روش های برخورد با عشق ناپایدار نوجوانی

در این پست با توجه به تاثیر موضوع عشق و عاشقی دوره نوجوانی بر زندگی تحصیلی و شغلی آینده نوجوانان ، تصمیم گرفتم یکی از تجارب شغلی خودم را در مورد نحوه برخورد با موضوع دوستی های دختر و پسر و عشق احساسی و ناپایدار دوره نوجوانی با کاربران عزیز و همکاران مشاور در میان بگذارم. لذا از تمامی عزیزان انتظار نقد و بررسی داشته و خواهشمندم با ارائه اطلاعات و تجارب خود در این زمینه بنده را همراهی نمایند.
● موارد عشقی فرضی دوره نوجوانی از ایمیل های نو جوانان
۱) پسر نوجوان...... ساله هستم. از دوسال پیش عاشق دختری هستم که کمی پایینتر از کوچه ما زندگی می کنند. پدر ایشان فوت کرده و مادرش کارمند می باشد. از لحاظ مالی وسطح اجتماعی خانواده پایین تر از ما هستند. نظر پدر و مادرم در این مورد کاملاً منفی است و با اینکه می دانم طرف قبلاً با چند نفر رابطه عاشقانه داشته اما باز هم به شدت عاشقش هستم و می خواهم بلاخره با او ازدواج کنم. در طی این دو سال همیشه فکرم مشغول این موضوع بوده و از لحاظ درسی نیز شدیداً افت داشته ام تا حدی که حاضرم درس را ترک کرده و شغلی پیدا کنم تا بتوانم با او ازدواج نمایم با توجه به اینکه از خدمت سربازی هم معاف می باشم. بر سر دو راهی سختی قرار دارم ، نه می توانم آرزوی والدینم را در مورد دانشگاه و شغل خوب بر آورده سازم و نه شغل و امکانات (حتی اجازه از والدین) دارم که بتوانم با معشوقه ام ازدواج کنم .............
۲) پسر نوجوان....... ساله و از حدود چهار سال پیش عاشق دختر همسایه هستم. به خاطر مشکلات روحی و خانوادگی که داشتم ، پدر و مادرم رضایت دادند به این کار بپردازم تا مشکلاتم فراموش شود اما متاسفانه بعد از چهار سال مشکلاتم صد چندان گردید...... روابطمان خیلی نزدیک بود به طوری که به راحتی با هم به مهمانی می رفتیم ، وقتی والدین طرف جایی می رفتند از من می خواستند به منزلشان بروم تا دخترشان تنها نماند........... به تدریج مشکلات روحی ام فراموش می شد چون همه فکرم متوجه او بود و به خاطر زرنگی و نفوذی (به خاطر ناپختگی بنده) که بر من داشت حتی موجب شده بود وضع درسی ام خوب شود ، حاضر بودم برایش و به خاطرش هر کاری بکنم. به خاطر اینکه وضع مالی ما خوب بود علاوه بر اینکه در هر موقعیتی برایش کادوی گران قیمت می خریدم هزینه سایر ریخت و پاش هایش نیز با من بود که البته همه این فداکاری هایم در برابر یک لبخند ساده معشوقعه ام بسیار نا چیز بود (عشق واقعی یعنی همین) . اما پدرم با ازدواج دایم مان بشدت مخالف بود و به این موضوع تنها به صورت یک مسکن برای درمان مشکلات روحی من می نگریست........... تا اینکه روزی به صورتی کاملاً اتفاقی عکس معشوقه ام را در گوشی یک جوان ناشناس دیدم که می گفت به تازگی با این دختر دوست شده ام........ وقتی موضوع برایم ثابت شد به کلی داغون شدم و زندگی خود و خانواده ام را به هم ریختم به حدی که به حال اغماء افتاده و چند روزی در بیمارستان بستری گردیدم؛ با این همه که می دانم به بازی گرفته شده ام اما به علت عشق شدید به آن دختر حاضرم گذشته را فراموش کرده و با او ازدواج کنم اگر چه او حالا مرا نمی خواهد و مطمئنم این کار غیر ممکن است. در بن بست سختی قرار دارم ...... کسی مرا درک نمی کند.........
