الگوی پرورش میگوی آب شیرین در کشور برزیل

میگوی آب شیرین تقریبا” در همه ایالات برزیل پرورش داده می شود ، درناحیه جنوب شرقی و اساساً در ناحیه ای بنام اسپریتوسانتو متمركز شده است . گونه غالب در این مزارع كوچك میگوی بزرگ آب شیرین بنام ماكروبراكیوم روزنبرگی- rosenbergii Macrobrachium - كه اخیراً بصورت تجاری تكثیر شده، در آنها پرورش داده می شود. این گونه با گونه بومی مهمی بنام میگوی رودخانه آمازون كه توسط صیادان برزیلی صید می شود، شباهت دارد.در سال ۲۰۰۱ میلادی برنامه های گسترده و نهادی جهت توسعه تكنولوژی پرورش ماكروبراكیوم روزنبرگی در برزیل شروع شد. این برنامه ها همه مراحل تولید را با رعایت جوانب اجتماعی–اقتصادی، اثرات محیطی و تامین سلامت این گونه مورد نظرقرارداد. در برزیل دو شركت و یك تعاونی تولید كننده ماكروبراكیوم روزنبرگی وجود دارد . كه تعاونی دارای یك هچری بوده كه تجهیزات كارگاهی، دانش فنی، وسایل وامكانات در اختیار تمام اعضا قراردارد.این گروه تحت نام GTCAD یا گروهی كه بر روی ماكروبراكیوم روزنبرگی كار می كنند، به فعالیت خود ادامه می دهند كه شامل پرورش دهندگان، سازمانهای دولتی، تكنسین ها و محققین می شوند. هدف اصلی این تشكل، سامان بخشیدن و گسترش اطلاعات پرورش میگوی آب شیرین است.
●مولد سازی
در برزیل پنج هچری بصورت دائمی در ذخیره سازی مولد فعالیت دارند و حداقل پنج كارگاه دیگر نیز بطور پراكنده برروی تولید میگوی آب شیرین مشغول فعالیت هستند كه جمعاً در طول سال حدود ۳۰ میلیون پست لارو تولید می نمایند. این درحالیست كه در طول سال ۲۰۰۳ میلادی، تولید پست لارو تا ۱۰ میلیون قطعه كاهش یافت كه این كاهش بدلیل مسائل و مشكلاتی بود كه در دو هچری اتفاق افتاد. همانطور كه انتظار می رفت تولید پست لارو در سالجاری ( سال ۲۰۰۴ میلادی ) پیشرفت خوبی داشت .در هچری ها ، جریان آب ورودی ، استفاده از سیستم برگشت آب استاتیك ( ساكن) و سیستم برگشت آب دینامیك ( جاری) مورد استفاده قرارمی گیرد و پرورش لارو عموما” یك حالت دارد كه در آن ابتدا با لارو زوآ (۱) ذخیره سازی انجام می شود ( لیتر /۱۰۰ –۸۰) ، سپس رها سازی زمانی كه دگرگونی ( متامورنیسم) صورت گرفت، انجام می شود.به هر جهت بعضی از هچری ها ظرفیت بالاتری را جهت ذخیره سازی اولیه دارند در این هچری ها بین ۸۰۰-۴۰۰ لارو كه در مرحله ۵ یا ۶ قرار دارند در یك لیتر آب ذخیره می گردند، پس ازآنكه لاروها ذخیره شدند ، در حوضچه ها پرورش داده می شوند ( لیتر / ۸۰-۶۰ میگو )كه تمام این هچری ها درداخل ساختمانهای سرپوشیده قرار دارند.لاروها در حوضچه های به شكل مستطیل یا استوانه كه از فایبرگلاس یا پلی اتیلن ساخته شده اند و دیواره های داخلی آن با رنگ سیاه یا آبی پوشیده شده است ، پرورش داده می شوند . معمولاً هچری ها بجای اینكه خودشان مولدین را ذخیره سازی كنند، مولدین را از استخرهای پرورشی تهیه می كنند. لاروها با ناپلی آرتمیا و یك غذای آماده تغذیه می شوند.