توتون و دخانیات (نیکوتین Nicotine)

توتون چیست؟
توتون، برگهای خشک شده گیاه تنباکو است که می تواند به صورت کشیدنی (دود کردن) و احیانا جویدنی در اشکال مختلف سیگار، سیگار برگ، توتون پیپ، قلیان و ... مورد استعمال قرار گیرد. از ترکیبات خطرناک سیگار نیکوتین، تار و مونو اکسید کربن است.
تنباکو (توتون) در میان قبایل آمریکای شمالی و مرکزی در قرن ۱۶ م. کشف گردید. این گیاه مصرف پزشکی ندارد و از نظر طبقه بندی فارماکولوژی موجب تحریک یا تضعیف سیستم مرکزی اعصاب می گردد.
نامهای خیابانی : Sticks، Cancer (سرطان) ، Nails (ناخن)، Coffin، Weeds (سیگار، تنباکو).
● اثرات کوتاه مدت:
تار و دود سیگار موجب تحریک زیاد نسوج و همچنین ترشحات نایچه ها و بزاق دهان می گردد. تار موجود در سیگار در ریه ها جمع می گردد و موجب ناراحتی های دستگاه تنفسی از جمله برونشیت مزمن، تنگی نفس و آمفیزم ریوی می شود. دیگر از عوارض جسمی مصرف سیگار، افزایش فشار خون و ضربان قلب، گشاد شدن مردمک چشم، کاهش اشتها، اسهال، استفراغ و گیجی است.
مسمومیت ناشی از نیکوتین در فرد ایجاد لرزش، استفراغ، اختلالات تنفسی و اغلب فلج شدن دستگاه تنفسی و تشنج شدید می نماید.
مونواکسید کربن موجود در سیگار علاوه بر آسیب رساندن به فرد سیگاری به اطرافیان وی نیز همان آسیب را می رساند.
یک نخ سیگار کمتر از یک میلی گرم نیکوتین وارد خون می کند. چنانچه ۲ یا ۳ قطره از نیکوتین خورده شود، موجب مرگ آنی می گردد و این، سمیت زیاد این ماده را می رساند. وقتی که سیگار خورده شود، نیکوتین به آهستگی در معده جذب می گردد و از این رو است که اغلب می توان کودکان خردسالی را که اشتباها سیگاری خورده اند، از مرگ نجات داد.
● اثرات دراز مدت:
تار موجود در سیگار ایجاد سرطان می کند که رایج ترین نوع آن سرطان دستگاههای هاضمه، ریه، دهان، گلو و حنجره است. علاوه بر آن عوارض جسمی دیگری از جمله اختلالات و بیماریهای تنفسی، بسته شدن عروق و زخم معده بسیار رایج است.
سیگار کشیدن موجب تنگ شدن عروق می شود، میزان ویتامین C در بدن را کم می کند، ایجاد زخمهای پوستی که به کندی خوب و ترمیم می شوند می نماید، درجه مصونیت بدن را در برابر بیماریها کاهش می دهد.
تحقیقات نشان می دهد که هر نخ سیگار ۵/۵ دقیقه از عمر انسان را می کاهد. کودکان مادران سیگاری در زمان تولد از وزن کمتری برخوردارند و اغلب در خطر نارس به دنیا آمدن قرار دارند و از نظر ذهنی و رشد و نوع رفتار نیز در مقایسه با کودکان مادران غیر سیگاری در سطح پایین قرار دارند. بیشتر افراد سیگاری از نظر فیزیکی و روانی به مصرف دخانیات وابستگی پیدا می کنند.
● کافئین چیست؟
کافئین پودر سفید کریستالی شکل با طعم تلخ است که در دانه های قهوه، برگهای چای، برگهای کاکائو و دانه های کولا و در نتیجه در شکلات، نوشیدنی های کولا، قهوه و چای وجود دارد. یک فنجان قهوه خوری شامل حدود ۶۶ میلی گرم کافئین و یک فنجان چای ۲۷ میلی گرم، یک قوطی کولا (۲۸۰ میلی لیتری) ۳۵ میلی گرم، یک پاره شکلات ۲۰ میلی گرم و یک فنجان کاکائو یا شکلات داغ حدود ۵۰ میلی گرم کافئین داد. کافئین در برخی از قرصهای خواب آور به مقدار ۳۰ تا ۶۵ میلی گرم یافت می شود و در قرصهایی – که بدون نسخه به فروش می رسد و به نام قرص های بیداری مصرف می شود- ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم کافئین وجود دارد.