۳) پسر نوجوان ........... ساله هستم. از یکسال پیش عاشق دختری شدم که دوستم معرفی کرد چون خودش دوست دختر داشت گفت بهتره تو هم با یکی سرگرم باشی اما در حال حاضر این دوستی به عشقی تبدیل شده که شب و روز فکرم را به خود مشغول داشته است. ارتباط ما بیشتر از طریق چت بوده و گاهی هم من به ایشان زنگ میزنم و بعضی مواقع نیز از طریق دوستم برایم پیام می فرستد. وقتی به مطالعه می پردازم پس از چند لحظه قیافه او و حرفهایش و صفا و صمیمیت و معصومیتش افکارم را از درس و مشق پرواز می دهد و در رویای شیرین ازدواج و آینده غوطه ور می سازد و زمانی به خود می آیم که دیگر زمان مطالعه تمام و موقع خواب شبانه فرا رسیده است. ........ به طوری که وضع درسی ام در عرض این یکسال بشدت افت کرده...... با برادر بزرگم در این مورد مشورت کرده ام ایشان می گوید این وضعیت گذراست و وقتی بزرگ شدی مطمئاً هر کدام دنبال زندگی خودتان خواهید رفت. اما من فکر نمی کنم هرگز بتوانم او را فراموش کنم از طرف دیگر می بینم در حال حاضر با این وضعیت حواس پرتی سرنوشت تحصیل و آینده شغلی ام خراب می شود وضع به همین صورت ادامه یابد نخواهم توانست به رشته دانشگاهی و شغل مورد علاقه ام دست یابم؛ مانده ام چه کار کنم .........
با توجه به چند مورد فوق باید قبول کنیم که محبت ، عشق و دوستی های این چنینی دوره نوجوانی صرفنظر از درستی یا نادرستی ، پختگی یا ناپختگی ، واقعی یا غیر واقعی بودن آن ، تاثیر شگرفی بر سلامت روانی خانواده ها و فرزندان و سرنوشت آینده هر دو طرف دختر یا پسر بر جای میگذارد که تاثیرات سوء ناشی از آن با توجه به قرار گرفتن نوجوانان در سنین و شرایط بسیار حساس زندگی برخی مواقع جبران ناپذیر خواهد بود. در ادامه بهتر است نگاه مختصری به معنی و مفهوم و انواع سبک های عشق و دلبستگی داشته باشیم.
● معنی و مفهوم عشق
ارائه ی تعریف دقیق از عشق کار چندان ساده ای نیست و هرکس با توجه به درجات تجارب خود از روابط و دلبستگی با دیگران می تواند تعریفی شخصی از آن ارائه نماید. افراد در بیان مفهوم عشق از محبت و صمیمیت ساده تا علاقه ی شدید و تا حد ایثار و فدا کاری در برابر معشوق را عنوان می کنند.بعضی روابط عاشقانه در محبت و صمیمیت خلاصه می شود ، برخی علاوه بر صمیمیت توام با غریزه ی جنسی و شهوت نیز می باشد. و در بعضی روابط علاوه بر صمیمیت و شهوت نوعی تعهد و احساس وظیفه و مسئولیت در روابط عاشقانه نیز به چشم می خورد. آنچه مسلم است روابط اجتماعی سالم دختر و پسر مورد نظر ما هیچیک از عناصر صمیمیت ، شهوت و تعهد را در بر ندارد چرا که منظور ما تنها تعامل ساده ی اجتماعی دو انسان از دو جنس مختلف بدون هیچ نوع دلبستگی و عشق می باشد.
● انواع و سبک های عشق و دلبستگی
وجود یا عدم وجود سه عنصر صمیمیت ، شهوت و تعهد ماهیت روابط صمیمانه و سبک ودرجه ی روابط عاشقانه ی بین دو انسان را به شرح زیر مشخص می کند:
۱) علاقه مندی: که در آن فقط صمیمیت وجود دارد و با شهوت و تعهد همراه نیست.