هچری های تجاری، بین ۵۰-۴۰ قطعه پست لارو را در یك لیتر آب طی مدت ۳۵-۳۰ روز، تولید می كنند در حالیكه مؤسسات تحقیقاتی به آسانی ۸۰-۶۰ قطعه پست لارو را در یك لیتر آب، طی همان مدت، تولید می نمایند. بطور كلی نوسانات هزینه پست لارو، بین ۵-۳ دلاربرای تهیه هر ۱۰۰۰ قطعه پست لارو می باشد. تهیه سیست های آرتمیا، هزینه كارگری و كاهش قیمت مواردی هستند كه هزینه های زیادی را در بر دارند.دامنه قیمت های فروش ، برای هر ۱۰۰۰ قطعه پست لارو ، بین۱۲-۶ دلار است كه این مبلغ به مقدار خریداری شده توسط بازار مصرف، زمان فروش در طول سال و ناحیه جغرافیائی بستگی دارد. هر ۱۰۰۰ قطعه پست لارو جوان ، بین ۲۰-۱۵ دلار فروخته می شود كه این قیمت هزینه های بسته بندی و حمل و نقل را شامل نمی شود. نرخ برگشت سرمایه داخلی برای هچری هایی كه از سیستم های برگشتی استفاده می كنند در حد ۴۵-۱۵ درصد برآورد شده كه ( بازپرداخت آن ) بطور مطلق ۵/۵-۳ سال بطول می انجامد.
●مزارع پرورش میگوی آب شیرین
اگرچه اطلاعات در دسترس در مورد مزارع پرورش میگوی آب شیرین برزیل محدود است ولی در حدود ۶۰۰ مزرعه پرورش میگوی آب شیرین در برزیل با مجموع تولیدی در حدود ۴۰۰ تن وجود دارد. اغلب مزارع كوچك هستند و معمولاً این استخرهای نگهداری آب، بین ۵-۱/۰ هكتار مساحت دارند. در برزیل تعداد كمی مزرعه پرورشی كه حدود ۱۰ هكتار مساحت داشته باشد، وجود دارد.اگرچه تعداد زیادی از پرورش دهندگان در استخرهای كوچك اقدام به این كار می كنند، استخرهای خاكی عموماً مستطیلی شكل و بین ۵/۰-۱/۰ هكتار مساحت دارند. استخرها عموماً خوب طراحی شده اند و مجهز به دریچه تنظیم آب و استفاده از سیستم برگشت آب هستندولی از هواده های مكانیكی بندرت استفاده می شود.پست لاروها عمدتاً در استخرهای پرورشی ذخیره می گردند اما بعضی از استخرها از میگوهای جوان جهت ذخیره سازی استفاده می كنند. استخرهای پرورشی تك گونه ای، تعداد ۱۰-۴ قطعه پست لارو جوان را در هر متر مربع از استخر ذخیره سازی می كنند. برای تغذیه میگوها از پلت های تجاری استفاده می شود كه دارای ۴۰-۳۰ درصد پروتئین هستند. مزارع پرورشی بطور معمول از غذای دستی استفاده نمی كنند.ضریب تبدیل غذائی درحدود ۱ : ۵/۲ می باشد، اخیراً مزرعه ای كه از سینی های غذادهی جهت تغذیه میگوها استفاده نموده است، ضریب تبدیل غذائی را به مقدار ۱ : ۸/۱ كاهش داده است. درصد بازماندگی ( بقاء ) دراندازه های بازاری بین ۸۰-۵۰ درصد متفاوت است، این درحالیست كه بیماری در مزارع مشاهده نشده است.در برزیل، پرورش میگوی آب شیرین بصورت یك شغل مكمل انجام می شود و شغل اصلی كشاورزان به شمار نمی آید. این فعالیت هم بصورت تك گونه ای نیمه متراكم و هم پرورش توأم با ماهی تیلاپیا صورت می گیرد. در پرورش تك گونه ای از سیستم های گروهی با پست لاروهای هم سایز و یا تركیبی با پست لاروهای غیر هم سایز، استفاده می شود كه در مورد سیستم دوم، انتخاب تور حدواسط جهت انجام كل صید از استخرها، مد نظر قرار می گیرد. فناوریهای جدیدی كه تولید را بهبود ببخشد و آنرا توسعه دهد از قبیل رقم بندی پست لاروها و اضافه نمودن سوبسترای مصنوعی - - substrates بطور گسترده معرفی نشده است.