شوک اسکاری!

هنگامی که اسامی فیلمهای ایرانی که شانس حضور در اسکار را دارند اعلام شد، اکثر دست اندرکاران سینما، از حضور فیلمی نظیر «میم مثل مادر» در بین فیلمهای کاندیدا شده برای حضور در این مراسم متعجب شدند، اما زمانی که اعلام شد این فیلم، نماینده سینمای ایران در مراسم اسکارخواهد بود، این تعجب، تبدیل به شوک شد. حتی سایت سینمایی سوره هم در پیش گویی خود، شانس فیلم های دیگر را بیشتر دانسته بود و بیشتر به نظر می رسید که فیلمی همچون «میم مثل مادر»، بیشتر به دلیل قدردانی از کارگردان فقید خود، در این فهرست جای گرفته است.
با نگاهی به حضور ایران در اسکار، می بینیم که سینمای ایران همواره در دستیابی به این جایزه ناکام بوده و تنها فیلم ایرانی که تا کنون توانسته در جمع کاندیداهای پنج فیلم اسکاری قرار بگیرد، فیلم «بچه های آسمان» ساخته مجید مجیدی بوده که آن هم در رقابت با فیلم ایتالیایی «زندگی زیباست» ساخته روبرتو بنینی، شانس دریافت جایزه را از دست داد. به هر حال شرایط حضور در جشنواره آکادمی یا همان اسکار، با جشنواره «کن» فرانسه و یا «برلین» آلمان و «ونیز» ایتالیا بسیار متفاوت است . طبق قوانین اسکار، فیلمهایی که در طی سال گذشته سینمایی اکران شده اند می توانند در این رویداد مهم سینمایی شرکت کنند و هر کشور نیز، تنها می تواند یک نماینده در اسکار داشته باشد. قوانین نانوشته ای هم در اسکار وجود دارد که هر فیلمی که داعیه موفقیت در آن را دارد باید به آنها عمل کند: ابتدا داشتن تهیه کننده ای بین المللی، سپس اکران جهانی مناسب و از همه مهمتر تبلیغات جهانی در سطحی وسیع، که این عوامل نقش عمده ای در موفقیت فیلمهای سینمایی در اسکار دارد. به غیر از همه این ویژگیها، داشتن یک سری استانداردهای جشنواره ای و زیبایی شناختی بصری، نو بودن سوژه فیلم و یا نو بودن نوع روایت فیلم، همگی می تواند در موفقیت یک فیلم در اسکار نقش عمده ای داشته باشد.
برای مثال، چند سال پیش، فیلم «عشق سگی» ساخته «آلخاندرو گونزالز ایناریتو» کارگردان مکزیکی به دلیل روایت متفاوت خود توانست در اسکار خارجی حضوری موفق داشته باشد و پس از آن زمینه ای شد برای حضور ایناریتو در هالیوود و ساخت فیلمهایی نظیر«۲۱ گرم» و «بابل».
نگاهی دیگر به فیلم های موفق اسکار خارجی در چند سال اخیر نیز بیشتر مشخص می کند که فیلم های مورد علاقه آکادمی اسکار، چه نوع فیلمهایی هستند. از جمله فیلم «تسوتسی» از آفریقای جنوبی که درباره زاغه نشینهای اطراف شهرهای بزرگ در آفریقای جنوبی بود و به نوعی مسائل قاره سیاه را که بعد جهانی داشت مطرح کرده بود. فیلمی که چندان برای مخاطب عام مناسب به نظر نمی رسید، اما در اکران جهانی به دلیل مساله مهمی که در آن بیان شده بود، مورد توجه قرار گرفت و توانست در اسکار موفق عمل کند و اولین فیلم از آفریقای جنوبی باشد که موفق به دریافت این جایزه مهم سینمایی می شود.
فیلم «دریای درون» ساخته «آلخاندرو آمنابار» کارگردان اسپانیایی نیز، از دیگر فیلمهای موفقی بود که توانست چند سال پیش، جایزه اسکار خارجی را به خود اختصاص دهد. در این فیلم نیز موضوع جهانی دیگری چون ارزش و اختیار زندگی انسانها مطرح شده بود. فیلمی که برای مخاطب عام تا حدی خسته کننده به نظر می رسد، اما تمامی شرایط یک فیلم موفق جشنواره ای را دارد.
بر طبق پیش بینی ها، شانس فیلم «زمستان است» در میان این فیلمها، بیش از سایر فیلم ها بود که دلیل آن، هم رعایت اصول جشنواره ای از سوی فیلمساز بود و هم بین المللی بودن کمپانی توزیع این فیلم در جهان که خصوصا، دو ملیتی بودن کارگردان فیلم (رفیع پیتز) می توانست حمایت سینمای فرانسه را نیز با خود همراه داشته باشد.
با این تعاریف، فیلمی نظیر«میم مثل مادر» تا چه اندازه می تواند نظر مثبت آکادمی اسکار را به خود جلب کند؟ شاید تنها برگ برنده فیلمی همچون «میم مثل مادر» اکران موفق آن در ایران باشد، اما باید پرسید که تنها پر فروش بودن یک فیلم دلیلی برای موفقیت آن در اسکار خواهد بود؟ با این حساب، در سال های گذشته هم، فیلمهای پر فروش بسیاری همچون «بچه های آسمان» داشته ایم که شانس موفقیت در اسکار را پیدا نکردند. اگر حضور «میم مثل مادر» به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار، تنها وسیله ای برای تجلیل از مرحوم رسول ملاقلی پور است هم، باید گفت که این کار نه تنها نوش دارو پس از مرگ سهراب، بلکه بیانگر این مطلب است که هیأت انتخاب فیلم یک چیز را فراموش کرده اند و آن اینکه: «هر کاری جایی و زمانی دارد»! آکادمی اسکار، محل تجلیل از فیلمسازان درگذشته و یاد کردن از آنها نیست. زمانی که ملاقلی پور زنده بود و فیلم خوبی چون «مزرعه پدری» از او به نمایش درآمد، بسیاری این فیلم را نکوهش کردند و در مقابل آن جبهه گرفتند و در مقابل، امروز به تعریف و تمجید از فیلمی می پردازند که جزء آثار متوسط این کارگردان به شمار می رود.
با تمامی این حرفها، امیدواریم اعضای آکادمی اسکار هم، به مانند تماشاگران ایرانی، در سالن سینما و هنگام دیدن فیلم «میم مثل مادر»، از گریه بی هوش شوند و شاید همین موضوع باعث شود تا برای اولین بار مجسمه طلایی اسکارنصیب سینمای ایران شود!

نرگس خرقانی

منبع : روزنامه قدس