلاقی امام مهدی عجل الله فرجه الشریف بهره مند شد و نظریه ای علمی، نظام مند و فراگیر از اندیشهٔ مهدویت ارائه داد.
انگاره های زیر هر كدام متكفّل تبیین و تصویر ابعاد مختلف دكترین مهدویت می باشند:
۱. فلسفهٔ تاریخ، برای شناخت هدف و غایت حركت تاریخ؛
۲. فلسفهٔ سیاسی، برای شناخت و معرفی بهترین و بایسته ترین غایت و سامان سیاسی؛
۳. كلام سیاسی، برای تبیین آموزه های اعتقادی ـ دینی مهدویت؛
۴. علم سیاست، برای شناخت ماهیت دولت و تناسب آن با غایت و هدف بنیادین مهدویت و...
نوشتار حاضر با رهیافت سیاسی و بهره گیری از آموزه های فلسفی و روایی، به تبیین بخشی از دكترین مهدویت پرداخته است. امید است با پذیرش این دیدگاه، ابعاد تكمیلی آن در نوشتارهای دیگر، ارائه شود.

نویسنده:رحیم كارگر
۱. تفسیر قمی، ج۲، ص۸۷؛ تأویل الآیات، ص۳۳۹.
۲. كتاب الغیبهٔ، ص ۴۷۳؛ الارشاد، ج۲، ص۳۸۵.
۱. سعید بن هبهٔاللَّه راوندی، الخرائج والجرائح، ج ۲، ص ۸۴۱، ح ۷۱؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶، ح ۷۱؛ لطف اللَّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۴۸۲.
۲. محمّد بن یعقوب كلینی، كافی، ج۱، ص۲۵، ح۱؛ محمّد بن حسن حرّ عاملی، اثباهٔ الهداهٔ، ج۳، ص۴۹۵.
۳. محمد بن حسن شیخ طوسی، كتاب الغیبهٔ، ص ۱۷۹؛ محمد بن جریر طبری، دلائل الامامهٔ، ص ۲۵۹؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۴، ح ۲۴.
۴. علی بن عیسی اربلی، كشف الغمّهٔ، ج ۲، ص ۴۷۳؛ سلیمان قندوزی حنفی، ینابیع المودّهٔ، ج ۲، ص ۵۳۸.
۱. محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، كمال الدین، ج ۲، ص ۳۴۵، ح ۳۱؛ علی بن عیسی اربلی، كشف الغمهٔ، ج ۲، ص۴۷۳؛ فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری، ص ۳۹۱.
۲. ابی جعفر محمد بن حسن شیخ طوسی، كتاب الغیبهٔ، ص ۴۶۸؛ محمد بن محمد بن نعمان (شیخ مفید)، الارشاد، ج ۲، ص۳۸۱؛ محمد بن جریر طبری، دلائل الامامهٔ، ص ۲۶۰.
منبع:فصلنامه انتظار ، شماره ۱۶

منبع : خبرگزاری فارس