زلم ‌زیمبو صدمیلیون فونداسیون هیچی

یك وقتی برای ساختن خانه، همین‌جوری شروع به‌كار می‌كردند و دیوارها را می‌بردند بالا و سقف می‌زدند.بعد تازه یادشان می‌افتاد كه توی این چهاردیواری چطور می‌شود زندگی كرد و وسایل را داخلش چید!
اغلب هم خیلی زود، كلنگ برمی‌داشتند می‌افتادند به جان دیوارها تا نقشه را عوض كنند. اما حالا چند وقتی است كه وقتی می‌خواهند خانه بسازند، معمارها را جدی‌تر می‌گیرند و نظرشان را می‌خواهند؛ این‌قدر كه غیر از طراحی اتاق‌ها و معلوم‌كردن جای سرویس‌های بهداشتی از آنها درمورد رنگ خانه، چیدمان مبلمان، نوع و نقشه لامپ‌ها و... هم می‌پرسند.
اصلا كار تا اینجا پیش رفته كه می‌توانی خانه رویایی‌ات را نساخته، با شبیه‌سازی كامپیوتری ببینی. منتها اینها خرج برمی‌دارد. اول باید بگردی توی بیل‌بوردهای بزرگ شهر یا آگهی‌های مختلف تا یك آرشیتكت كاردرست به پستت بخورد. این‌طوری می‌توانی خانه‌ای داشته باشی كه از در و دیوارش هنر و سلیقه بریزد و همه چیزش به خودت بیاید.
در كار لوكس و شیك طراحی داخلی خانه، حرف اول را پول می‌زند؛ بعد، داشتن سلیقه و فن كار. برای همین تا مدت‌ها فقط خانه آدم‌های پولدار بالای شهر جای این كارها بود؛ از همان‌هایی كه مبلمان‌شان به اندازه تمام خانه آدم‌های پایین‌شهر می‌ارزد!
اما كم‌كم همه جای شهر پر شده از آدم‌هایی كه مدعی‌اند می‌توانند با درانداختن طرحی نو، خانه‌های قدیمی و آپارتمان‌های تنگ و ترش را تبدیل كنند به كلبه‌ای عروسكی كه چشم همه فامیل را دربیاورد.
پای این آدم‌ها از حدود سال ۷۷ توی زندگی مردم عادی باز شد؛ از وقتی كه بازار ایران پر شد از جنس‌های متنوع، لوكس و گران خارجی كه خرید و استفاده‌اش نیاز به مشورت یك آدم این‌كاره داشت.
باید می‌دانستی چه بخری و كجا بگذاری كه دست‌آخر، این همه خرج نكنی كه تازه خانه‌ات بشود بازار مكاره هفت‌رنگ! جوان‌ترها و آدم‌هایی كه پول حسابی بالای خرید جنس‌های لوكس می‌دادند، كم‌كم عادت كردند خرج یك آرشیتكت را هم بدهند كه همه اینها را برایشان توی خانه «دیزاین» (طراحی) كند.
این‌طوری آرشیتكت‌ها درمورد همه‌چیز حتی رنگ اتاق خواب و اندازه تختخواب آدم‌ها و ... هم‌ نظر دادند تا نور و فضای خانه جوری نباشد كه خدای ناكرده خانم خانه افسردگی بگیرد یا كلاس كار آشپزخانه و شومینه در شأن اهالی منزل نباشد.
● دست كی توی كار است؟
توی اكثر كشورهای دنیا، یكی از گرایش‌های بچه‌های معماری همین طراحی داخلی است. اما در ایران، رشته مشخصی برای این بازار تازه وجود ندارد. به همین دلیل، هركی دستش آمده كه چطور می‌شود مشتری جذب كرد، وارد بازار شده است.
مدیرعامل یكی از شركت‌های فعال در این زمینه كه خودش معماری خوانده، درمورد هم‌صنف‌هایش می‌گوید: «از گرافیست داریم تا طراح صنعتی و نقاش. حتی اصناف مرتبط هم از قافله عقب نمانده‌اند؛ مبل‌فروش، پرده‌فروش و... جنس كه می‌فروشند، نظر كارشناسی هم می‌دهند».
همین آدم‌های نابلد و تازه‌كار، بازارشان را خراب كرده‌اند. خودش توی مؤسسه‌هایی كه دوره‌های طراحی داخلی برگزار می‌كنند، تدریس می‌كند، با این وجود هیچ‌كدام از شاگردهای این دوره‌ها را قبول ندارد: «آخرش از اینها چیزی درنمی‌آید. درس‌ها متفرقه و حتی بی‌ربط است. هرچند همه‌شان توی بازار كار مدعی هستند و برای گرفتن كار، قیمت پایین می‌دهند. ۹۵ درصد مشتری‌ها هم نمی‌دانند فرق كار خوب و بد چیست».
جدای از فن كار - قبل از هر چیز - باید پول و اعتبار باشد تا كسی بتواند توی این كار قد علم كند. خودش می‌گوید: «لااقل ۱۰۰ هزار تومان لازم است. البته با این پول فقط می‌شود شركت ثبت كرد و مهر و سربرگ گرفت. اما برای اینكه حداقل بتوانی كار طراحی و خدماتی بگیری به حدود ۲۰ میلیون سرمایه نیاز داری. به همین دلیل، كمتر بچه‌های معماری می‌آیند كار خصوصی بكنند. بازار هنوز برای این حرف‌ها روبه‌راه نیست».
● كی خریدار است؟
مشتری‌های عمده طراحی داخلی، ۲ دسته مشخص‌اند: اداره‌ها و شركت‌هایی كه متوجه شده‌اند داشتن فضای آرام و تقسیم‌بندی اصولی محیط كار، روی بازده كارمندان‌شان تأثیر مثبت می‌گذارد. اینها خوب هم خرج می‌كنند و مبلغ قراردادشان شاید حتی برای یك سال یك شركت طراحی كافی باشد. دسته دوم، آدم‌های پولدار بالای شهرند. بالاخره ویلای ۴۰۰، ۳۰۰ متری را یكی باید بیاید طرح بدهد كه چه‌كارش كنند.
هرچند هنوز تعداد كمی از مردم به این مشاوره‌گرفتن‌ها عادت دارند. آقای طراح می‌گوید: «توی اروپا، مردم دستشان آمده طراحی داخل خانه، كار هر كسی نیست. فقط خواسته‌هایشان را به آرشیتكت می‌گویند، كلید را هم می‌دهند و چند روز بعد می‌آیند خانه را حاضر و آماده تحویل می‌گیرند. اما در ایران، خانم خانه حرف اول و آخر را می‌زند.
ما می‌شویم مجری اوامر ایشان! آخرش هم معلوم نمی‌شود این طراحی ماست یا سلیقه آنها! خیلی وقت‌ها هم كار، سعی و خطا می‌شود. یك‌بار رنگ یك اتاق را ۳‌بار عوض كردیم. آخرش نپسندیدند و یك دست گچ كشته رویش كشیدیم و رفتیم پی كارمان، خلاص».
۵۰ درصد مشتری‌ها از طریق فامیل و دوست و آشنا و همسایه پیدا می‌شوند. دلیلش هم واضح است؛ خانه همدیگر را می‌بینند و خوششان می‌آید. به این هم فكر نمی‌كنند كه آن طرح به خانه‌شان می‌آید یا نه؟ مهم این است كه از همدیگر كم نیاورند.
«اكثرشان چیزی از طراحی شنیده‌اند و ۴تا جنس لوكس هم نشان كرده‌اند كه بخرند. این‌هم كه به خانه آنها نخورد یا به فرهنگ ما نیاید اصلا مهم نیست. تازگی مد شده «وان» ۳ میلیونی ایتالیایی می‌خرند. این وان‌ها جای دوش ندارند و حمام‌گرفتن‌اش مكافات است. خیلی‌ها هم تا قیمت را می‌گوییم پاپس می‌كشند. بعضی زوج‌های جوان هم طرح‌های فانتزی و خوبی توی ذهنشان است اما از این پول‌ها اصلا توی بساط‌شان نیست».
