حسین دهلوی

▪ نام و نام خانوادگی : حسین دهلوی
▪ سال تولد : ۱۳۰۶
▪ محل تولد : تهران
پدرش که از نوازندگان به نام موسیقی ایران بود ، وی را تحت تعلیم خود قرار داد و حسین که خود شیفته موسیقی بود از این امر استقبال شایان نمود و بیش از یازده سال از سنش نگذشته بود که چندین نغمات را با ویولون آموخت و از این زمان به بعد موسیقی جزء برنامه روزانه وی گردید .
وی بیش از هفده سال نداشت که اداره زندگی خود و خانواده اش را به عهده گرفت و مجبور به تلاش و فعالیت گردید ولی با توجه به این از کسب معلومات و آموختن موسیقی غافل نماند و چون علاقه فراوانی به آهنگسازی داشت ، برای فراگیری موسیقی ملی نزد استادابوالحسن صبا می رود و در کلاس استاد به ادامه فراگیری موسیقی ایرانی می پردازد.
پس از چندی " آرمونی " و "کنترپوآن " و تکنیک آهنگسازی را نزد حسین ناصحی فرا گرفته و با تمام مشکلات و گرفتاری های زندگی ، ضمن خدمت در وزارت دارایی ، در هنرستان عالی موسیقی ثبت نام نموده و در رشته آهنگسازی ، به ادامه تحصیل می پردازد و پس ازچند سال تحصیل دررشته آهنگسازی ، از آنجا فارغ التحصیل می گردد و در همین سال ها بود که به اداره هنرهای زیبا منتقل می شود و سپس به ریاست هنرستان موسیقی ملی منصوب می گردد .
دهلوی چون درصدد بود که همچنان به اندوخته های گوناگون خود در رشته موسیقی ادامه دهد ، لذا نزد پرفسور " توماس کریستین داوید " که یکی از اساتید موسیقی آکادمی وین بود و بنا به دعوت دانشگاه تهران به ایران آمد ، به فراگیری نکات دقیق و رموز فنی موسیقی و آهنگسازی پرداخت و مدت ها از محضر این استاد برجسته اتریش بهره برد .
پس از در گذشت استاد صبا ، در سال ۱۳۳۶ دهلوی به رهبری ارکستر شماره یک هنرهای زیبای کشور ( ارکستر صبا ) منصوب گردید که پس از مدتی ، این ارکستر فعالیت های خود را گسترده تر کرد و برنامه های متعدد و گوناگونی را علاوه بر تلویزیونی ملی ایران در تهران و بعضی شهرستانها و مؤسسات علمی و فرهنگی و کشورهای همجوار اجرا نمود ولی متاسفانه پس از یازده سال فعالیت پر ثمر ، به علت مشکلات مختلف ، این ارکستر منحل گردید ولی دهلوی ارکستر دیگری با شرکت هنرجویان هنرستان موسیقی با نام " ارکستر رودکی " تشکیل داد که تا سال ۱۳۵۰ به فعالیتش ادامه داد .
دهلوی از جمله مردان نادری است در موسیقی ایران که هیچ وقت زیر بار خط گرفتن های آن چنانی نرفت و هیچ شخص و عاملی نتوانست وی را ترغیب و یا تحت تاثیر قرار دهد که او تابع نظریات و سیاست خاص ان روزگردانان موسیقی باشد و برای پیشبرد و پیشرفت موسیقی کشورش کوشش نکند و به همین سبب ، مدتی که عضویت شورای موسیقی هنرهای زیبا را که خودش مؤسس آن بود به عهده داشت ، وقتی اختلاف نظرهایی که در مورد کارهای اساسی و بنیادی هنری با مسؤلان آن زمان پیدا کرد ، کناره گیری کرد و همکاری خود را قطع نمود.
حسین دهلوی ، در مهرماه ۱۳۳۶ به دعوت شادروان روح الله خالقی ، رئیس وقت هنرستان موسیقی ملی ، تدریس بعضی از دروس موسیقی را در این هنرستان به عهده گرفت و با پشتکار و ذوق و استعداد خود به خوبی از اداره کردن آن برآمد به طوری که در شهریور سال ۱۳۴۱ به ریاست هنرستان منصوب می گردد و در زمان ریاست چنان علاقه و کوششی برای تربیت شاگردان و پیشرفت این واحد هنری و آموزشی ازخود نشان داد که در مدتی کوتاه ، استعداد های نهفته هنرجویان هر چه بیشتر شکوفا شد و ثمره ۹ سال تلاش و پی گیری بی وفقه وی ، شاگردانی شد که حتی برخی از آنان در خارج از کشور در سطح جهانی به فعالیت های شایان توجه و قابل قبولی رسیدند .
دهلوی ، برای کسب تجربه و شناخت بیشتر از موسیقی ، چندی بعد مسافرت هایی به کشورهای : آلمان و اتریش که مهد و مرکز موسیقی اروپا می باشند نمود .
دهلوی ، هنرمندی است که هدفش خدمت به موسیقی ملی ایران و پیشبرد آن است و همیشه و در هر حال جهت هر چه بیشتر بارور ساختن نهال آن به تلاش همه جانبه خود با همه مشکلاتی که دارد ادامه می دهد و می گوید :
۱) باید با " حفظ موسیقی از طریق نت نویسی و ضبط آن بر روی نوار و صفحه توسط استادان و نوازندگان ورزیده موسیقی ملی که خوشبختانه قسمت های اساسی آن تاکنون انجام شده و همچنین آموزش این موسیقی به نوازندگان جوان ، تا این گنجینه نسل به نسل به ارث رسیده به ما ، حفظ شده و باقی بماند .
۲) با خلق آثار جدید توسط آهنگسازان تحصیل کرده و صاحب صلاحیت ایرانی که بنا به احتیاج زمان و نیاز مردم این سرزمین می بایست به شیوه های مختلف انجام گیرد ، تا به این ترتیب ادبیات موسیقی ماغنی تر گردد . به همان گونه که ادبیات نظم ما توسط استادان سخن و شعرای برجسته ای چون : فردوسی ، حافظ ، سعدی و صدها شاعر قدیم و نوپرداز به وجود آمده و گسترش یافته است ، ادبیات موسیقی ما نیز باید بر روی پایه هایی از نواهای موسیقی ملی ما بنا گشته و بیش از پیش آثاری در این زمینه خلق گردد.
۳) آموزش صحیح و اصولی در سطح مدارس موسیقی از کلاس ها چهارم و پنجم ابتدایی تا پایان دوره متوسطه .
۴) آموزش موسیقی در سطح عالی و دانشگاه .
۵) آموزش آزاد موسیقی در سطح شهرها برای علاقمندان از طریق صدور مجوز تاسیس کلاس های آزاد موسیقی .
۶) آموزش موسیقی نظامی از طریق گذراندن دوره عالی این رشته و تشکیل ارکستر های مورد نیاز در این زمینه .
۷) اختصاص برنامه های مستقل روزانه برای ارائه موسیقی های مختلف در رادیو و تلویزیون با توضیح و تفسیر جهت آگاهی مردم از کم و کیف این هنر که با دانش بیشتری به آن توجه کنند ، بدون آن که موسیقی به عنوان یک عامل دنبال رو و زمینه.
● آثار و فعالیتهای استاد :
▪ آغاز ساخت اولین قطعات ویژه موسیقی ارکسترال ایرانی : سبکبال ؛ در شور
▪ ادامه ساخت و اجرای قطعات ویژه موسیقی جدید ایرانی ، توسط حسین دهلوی " دوئو سنتور " درسه گاه ( با اجرای فرامرز پایور و داریوش صفوت )، " شور آفرین " در ابوعطا برای ارکستر
" گفتگوی دل " (حسین دهلوی).
▪ تفویض سرپرستی ارکستر بزرگ اداره کل هنرهای زیبای کشور ( ارکستر تحت سرپرستی صبا ) به حسین دهلوی وتعویض نام ارکستر به " صبا " . انتشار" دوئو سنتور" در سه گاه
▪ کنسرتینو برای سنتور وارکستر ، درچهار قسمت ؛ اثر حسین دهلوی ، با همکاری ونوازندگی فرامرز پایور
چهار نوازی مضرابی در اصفهان
▪ بند باز: فانتزی برای تار و ارکستر ، براساس قطعه بند باز اثر علینقی وزیری
▪ تصنیف قطعه " سرباز " برای آواز گروهی و ارکستر ، کلام از ابراهیم صفائی
▪ پایه گزاری ارکستر ایرانی تالار رودکی به رهبری وسرپرستی حسین دهلوی
▪ اجرای صحنه اپرای " خسرو و شیرین "
▪ تعطیل دوره عالی " هنرستان عالی موسیقی ملی " و کناره گیری حسین دهلوی
▪ انتشار " آموزش تمبک " ( به کوشش حسین دهلوی و جمعی دیگر ) با همکاری و راهنمایی حسین تهرانی
▪ اجرای موسیقی توصیفی " بیژن و منیژه " در تالار رودکی
▪ انتشار " سبکبال " در شور، برای ارکستر
▪ انتشار مجموعه دوم " نغمه های کودک "
▪ ساخت " سوئیت بیژن و منیژه " برای ارکستر زهی
▪ انتشار " شور آفرین " (در ابوعطا) برای ارکستر
▪ انتشار " چهار نوازی مضرابی " در اصفهان
▪ بازنشستگی حسین دهلوی از وزارت فرهنگ وهنر
▪ به مناسبت درگذشت علینقی وزیری در ۹۲ سالگی : برگزاری مجلس بزرگداشت او با اجرای موسیقی در تالار رودکی (به کوشش حسین دهلوی)
▪ انتشار" کنسرتینو " برای سنتور وارکستر
▪ انتشار فانتزی برای تار و ارکستر براساس قطعه بند باز ، اثر علینقی وزیری
▪ انتشار" بیژن ومنیژه " سوئیت برای ارکستر زهی
▪ انتشار " فانتزی برای گروه تمبک و ارکستر" اثر حسین دهلوی، بخش گروه تمبک از حسین تهرانی
▪ انتشار" شوشتری " برای ویولون و ارکستر ، براساس اثر ابوالحسن صبا
▪ تجدید چاپ متن ویراسته شده " آموزش تمبک " به کوشش حسین دهلوی، همکاری حسین تهرانی و جمعی دیگر
▪ انتشار" سرباز" : قطعه ای برای آواز گروهی وارکستر
▪ انتشار " بیژن ومنیژه " برای ارکستر سمفونیک
▪ انتشار " گفتگو با حسین دهلوی – گفتگو با علی تجویدی " (ناصر حریری).
▪ انتشار " گفتگوی دل " برای آواز وارکستر
▪ نخستین اجراء ارکستر مضرابی به رهبری حسین دهلوی
▪ انتشار " فروغ عشق " برای آواز وارکستر ( حسین دهلوی )
▪ انتشار " نخست گلبانگ مضرابی " برای ارکستر مضرابی

منبع : زنده رود