۲) دلباختگی: همان عاشق شدن در اولین نگاه است. در دلباختگی شهوت وجود دارد ولی این رابطه آنقدر عمیق نمی باشد که در آن تعهد و صمیمیت ایجاد شود.
۳) عشق تهی: تعهد بدون صمیمیت و شهوت است.مانند زن و مردی که با هم سازگار نبوده و بنا به عللی حاظر به طلاق هم نیستند. و یا نسبت به فرزندان احساس تعهد می کنند.
۴) عشق خیالی (رمانتیک): ترکیبی از شهوت و صمیمیت و رابطه ی عمیق بدون تعهد است.
۵) عشق ابلهانه (هالیودی): یعنی عشق دیوانه وار شامل تعهد و شهوت بدون شناخت واقعی از یکدیگر.
۶) عشق رفاقتی (افلاطونی): صمیمیت و محبت بدون شهوت .این عشق رابطه ی دوستانه ی طولانی مدت است
بدون میل جنسی.
۷) عشق کامل: رابطه ای ایده آل شامل صمیمیت ، شهوت و تعهد.
شما چه فکر می کنید.........
در ادامه بحث عشق و روابط ناپایدار دختر و پسر در دوره نوجوانی به روش های برخورد با مسئله می پردازیم. ابتدا باید عرض کنم عشق پاک و خالصانه بین دو انسان بالغ قابل احترام و حتی وسیله ای برای تکامل معنوی و رسیدن به خداست . در افسانه های کهن سرزمین ما عشق لیلی و مجنون یا شیرین و فرهاد و غیره هیچ وقت از نوع ناپایدار مورد بحث ما نبوده است (و خدای نا کرده دوستان بحث بنده رو بعنوان دشمنی با عشق تلقی نکنند بلکه بنده روش های برخورد خودم با مشکل مراجعانم را که برای رهایی خود و خانواده شان از معضلات عشق احساسی و زود گذر نوجوانی مراجعه می کنند بازگو می کنم).متاسفانه در جامعه ما تحقیق در این زمینه ها محدود است و بنده فقط میتوانم حدس بزنم که کمتر از ۵ درصد عشق های نوجوانان منجر به ازدواج و تشکیل خانواده در جوانی و بزرگسالی می شود. با توجه به سه نمونه ذکر شده در پست قبلی تنها چیزی که از این جریان عاید دختر یا پسر نوجوان می شود افت تحصیلی ، افسردگی ، تغییر مسیر زندگی خود و حتی گاهی خانواده می باشد که میتوان با تدابیر مناسب نوجوانان را در گذر سالم از این مرحله بحرانی یاری نمود.
● شرایط برخورد با مسئله
۱) اگر این رابطه با آگاهی خانواده طرفین و متناسب بودن سایر شرایط و شناخت کافی و اطمینان صد درصد طرفین و خانواده از ازدواج در آینده ، صورت گرفته نیاز به برخورد ندارد.
۲) اگر این رابطه بدون هدفی خاص و اتفاقی و پر کردن اوقات فراغت و همرنگ شدن با سایرین و از روی هوس و میل جنسی و انگیزه های زود گذر شکل گرفته و نتیجه آن قابل پیش بینی است باید روشی برای ترک آن تدارک دیده شود.
۳) باید توجه داشت میل و علاقه و روابط دختر و پسری امروزی نوجوانان بصورت یک مشکل رفتاری و عادت نامطلوب در می آید که برای رفع آن باید برنامه ترک عادت تنظیم گردیده و با نظارت یک فرد آگاه به مورد اجرا در آید.
(با توجه به اینکه در اکثر موارد مشکل دو طرفه می باشد طرف دیگر حاضر به کنار آمدن با مسئله نمی باشد و چه بسا مشکلات جدی پیش آید)
۴) قبل از شروع به کار باید موضوعات انگیزه ترک مسئله ، اعتماد به نفس و اراده کافی نوجوان برای مقابله با مشکل حل و فصل و تقویت گردد.