● بازار چطور می‌چرخد؟
شركت‌های طراحی داخلی، ترجیح می‌دهند كاری بگیرند كه تازه سقف كاری‌اش تمام شده باشد. این‌طوری تمام جزئیات و ظریف‌كاری‌های «توكاری» ساختمان تا موكت‌كردن و چیدن مبل، پای خودشان می‌افتد و طبیعی است كه سودشان هم بیشتر می‌شود.
اگر با یكی از این شركت‌ها كه آگهی‌شان در اینترنت و بیل‌بوردهای شهر پیدا می‌شود، برای این كار تماس بگیرید، به شما خواهند گفت كه خانه خاك و خلی را تحویل می‌گیرند و جارو كشیده تحویل می‌دهند. معمولا قیمت را هم با تلفن نمی‌گویند. باید بیایند كار را ببینند و انتظارات شما را بسنجند، بعد قیمت بدهند.
مستقیما پول طراحی هم به‌صورت درصدی از هزینه تمام‌شده كار حساب می‌شود؛ به این صورت كه اگر خرج خرید مصالح و آماده‌كردن خانه آن‌طور كه شما خواسته‌اید، بشود ۲۰ میلیون تومان، معادل ۱۰ تا ۲۰ درصدش یعنی ۲ تا ۴ میلیون پول طراحی می‌گیرند. البته این فرمول برای كارهای درشت و پرسود است.
اما به محض اینكه آنها متوجه شوند كار فقط در حد طراحی است، پول طراحی را جدا حساب خواهند‌كرد. یكی از همین شركت‌ها حداقل مبلغ قرارداد برای آنكه هزینه طراحی را جداگانه حساب نكند، ۳۰ میلیون تومان اعلام می‌كند، آخر مكالمه هم اینطور تمام می‌شود كه: «البته تا ۶ ماه دیگر وقت نداریم!». یك توضیح اضافی اینكه بعد از سفارش كار و دیدن خانه، آنها طرح پیشنهادی‌شان را با استفاده از نرم‌افزار ۳Dmax جزء به جزء به مشتری نشان می‌دهند.
● خفن‌ترین‌ها
با همه اینها فكر می‌كنید شركت‌های طراحی داخلی كسی را پیدا می‌كنند كه با خیال راحت، معادل پول خانه‌اش بابت طراحی و تزئین داخل آن پول بدهد؟
بزرگ‌ترین كار مهندس جوانی كه برای خودش دفتر و دستكی درست كرده، یك میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان هزینه برداشته است! لطفا به تعداد صفرها توجه كنید! البته او از مقدار پولی كه گرفته دلخور است: «فقط ۱۰۰ میلیون برای كف خانه سنگ خریدیم. ولی وقتی می‌خواست پول طراحی بدهد، احساس می‌كرد پول زیادی است.
همه‌چیز را هم اصرار داشت حتما گران بخرد. كاری با نظر ما نداشت، می‌گفت هیچ گرانی‌ای بی‌دلیل نیست! خانه‌اش ۵ هزار متر زیربنا داشت با ۳۰ اتاق و ۳۴ سرویس بهداشتی.» توی بازار، شركت‌های تازه‌كار یا آنها كه هنوز حس كار هنری‌شان بر پول غلبه دارد، كارهای كوچك هم انجام می‌دهند.
یكی از آرشیتكت‌ها معتقد است كه پرده‌زدنشان هم اصول دارد و باید طراحی داشته باشد.
ظریف‌ترین كارش هم، طراحی یك آپارتمان ۵۴متری است؛ طوری كه خانه شب‌ها ۲‌خوابه باشد و در طول روز، یك خوابه! طراحی را طوری انجام داده بود كه دیوار بین یكی از این اتاق‌خواب‌ها با پذیرایی، روزها تامی‌شد و می‌چسبید به سقف.
توی خانه و زندگی همه مردم شهر نمی‌شود سرك كشید و متوجه شد آنها هم مشتری طراح‌های داخلی بوده‌اند یا خودشان كارشان را راه انداخته‌اند اما بیل‌بوردهای فراوانی كه كنار خیابان‌ها و اتوبان‌های شهر، مردم را به خرید وسایل لوكس برای خانه‌شان و البته گرفتن خدمات طراحی می‌خواند، نشان می‌دهد این صنف از معمارها، دیگر جای خودشان را توی جامعه پیدا كرده‌اند؛ بازاری كه حالا كم‌كم دارد از تهران به همه‌جای كشور سرایت می‌كند. شمال، با ویلاهایی كه اكثرا همین تهرانی‌ها مالك یا میزبانش هستند، پیش‌قراول این كار است. حالا دیگر همه‌جا معمارهای جوان را با طرح‌های فانتزی‌شان برای چیدمان خانه، بیشتر جدی می‌گیرند.
● طراح شوید، در ۱۲۰ ساعت
معماری داخلی و طراحی دكوراسیون، یكی از شاخه‌های فنی ساختمان است كه این روزها، مؤسسه‌های آموزشی خصوصی و دولتی برایش دوره‌های فنی حرفه‌ای برگزار می‌كنند. كافی است لااقل دیپلم داشته باشید تا در یك دوره فشرده ۱۲۰ ساعته، با حدود ۳۶۰ هزار تومان شهریه ناقابل، هفته‌ای ۲ بار سركلاس بنشینید و همه‌چیز دربارهٔ معماری داخلی حتی كار با نرم‌افزارهای مربوطه مانند اتوكد و ۳Dmax را آموزش ببینید. اگر استعداد داشته باشید، در كوتاه‌ترین زمان ممكن طراح می‌شوید.
● ۴ نما از طراحی داخلی
طراحی داخلی یك خانه اصول ریز و درشتی دارد اما ۴ ركن اصلی آن، رعایت اصول فرهنگی، رنگ‌شناسی، نورپردازی و سبك‌شناسی است.
فكر می‌كنید اینها چقدر مهم باشند؟
▪ طرح داخلی، فرهنگ بومی
بدیهی است كه مدرنیسم اروپا را نمی‌شود در خانه‌های ایرانی پیاده كرد؛ آنها در اتاق خوابشان، وان هم می‌گذارند یا آشپزخانه‌شان «اوپن» است؛ چیزی كه علی‌رغم مد شدن در ایران غلط است؛ آنها اكثرا غذای آماده و بی‌دردسر می‌خورند و آشپزخانه‌شان بیشتر دكور است، اما كافی است یك بار توی این آشپزخانه‌ها قورمه‌سبزی بار بگذاری تا بویش همه خانه را بگیرد.
▪ رنگ‌شناسی
برای طراحی داخلی باید روان‌شناسی رنگ را لحاظ كرد. اكثر مردم، توی كاتالوگ‌ها یا فیلم‌های خارجی، رنگ خانه‌های بزرگ را می‌بینند و همان كار را در آپارتمان كوچكشان پیاده می‌كنند؛ مثلاً بر می‌دارند همه را قرمز می‌كنند كه خیلی زود خسته‌شان می‌كند.
رنگ را نباید فقط بنابه سلیقه انتخاب كرد؛ اصول دارد؛ هم باید با روحیه آدم‌های خانه سازگار باشد، هم به دیگر وسایل خانه بیاید. این اواخر، رنگ‌های تند و تیره مثل زرشكی، قهوه‌ای، نسكافه‌ای و آبی نفتی مد شده است.
▪ سبك‌شناسی
سبك طراحی داخلی با چیدمان مبلمان كامل می‌شود كه در ایران زیاد به كار نمی‌آید؛ چون اغلب مشتری‌ها نصفه نیمه‌كار را تحویل می‌گیرند. آخر كار هم آشپزخانه لوكس و مدرن را كنار مبل‌های سنتی و كلاسیك می‌‌گذارند.
▪ نورپردازی
خیلی مهم است اما این یكی هم در ایران زیاد استفاده نمی‌شود. كار برق‌كاری را باید یك مهندس برق انجام بدهد و چیدمان لامپ‌ها و قدرت نورشان و... را تنظیم كند. اما اكثرا این كارها را خود آرشیتكت‌ها انجام می‌دهند. البته نورگیری از پنجره‌ها و... هم شرط است.

محسن امین

منبع : روزنامه همشهری