تولید مزارع با توجه به موقعیت جغرافیایی و فناوری بكار گرفته شده، متفاوت است. قسمتهای شمالی برزیل در اغلب ماههای سال درجه حرارت بالائی دارند، بنابراین انجام دو مرحله پرورش شش ماهه با ذخیره كردن پست لارو در طول سال امكانپذیر است و نیز می توان دوره های پرورش سه تا چهار ماهه ای داشت كه در آن از میگوهای جوانی كه در مرحله دوم زندگی خود قرار دارند – Juvenile II - در استخرها ذخیره گردند كه این كار در جنوب برزیل فقط برای یك یا دو دوره پرورش میگو در سال امكانپذیر است.بطور معمول میزان تولید سالانه مزارع بین ۵/۴-۱ تن در هكتار است. اخیراً، تولید سالانه ۵/۵ تن درهكتارتوسط یك مزرعه كه از سوبسترای مصنوعی استفاده نموده بود، حاصل گردید. در صورتیكه از هواده های مكانیكی و سوبسترای مصنوعی استفاده شود و رقم بندی میگوهای جوان قبل از رها سازی ، انجام شود امكان تولید ۸-۷ تن میگو در هكتار در سال وجود دارد.●هزینه ها، بازاریابی، برگشت سرمایه
هزینه تولید میگوهای تجاری را می توان تا ۴-۳ دلار برای هر كیلو گرم رساند. گفتنی است غذا و تهیه مولد دو مورد از هزینه های اصلی تولید هستند. این نكته قابل ذكر است كه همه میگوهای تولیدی در برزیل در داخل این كشور مصرف می شوند. میگوهای بین ۴۰-۲۰ گرم ، به قیمت ۸-۴ دلار در هر كیلو گرم فروخته می شوند. اندازه های متوسط ۶۰-۵۰ گرم و میگوی زنده معادل ۱۵ دلار در هر كیلو گرم درآمدزاست. در حال حاضر در برزیل دو كارخانه فرآوری خصوصی جهت فرآوری ماكروبراكیوم روزنبرگی وجود دارد.میگوهای پرورشی سر مزرعه به سوپرماركت ها، رستورانها، هتلها، مغازه های فروش ماهی عرضه می گردد و حتی درامتداد جاده ها به فروش می رسند. رستورانهای آسیائی در برزیل و هتلهای بین المللی مهمترین مكان جهت بازاریابی هستند. چندین مزرعه تمام تولید خود را به شركت های تعاونی تحویل می دهند كه در زمینه بسته بندی و پخش تولیدات میگو فعالیت دارند.در نواحی كه پرورش میگوی آب شیرین در طول سال امكانپذیر باشد، نرخ بازگشت سرمایه داخلی ۲۰% و بازپرداخت آن ۴ ساله می باشد. این نرخ بازگشت برای مزارعی است كه در مساحتهای كوچك طراحی شده اند: استخرهایی معادل ۲-۱ هكتار كه ازتكنولوژی پائین تری استفاده می كنند و پرورش در آنها بصورت تك گونه ای و نیمه متراكم انجام می شود. پیش بینی می شود برای مزارعی كه ۱۵ –۱۰ هكتار مساحت دارند، نرخ بازگشت سرمایه داخلی ۴۵% و بازپرداخت ۵/۳ ساله باشد.
در نواحی كه آب و هوا ، پرورش میگو را محدود می كند و دوره پرورش ۶ تا ۸ ماه بطول می انجامد، برای مزارعی كه ۵ هكتار مساحت دارند نرخ بازگشت سرمایه داخلی ۲۵% و بازپرداخت تقریبا” ۴ ساله برآورد شده است.