▪ مرحله اول:
ابتدا صادقانه به این سوالات در مورد خودتان پاسخ دهید
۱) من خودم در کنترل افکار و رفتار خودم در سن ........... تا چه حدی توانایی دارم؟
۲) اعتماد به نفس من در چه حدی است؟(توضیح دهید)
۳) آیا سرنوشت و آینده من دست خودم هست یا دیگران؟(توضیح دهید)
۴) من برای حل مشکل خودم به حمایت های ....................... نیاز دارم.
۵) اراده من برای تصمیم گیری و اجرای تصمیمات خودم ..................... است.
۶) من می توانم – نمی توانم با برنامه ریزی اشتباهات و عقب افتادگی های گذشته ام را جبران نمایم.
۷) به نظر من عشق میان دو نفر نتیجه یک اتفاق و تصادف ساده است – نیست ، که اگر این اتفاق در موقعیت زمانی و مکانی دیگری اتفاق می افتاد الآن عاشق کس دیگری بودم.
۸) به نظر من عشق میان دو نفر نتیجه سر نوشت است - نیست.
۹) به نظر من عشق میان دو نفر اولین و آخرین تصمیم است – نیست .
۱۰) ضرب المثل قدیمی (ماهی را هروقت از آب بگیری تازه است ) را قبول دارم – ندارم.
۱۱) این جمله "بزرگترین عشق رسیدن به کمال و همان خداوند است و عشق دنیوی ابزار آن می باشد" را قبول دارم – ندارم.
۱۲) با این جمله "انسان بعد از عقد و ازدواج هم می تواند عاشق همسر و فرزند خود باشد .یعنی بعد از ازدواج هم عشق شکل می گیرد" موافقم – مخالفم.
▪ مرحله دوم:
پاسخ های خود به سوالات فوق را با یک مشاور یا فرد آگاه در جریان گذاشته و سعی کنید بطور منطقی و دلایل موجه به پاسخ های مثبت برسید. اگر پاسخ هایتان بعد از راهنمایی و مشاوره هنوز منفی میباشد به نتیجه ای نخواهید رسید و اگر پاسخ هایتان تا آخر کار با دلیل و منطق مثبت باقی بماند مطمئن باشید در ترک عشق ناخواسته توفیق خواهید یافت.
▪ مرحله سوم:
هرگاه به پاسخ های مثبت سوالات فوق رسیدید کار شما تازه شروع شده است.
۱) سعی کنید سرگرمی جدیدی برای پر کردن جای خالی طرف در فکر وذهن خود تدارک ببینید.
۲) تمامی مسیر ها به سمت طرف مقابل را مسدود نموده یا تغییر دهید.
۳) دلایل منطقی خود جهت ترک رابطه را به طرف با احترام ذکر کرده و به تدریج رابطه را قطع کنید.
۴) مواظب باشید از چاله رها شده و به چاه نیفتید یعنی جای خالی یک رابطه عشقی را با شروع دیگر ( به این فکر که اینبار مشکلی پیش نمی آید) پر نکنید.
۵) ترک این رابطه نیاز به مراقبت بالینی دارد. از یک بزرگتر کمک بگیرید تا به اعمال و رفتارتان کنترل داشته باشد یا چند روز یکبار به یک مشاور گزارش عملکرد بدهید (مانند اکثر مراجعان بنده) و بازخورد و راهنمایی لازم را دریافت نمایید.
۶) زود دلسرد و مایوس نشوید با داشتن صبر و تحمل و تداوم برنامه به نتیجه مطلوب خواهید رسید و بتدریج در سایر زمینه های زندگی رشد قابل ملاحظه ای خواهید داشت.
۷) این کار با توجه به شدت روابط در عرض سه هفته تا سه ماه نتیجه خواهد داد به شرط اینکه تداوم برنامه حفظ و مراقبت بالینی به همراه داشته باشد.

ولی طالبی
منبع: کتاب مهارت های زندگی تالیف کریس.ال.کلینکه ، ترجمه ی شهرام محمد خانی ، انتشارات اسپند هنر ۱۳۸۴ .