قهوه برای نخستین بار در هزار سال قبل از آفریقا به اروپا برده شده و معرفی گردید و کافئین در ۱۸۲۰ م. از قهوه مجزا شد.
کافئین به عنوان جز ترکیبی در بسیاری از داروهای با نسخه و بدون نسخه برای تسکین درد وسرماخوردگی و به عنوان محرک استفاده می شود.
● دانه های قهوه
▪ اثرات کوتاه مدت کافئین
پس از ۵ دقیقه از نوشیدن قهوه به کلیه ساختمان بدن از طریق اعصاب و پس از ۳۰ دقیقه به خون می رسد و در مدت ۴ ساعت در بدن متابولیزه می گردد. اثرات آن بلافاصله پس از نوشیدن یک فنجان ظاهر می شود و تا چند ساعت ادامه دارد. پس از نوشیدن یک یا دو فنجان قهوه اثرات جسمی آن از جمله افزایش متابولیسم، افزایش فشار خون و درجه حرارت ظاهر می گردد. کافئین موجود در قهوه بر کلیه ها اثر گذاشته و موجب افزایش ادرار می شود.
هم چنین باعث متابولیزه شدن گلوکزها می گردد و نتیجتا میزان قند خون افزایش می یابد. کافئین خواب را کم می کند و موجب تحریک ترشحات اسید معده شده و اشتها را کاهش می دهد، لرزش دستها و اختلال در هماهنگی صحیح در حرکت از دیگر عوارض مصرف کافئین است. مصرف مقدار زیاد کافئین می تواند ایجاد سردرد، دلیــریوم و عصبیت نماید. مقدار مصرف خطرناک و کشنده آن به صورت خالص و تزریق وریدی ۲-۳ گرم و به صورت خوراکی ۱۰ گرم است.
استفاده منظم و مرتب بیش از ۶۰۰ میلی گرم کافئین در روز (تقریبا هشت فنجان قهوه) می تواند موجب بی خواب مزمن، حالات اضطراب، افسردگی و دردهای شکمی گردد. بررسی های در مورد رابطه مصرف قهوه و بیماریهای قلبی و هم چنین سرطان کلیه و مثانه انجام شده که صحت و سقم آن هنوز مشخص نگردیده است.
از مصرف زیاد کافئین باید در مدت حاملگی خودداری کرد، زیرا تحقیقات جدید نشان داده است که رابطه احتمالی بین مصرف زیاد کافئین و مشکلات زایمان و نقیصه نوزادان وجود دارد. در یک بررسی مشخص شد، در مادرانی که در مدت بارداری شان قهوه زیاد می نوشند، احتمال سقط جنین و یا به دنیا آوردن نوزاد نارس بسیار است. امروزه پزشکان به مادران باردار توصیه می کنند که سعی کنند در روز بیش از ۲۰۰ میلی گرم کافئین (حدود ۲ تا ۳ فنجان قهوه) به بدنشان نرسد.
● تحمل و وابستگی
تحمل در اثر افزایش مصرف ایجاد می شود. برخی از کسانی که به نوشیدن قهوه معتاد شده اند، به طور اجبار یا اشتیاق به مصرف خود ادامه می دهند و موجب افزایش تحمل در برخی اوقات موجب پیدایش نشانه های ترک می شوند.
هنوز در مورد اینکه مصرف چه میزان کافئین موجب تحمل و اعتیاد می شود، مورد بحث و شک است ولی آنچه مسلم است مصرف مرتب و روزانه بیش از ۳۵۰ میلی گرم کافئین (۴ تا ۵ فنجان قهوه در روز) می تواند ایجاد اعتیاد فیزیکی که مشخص ترین نشانه های ترک آن شامل سردرد شدید، تحریک پذیری، خستگی مفرط است. که با نوشیدن قهوه از بین می رود.

منبع : ستاد مبارزه با مواد مخدر