●پرورش توأم میگوی آب شیرین
پرورش توأم با تیلاپیا یك انتخاب جدید و امید بخش ( در پرورش میگوی آب شیرین ) است. در استخرها، میگوهای جوان و یا پست لارو به تعداد ۴-۲ قطعه در هر مترمربع ذخیره می گردند و پس از یك هفته، تیلاپیای جوان با وزن كمتر از۱۰ گرم به تعداد ۳-۱ قطعه در هر مترمربع رها سازی می شود. در این سیستم، فقط جیره غذای روزانه ماهی ( تیلاپیا ) در نظر گرفته می شود و تغذیه میگو از تولیدات طبیعی استخرانجام می شود. پس از گذشت ۵ الی ۸ ماه همه ماهیها و میگوها قابل صید می باشند . در این دوره مقدار ۳۰۰ الی ۸۰۰ كیلوگرم میگو در هكتار تولید می گردد.
●فرصت ها و محدودیت ها
برزیل به وضوح شرایط عالی جهت پرورش میگوی آب شیرین را دارد. این كشور یكی از بزرگترین حوزه های آبریز را كه تقریبا” ۱۲% آب شیرین قابل استفاده كره زمین است را در اختیار دارد. درجه حرارت گرم درتمام طول سال، فلاتهای فراوان و پائین بودن قیمت زمین از ویژگیهای مثبت این كشور برای پرورش میگوی آب شیرین است.بعلاوه، بخشی از چندین هزار هكتار استخرهای پرورش تیلاپیا و میلیونها هكتار مزارع برنج می تواند به آسانی و بطور ارزان با توجه به پتانسیل قابل توجه درزمینه افزایش سود آوری و محیط زیستی پایدار، جهت پرورش توأم ( پلی كالچر ) و مجتمع های پرورش میگوی آب شیرین مورد استفاده قرار گیرد.پرورش میگوی آب شیرین در برزیل، فعالیتی است كه پر هزینه نبوده و به آسانی در دسترس عموم قرار دارد، این درحالیست كه فناوری تولید و پرورش میگوی آب شیرین در حد بسیار خوب دراین كشور وجود دارد. تحقیقات نیز طوری اداره می شود كه مدیریت و استراتژیهای پرورشی در منطقه توسعه یابد.در برزیل یك بازار محلی كه بزرگترین بازار محلی است در كنار چندین بازار با موقعیت عالی و قیمت بسیار خوب برای میگوی آب شیرین وجود دارد. این در حالیست كه زمینه و زیر ساختهای مناسب جهت صادر نمودن میگوی آب شیرین به بازارهای بین المللی نیز وجود دارد.عوامل بازدارنده اصلی در زمینه تولید و توسعه میگوی آب شیرین در برزیل شامل كمبود مولد كافی جهت ذخیره سازی و خدمات ترویجی می باشد، همچنین استفاده از تكنولوژیهای ناسازگار با محیط زیست در گذشته، موجب كاهش كیفیت تولید شده است، بطوریكه میگوهای تولیدی مورد قبول مصرف كنندگان نبوده و رضایت آنها را تامین نكرده است.در سازمانهای دولتی مرتبط اطلاعات مفیدی در خصوص سودآوری پرورش میگوی آب شیرین در مزارع وجود ندارد ودر طول سالیان اخیر، حمایت و پشتیبانی زیادی از پرورش آبزیان در دریا صورت گرفته كه تشكل GTCAD تمام تلاش خود را جهت از میان برداشتن این عوامل بازدارنده و محدودیتها بكار گرفته است.
●●نتیجه گیری:
پرورش میگوی آب شیرین در برزیل شغلی سود آور است كه به آرامی گسترش می یابد. این صنعت رفته رفته تبدیل به یك فعالیت سالم اقتصادی شده است كه با كمترین اثرات منفی زیست محیطی منجر به افزایش توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد گردید و سرمایه گذاران بین المللی می توانند با استفاده از این فرصت بزرگترین مركز قطب تولید آبزی پروری ارگانیك را در جهان بوجود آورند و حاصل تلاش خود را راهی بازارهای جهانی كنند.
منبع:
Freshwater Prawn Farming in Brazil; by Dr, Wagner C. Valenti & Patricia M. C. Moraes-Riodades, M. Sc– ۹۲ Page – PP: ۵۲ – ۵۳,(Global Aquaculture AdVocate – August ۲۰۰۴)

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران